Danıştay 13. Daire 2021/338 Esas 2021/1425 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/338
Karar No:2021/1425

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Balıkesir ili, Susurluk ilçesi, … Mahallesi'nde yaşayan ve … Mahallesi muhtarı olan davacı tarafından, bir kısım taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 51. maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulü ile kiralanmasına ilişkin Susurluk Belediye Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı Encümen Kararı'nın, Balıkesir ili, Susurluk ilçesi, … Mahallesi, … parselde kayıtlı bulunan 18.504,00 m² tarla vasıflı taşınmaza ilişkin kısmının ve … tarih … sayılı ihale komisyon kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davaya konu kiralama ihalesinin pazarlık usulüyle yapılabilmesi için, ihalenin niteliği itibarıyla 2886 sayılı Kanun'un 51/g maddesinde aranan kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesinin uygun görülmemesi şartlarının gerçekleşmediği, söz konusu tarla niteliğindeki taşınmazın kiraya verilmesinde idareye yarar olup olmayacağı hususu düşünüldüğünde, 2886 sayılı Kanun'a göre açık veya kapalı teklif usulüyle ihalenin gerçekleşmesi hâlinde daha çok katılımcının ihaleye katılabileceği ve muhammen bedelin daha fazla üstünde teklifle ihalenin sonuçlanabileceği, böylece davalı idareye daha fazla yarar sağlanabileceği, tarlanın ilk kez kiraya verilmesi hususunda ivediliğin bulunmadığı, davalı idarece de pazarlık usulünün tercih edilmesine ilişkin olarak herhangi bir sebep veya gerekçenin ortaya konulamadığı, öte yandan davaya konu taşınmazın Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallardan olmayıp Susurluk Belediyesi'nin mülkiyetinde bulunduğu, bu yönüyle de 2886 sayılı Kanun'un 51/g maddesine göre pazarlık usulünün uygulanamayacağı; bu durumda, olayda, pazarlık usulünün uygulanma şartlarının bulunmadığının anlaşılması karşısında, hatalı ihale yöntemi uygulanarak ve buna bağlı olarak rekabet ilkesi ihmal edilerek dava konusu taşınmazın kiraya verilmesine ilişkin encümen kararında (uyuşmazlığa konu … mahallesi … parselde kayıtlı bulunan taşınmaza yönelik kısmı) ve ihale komisyon kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, husumet itirazı değerlendirilmeden karar verildiği, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında muhtarlığın herhangi bir tüzel kişiliği bulunmadığı, bu kapsamda mülkiyeti belediyeye ait olan taşınmazın tasarrufunda herhangi bir hakkı mevcut olmadığı gibi dava açmasında da hukukî bir yararının bulunmadığı, bu nedenle ... Mahallesi muhtarı olan davacının davasının taraf ve/veya husumet yönünden reddi gerektiği, davacının idareye şikâyet başvurusunda bulunmaması, davanın süresinde açılmaması nedenleriyle davanın reddine ilişkin taleplerinin de değerlendirilmediği, Belediye taşınmazlarının kiralanmasında uygulanacak kanunun 2886 sayılı Kanun olduğu, bu Kanun hükümlerine göre kiralama işlemleri uygulanacak ihale usullerinin 35. maddede sayıldığı, tüm belediyelerin söz konusu kanun hükümleri kapsamında mülkiyetindeki taşınmazlarını ihale ederek kiraya verdiği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na bağlanan Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nün yayınlamış olduğu “Hazine Taşınmazlarının Kiraya Verilmesi İşlemleri El Rehberi”nde tarım arazilerinin 2886 sayılı Kanun'un 51/g maddesi gereğince pazarlık usulüyle kiraya verilebileceğinin belirtildiği, dava konusu taşınmazın tarım arazisi olduğu, 2886 sayılı Kanun'un 1. maddesinde belirtildiği üzere belediyelerin bu Kanun hükümlerine göre işlemlerini yürüttüğü, belediyelerin söz konusu Kanun'da yer alan tüm ihale usullerini uygulayacağının tartışmasız olduğu, Kanun'un hiç bir yerinde Kanun'un herhangi bir hükmünün uygulanmayacağına ilişkin hüküm bulunmazken, anılan Kanun'un 51/g maddesinin belediye mülkiyetindeki taşınmazlara uygulanmayacağı yönünde karar alınmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalıya iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 19/04/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) GEREKÇEDE KARŞI OY :
Dosyanın incelenmesinden, Susurluk Belediye Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı Encümen Kararı ile mülkiyeti belediyeye ait bir kısım taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 51. maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulü ile kiralanmasına karar verilmesi üzerine, Balıkesir ili, Susurluk ilçesi, ... Mahallesi'nde yaşayan ve ... Mahallesi muhtarı olan davacı tarafından söz konusu kararın Balıkesir ili, Susurluk ilçesi, ... Mahallesi, … parselde kayıtlı bulunan 18.504,00 m² tarla vasıflı taşınmaza ilişkin kısmının ve 18/02/2020 tarih 2/13 sayılı ihale komisyon kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
10/09/1983 tarih ve 18161 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 51. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, "Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi" kuralı yer almakta olup, uyuşmazlığın çözümü için, anılan madde de yer alan "Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar" kavramının kapsamının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ilişkin düzenlemeler bulunmakla birlikte Devlet mallarına ilişkin sistematik ve genel bir yasal düzenleme bulunmadığından, Devlet mallarının hukuksal durumunu nitelemede bilimsel öğreti ve yargı içtihatlarından yararlanılmaktadır.
Bilimsel öğretide, Devlet malları kamu malları ve devletin özel malları olmak üzere ikili bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Buna göre, Kamu Malları: Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler, orta malları ve hizmet malları şeklinde sınıflandırılmakta, Devletin Özel Malları ise; kamu hizmetlerinin görülmesine, kamu malları gibi doğrudan doğruya değil de sağladıkları gelirle dolaylı yoldan katkı sağlayan mallardır şeklinde tanımlanmakta, kamu kurum ve kuruluşlarının tamamının sahip oldukları malların Devletin özel malı olduğu kabul edilmektedir.
Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar kavramı ise, Devletin özel malları kavramından daha dar kapsamlı olarak genel bütçeli kuruluşların sahip olduğu malları ifade etmek üzere kullanılmaktadır.
Devlet İhale Kanunu bütün olarak incelendiğinde;
"Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin" yer aldığı, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "İdare: İhaleyi yapan daire, kurum ve kuruluşları" tanımının yapıldığı; "Pazarlık usulüyle yapılacak işler" başlıklı 51. maddesinin birinci fıkrasında, "Aşağıda yazılı işlerin ihalesi, pazarlık usulüyle yapılabilir" denildiği; aynı fıkranın (g) bendinde, "Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi" kuralının; (h) bendinde ise, "Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki baraj, dalyan, voli yerleri, göller, havuzlar, nehirler ve nehir ağızlarındaki av yerleri ile deniz ve iç sularda belirlenmiş yerlerdeki su ürünleri üretim hakkının, 22/03/1971 tarih ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununa göre il özel idarelerince kiraya verilmesi" kuralının; İhale Usullerine Tabi Olmayan İşler kısmınında yer alan "Tarihi ve bedii değeri olmayan taşınmaz mallarla ilgili işlemler" başlıklı 74. maddesinde, "Tarihi ve bedii değeri olanlar hariç Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerin satışı, kiraya verilmesi, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi esasları Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir." kuralının yer aldığı görülmektedir.
Anılan düzenlemelerden, Kanun'un tüm hükümlerinin Kanun kapsamındaki tüm idareleri kapsadığı, kanun koyucunun "Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar" kavramını yukarıda açıklandığı şekilde geniş anlamda kullandığı, nitekim 51. maddenin (h) bendinde açıkça "Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde" kavramının; 74. maddesinde, "Hazinenin özel mülkiyetindeki" kavramının kullanıldığı, yani özensiz bir yazım ihtimalinden söz edilemeyeceği, aksine bilinçli bir şekilde münhasıran Hazinenin mülkiyetindeki yerlere ilişkin hükümlerde "Hazinenin mülkiyetindeki" kavramının, genel bir hüküm olan 51/g maddesinde ise, daha geniş anlama sahip olan "Devletin özel mülkiyetindeki" kavramının kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, 51. maddenin (g) bendinin yalnızca Hazinenin mülkiyetindeki malları kapsadığı şeklinde yorumlanamayacağı, ayrıca (g) bendindeki "idarelere yararlı olması" ibaresinden de bu bendin kanun kapsamındaki tüm idarelerin mallarını kapsadığı; kaldı ki amaçsal bir yorum yapıldığında da "Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar" kavramının geniş yorumlanmasının kanun koyucunun amacına daha uygun düşeceği, aksi bir yorum için herhangi bir neden de bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 2886 sayılı Kanun kapsamında olduğu tartışmasız olan Susurluk Belediye Başkanlığı'na ait olan taşınmazın, Kanun'un 51. maddesinin (g) bendinde belirtilen "Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar" niteliğinde olduğu ve davalı belediyenin, Kanun'un 51. maddesinin (g) bendine göre ihaleye çıkmasında bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Ancak uyuşmazlık konusu tarla vasıflı taşınmazın kiralanması işinde 2886 sayılı Kanun'un 51. maddesinin (g) bendindeki, "kullanışlarının özelliği, idareye yararlı olma ve ivediliği" şartları gerçekleşmediğinden, uyuşmazlık konusu ihalenin 51. maddenin 1. fıkrasının (g) bendine göre yapılmasında hukuka uygunluk bulunmadığından Mahkeme kararının belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.