Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/3009 Esas 2021/794 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/3009
Karar No : 2021/794

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin davanın kısmen reddi, kısmen de işlemin iptaline yönelik 20/02/2020 tarih ve E:2015/732, K:2020/2217 sayılı kararının iptale yönelik kısmının temyizen incelenerek bozulması davalı idare tarafından istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ... tarih ve ... sayılı işlemle onaylanan Balıkesir-Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 20/02/2020 tarih ve E:2015/732, K:2020/2217 sayılı kararıyla; Dairelerince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinden;
Dava konusu Çevre Düzeni Planının 8.41.7 sayılı plan hükmü yönünden;
Dava konusu planın 8.40 sayılı Bozcaada ve Gökçeada İlçelerine ilişkin özel hükümlerinin 8.41.7 sayılı maddesinde; "Kentsel tasarım rehberinde; tarım alanlarında doğal zemin yapısının ve bitki örtüsünün bozulmasını önleyici tedbirler ile tarım arazilerinin korunmasına yönelik özel hükümlerin oluşturulması zorunludur. Tarım arazilerinin sürdürülebilirliğini sağlamak üzere; barınma amaçlı yapı yapılmasına izin verilmez. Bu alanlardaki diğer yapılaşma koşulları ise, bu planın tarım alanlarına ilişkin yapılaşma koşulları aşılmamak üzere, hazırlanacak kentsel tasarım rehberleri ile belirlenir." kuralı yer almış,
8.41.8 sayılı maddesinde, yerel kalkınmanın sağlanabilmesi için, tarım alanlarında yer alan zeytin, üzüm gibi özel ürünlerin işlenmesine yönelik küçük ölçekli tarımsal amaçlı entegre tesisler; tarımsal faaliyetin bütünlüğünü bozmadan, kentsel tasarım rehberinde bu yapılaşmalara ilişkin belirlenecek koşullar ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının vereceği izinler doğrutulsunda yapılabileceği,
8.41.9 sayılı maddesinde; Bozcaada ve Gökçeada İlçelerinde, hangi kullanıma ayrılmış olursa olsun, münferit tescilli yapıların kullanımına yönelik olarak kültür varlıklarını koruma bölge kurulu müdürlüğünün uygun göreceği avan proje ve restorasyon projesi doğrultusunda yapı fonksiyonunun değiştirilebileceği düzenlemelerine yer verildiği,
Kensel Tasarım Projesinin imar mevzuatında yeni bir kavram olduğu, ilk defa Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 4. maddesinin, 1 fıkrasının, g bendinde: " Doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik özellikler ile arazi yapısı dikkate alınarak, tasarım amacına göre kütle ve yapılanma düzeni veya açık alan düzenlemelerini içeren; taşıt ulaşımı, otopark ve servis ilişkileri ve yaya dolaşım ilişkilerini kuran; yapı, sokak, doku, açık ve yeşil alanların ilişkisini ve kentsel mobilya detaylarını gösteren; altyapı unsurlarını bütüncül bir yaklaşımla disiplinler arası olarak ele alan; imge, anlam ve kimlik özelliklerini ifade eden; tasarım ilke ve araçlarını içeren uygun ölçekteki projeyi ifade eder" şeklinde tanımlandığı,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca Onaylanacak Kentsel Tasarım Projelerinin Hazırlanmasına ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönergenin tanımlar başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde, "Kentsel Tasarım Rehberi: Tasarım mekânının imge, anlam ve kimlik kazanmasını, var olan kimliğin korunması ve kimliğe değer kazandırılmasını, estetik ve sanat değerinin yükseltilmesini, yapıların bir uyum içerisinde ve bütünlük oluşturacak şekilde düzenlenmesini ve bütünde kentsel mekanın kalitesini artırmayı amaçlayan, tasarım ilkeleri ve uygulamaya yönelik alternatifleri ve yazılı-görsel detayları barındıran, uygulamayı yönlendiren belge" olarak tanımlandığı, Yönergede kentsel tasarım rehberinin amacı, nasıl hazırlanacağı konularında gerekli düzenlemelerin yapıldığı,
Diğer taraftan, Yönetmeliğin 30. maddesinin 1. fıkrasındaki, "Kentsel tasarım projesi yapılacak alanın sınırları imar planında gösterilebilir. Ancak kentsel tasarım projelerinin imar planından önce yapılmış olması halinde, bu projelerdeki gerekli ayrıntılar imar planı kararlarında yer alır" hükmündeki "yer alır" ibaresinin, Danıştay Altıncı Dairesinin 23/02/2016 tarih ve E:2014/7316 sayılı kararıyla, "düzenleme ile getirilen "yer alır" ibaresi ile plandan önce mevcut olan kentsel tasarım projesinde yer alan verilerin, her hâlükârda plan kararlarında zorunlu olarak yer almasının öngörüldüğü, kentsel tasarım projesinin veri olarak işlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde düzenleme yapılabilecekken, planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırı olarak, imar planı niteliği bulunmayan kentsel tasarım projesinin plan kararı olarak yer alma zorunluluğu getirildiği, planlamanın tek boyuta indirgenmesi sonucunu doğuran söz konusu ibarede hukuki isabet bulunmadığı, bu durumun kentsel mekânların, kentsel tasarımdan bağımsız olarak imar planı ile belirlenmesi ilkesine aykırı olacağı" gerekçesiyle yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği;
Karara yapılan itirazın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19/12/2016 tarih ve YD İtiraz No:2016/1249 sayılı kararıyla, "söz konusu düzenleme ile mekansal planlama kademelenmesi içinde yer almayan kentsel tasarım projesindeki verilerin zorunlu olarak imar planına yansıtılmasının öngörülmesi nedeniyle normlar hiyerarşisine de aykırılık teşkil ettiği" açıklaması ile reddedildiği; bu yargı kararları uyarınca Yönetmelikte yapılan ve 17/05/2017 tarih ve 30069 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle anılan ibarenin "yer alabilir" şeklinde değiştirildiği;
Yine bu yönde düzenleme getiren plan hükmünün 8.41.6 sayılı maddesinin ve Bozcaada İlçesini de kapsayan tarım alanlarının doğal zemin yapısı ve bitki örtüsünün korunmasına yönelik ilkelerin kentsel tasarım rehberi ile oluşturulmasını öngören 8.41.7 sayılı dava konusu plan hükmü ile 8.41.8 sayılı maddesinin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesince verilen 16/10/2018 tarih ve E:2015/10908, K:2018/7812 sayılı karar ile 8.41.7 sayılı plan hükümlerinin kentsel tasarım rehberiyle ilgili bölümü yönünden iptaline hükmedildiği,
Yukarıda yer verilen düzenlemeler ve yargı kararları gözönünde bulundurulduğunda, imar planları yapılmadan önce hazırlanması mümkün olan kentsel tasarım projeleri ile öngörülen verilerin imar planlarında yer almasının zorunlu olduğu yolunda düzenleme getirilerek, imar planlarının yerine geçecek bir uygulama öngörülmesinde, imar planlarının kademeli birlikteliği ilkesi ve normlar hiyerarşisine uyarlık görülmediğinden; dava konusu 8.41.7 sayılı plan hükmünün, tarım arazilerinin korunmasına yönelik olarak bu alanlarda barınma amaçlı yapı yapılmasına izin verilmemesine ilişkin bölümünde hukuka aykırılık bulunmamakla birlikte, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ve bunların sürdürülebilir nitelikte kullanılmasının sağlanmasına yönelik ilkelerin mekansal planlarla ortaya konulması gerekmesine karşın, Bozcaada İlçesini de kapsayan tarım alanlarının doğal zemin yapısı ve bitki örtüsünün korunmasına yönelik ilkelerin kentsel tasarım rehberi ile oluşturulmasını öngören plan hükmünün bu bölümünde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu Çevre Düzeni Planının 8.41.7 sayılı plan hükmünün kentsel tasarım rehberiyle ilgili bölümünün iptaline,
Planın dava konusu diğer kısımlarında şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle bu hususlar yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin hizmet gerekleri ve kamu yararına uygun olarak tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın iptale ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Öte yandan, Daire kararında atıf yapılan Danıştay Altıncı Dairesince verilen 16/10/2018 tarih ve E:2015/10908, K:2018/7812 sayılı karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 18/12/2019 tarih ve E:2019/528, K:2019/6581 sayılı kararıyla onanmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Dava konusu planın 8.41.7. sayılı hükmü yönünden iptaline, diğer hususlar yönünden davanın reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin 20/02/2020 tarih ve E:2015/732, K:2020/2217 sayılı kararının temyize konu iptale ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 19/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.