Danıştay 6. Daire 2020/10507 Esas 2021/6024 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/10507
Karar No : 2021/6024

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Van İli, Çatak İlçesi, … Havzası, … Deresi üzerinde … Enerji Elektrik Üretim Limited Şirketi tarafından kurulması planlanan "… Regülatörü ve HES" projesi ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünce verilen … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünün dava konusu … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının tesis edilmesinden önce 03/04/2014 tarihinde halkın katılımı toplantısının düzenlendiği, öte yandan nihai rapor için 14/08/2015 - 28/08/2015 tarihleri arasında Van Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce askı ilanına çıkıldığı, davacının 16/02/2016 tarihli işlemden 28/08/2015 tarihinde haberdar olduğunun kabul edilmesi gerektiği, bu bağlamda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "İvedi Yargılama Usulü" başlıklı 20/A maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, davacı tarafından 28/08/2015 tarihinden itibaren 30 gün içerisinde dava açılması gerekirken, 30/01/2020 tarihinde (İdare Mahkemesince dava açma tarihi sehven 30/01/2020 olarak yazılmış olup; dava açma tarihi 23/12/2019'dur.) açılan davanın süre aşımı nedeni ile esasını inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava dilekçesinde, dava konusu işlemin davanın açıldığı tarihe yakın bir tarihte haricen öğrenildiğinin beyan edildiği, bu tarihe göre davanın süresinde olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı tarafından, temyize konu İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Van İli, Çatak İlçesi, … Havzası, … Deresi üzerinde … Enerki Elektrik Üretim Limited Şirketi tarafından kurulması planlanan "… Regülatörü ve HES" projesi ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğünce verilen … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararı verilmiştir.
Bunun üzerine, … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
T.C Anayasasının "Yargı Yolu" başlıklı 125. maddesinde; "... idari işlemlere karşı açılacak davalarda süre yazılı bildirim tarihinden başlar." hükmü yer almış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "Sürelerle İlgili Genel Esaslar" başlıklı 8. maddesinde; "... süreler tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar." aynı Kanunun "Dava Açma Süresi" başlıklı 7. maddesinin ilk fıkrasında; "Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür" hükmüne yer verilmiş, İvedi yargılama usulü başlıklı 20/A maddesinin 2. fıkrasında ise, ivedi yargılama usulünde dava açma süresinin otuz gün olduğu hüküm altına alınmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "İvedi Yargılama Usulü" başlıklı 20/A maddesinin 2. fıkrasının (i) bendinde; "Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararların kesindir" hükmüne yer verilmiştir.
25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumsuz Kararı" başlıklı 14. maddesinin 3. fıkrasında ise; Bakanlığın, Komisyon çalışmalarını ve halkın görüşlerini dikkate alarak proje için "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararını on (10) iş günü içinde vereceği ve bu kararı, Komisyon üyelerine bildireceği, proje için verilen "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararının Bakanlık ve Valilik tarafından askıda ilan ve internet aracılığı ile halka duyurulacağı kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan hükümler uyarınca; idari davalarda dava açma süresinin başlangıç tarihi; idari işlemin tebliğ, yayın veya ilân tarihidir. Ancak yasada öngörülen bu durumların söz konusu olmadığı hallerde, davacının dava konusu işlemi öğrenme tarihinin iyiniyet kuralları çerçevesinde, olayın özelliği ve niteliği göz önünde tutulmak suretiyle yargı organınca belirleneceği kuşkusuzdur. İdari işlemin usulüne uygun tebliği ve bütün unsurlarıyla ilgililer tarafından öğrenilmesi; ilgililerin dava açma haklarını kullanmalarını ve açılan davanın da gereği gibi yargı mercileri önüne getirilebilmesini doğrudan etkiler. Bu anlamda; bir idari işlemin iptali istemiyle açılan davada usul ve esas yönünden hukuki denetim yapılabilmesi; işlemin içeriğinin tebliğe veya duyuruya ilişkin olarak düzenlenen belgeden kuşkuya yer vermeyecek şekilde açıkça anlaşılabilmesi halinde mümkündür.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu … tarih ve … sayılı "ÇED Olumlu" kararının iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı; Dairemizin 08/12/2020 ve 22/02/2021 tarihli ara kararları ile davalı idareden dava konusu işlemin Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 14. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca askıda ilan edilip edilmediği, varsa ilan tarih aralıklarını gösteren tutanakların istenilmesine karar verildiği; davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 16/04/2021 tarihinde Danıştay Genel Yazı İşleri Müdürlüğü kaydına giren dilekçesi ile eklerinin incelenmesinden, dava konusu işlemin yalnızca internet aracılığı ile duyurusunun yapıldığına ilişkin bilgi ve belgelerin bulunduğu, buna karşın askıda ilan ile halka duyuru yapıldığına ilişkin herhangi bir bilgi ve belge sunulamadığı, öte yandan anılan dilekçe ekinde sunulan Van Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısında da, dava konusu işlemin Çatak Kaymakamlığı ve Çatak Belediye Başkanlığı tarafından askıda ilan edildiğini gösteren herhangi bir tutanağın idarelerine gönderilmediğinin belirtildiği görülmektedir.
Bu durumda; dava konusu işlemin yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uygun olarak askıda ilan edildiğine ilişkin herhangi bir bilge ve belge sunulmadığı ve dava konusu işlemin tesis edilmesinden yaklaşık 4 yıl sonra görülmekte olan davanın açıldığı hususları dikkate alındığında; davanın açıldığı 23/12/2019 tarihi itibarı ile dava konusu "ÇED Olumlu" kararına ilişkin projenin inşaat/yatırım çalışmalarına başlanılıp başlanılmadığı, başlanıldı ise ne zaman tamamlandığı veya tesisin faaliyete geçiş tarihine ilişkin hususlarının araştırılarak sürenin bu tarihten itibaren hesaplanması gerekmektedir.
Bu itibarla, yukarıda belirtilen husus açıklığa kavuşturulduktan sonra, davanın süresinde olup olmadığı hakkında yeniden karar verilmesi gerekmekte olup, eksik incelemeyle verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; işbu davanın 2577 sayılı Kanun'un 31. maddesi uyarınca … Enerji Elektrik Üretim Limited Şirket'ne ihbar edilmesi gerekmekte olup; İdare Mahkemesince, davanın adı geçen şirkete ihbarı yapıldıktan sonra karar verilmesi ve davanın ihbarına ilişkin usulün işletilmesi gerektiği de tabiidir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davacıya iadesine,
4. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına, 22/04/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.