MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ (....


DAVA : Davacı vekili, davacı gemiadamının ihbar, kıdem ve kötüniyet tazminatı ile yıllık ücretli izin, fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil ücret ve iaşe bedeli alacaklarının davalı işverenden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalıya ait “.....” adlı motorunda gemiadamı olarak çalıştığını, davalı ve diğer acente şirketlerinin oluşturduğu ....i ...ıyıcılar Kooperatifi ile sözleşme imzalaması için baskı yapıldığını, imzadan imtina etmesi üzerine işletme müdürü tarafından küfür edilerek kovulduğunu, çalışma koşullarını aleyhine değiştiren sözleşmeyi kabul etmediği için işine son verildiğini, sigorta primlerinin eksik ve düşük yatırıldığını, gece gündüz demeden çalıştığını, izin kullanmadığını, feshin kötüniyetli olduğunu, iaşe veya bedelinin ödenmediğini belirterek, ihbar, kıdem ve kötüniyet tazminatı ile yıllık ücretli izin, fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil ücret ve iaşe bedeli alacaklarının davalı işverenden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili duruşmaya gönderdiği mazeret dilekçesinde dava açılmasını müteakip şirket yetkilileri ile davacının anlaşma ihtimali nedeni ile davayı takip etmediklerini, bilgi verileceğini belirtmiş, daha sonra yargılamayı takip etmemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece yapılan yargılama sonunda alınan hesap raporuna itibar edilerek, davacının davalıya ait ..... adlı acente motorunda 16.03.2004-01.11.2005 tarihleri arasında çalıştığı, davalı şirketin gemicilerin kurduğu kooperatife üye olduğu, davalı şirketin çalışanlarının da bu yeni kooperatifle sözleşme yapmaya davalı tarafından zorlandığı, buna yanaşmayan davacının iş sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği, davalı işverenin ...unu’nun 18. Maddesi uyarınca yazılı bir fesih bildiriminde de bulunmadığının tespit edildiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, kötüniyet tazminatının koşullarının oluşmadığı, diğer işçilik alacaklarının ödenmediği gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

D) Temyiz:
Karar davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E) Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Deniz taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan, 4857 sayılı Yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Deniz İş Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca, “Bu kanun kapsamına giren gemiadamlariyle bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
Deniz İş Kanunu 1. Maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bir geminin Deniz İş Kanunu"nun kap­samına girebilmesi için denizlerde, göllerde ve akarsularda çalıştırılması, bu geminin Türk Bayrağı taşıması, geminin yüz ve daha yukarı grostonilatoluk olması gerekir. Maddenin 2. Fıkrasına göre de:
a) Aynı işverene ait gemilerin grostonilatoları toplamı yüz veya daha fazla olduğu" takdirde, bu gemilerle, bu gemilerde çalışan ve çalıştıranlar Deniz İş Kanunu hükümlerine tabi olacaklardır.
b) İşverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla bulunduğu takdirde" başka bir şart aran­maksızın, başka bir anlatımla geminin grostonilatosuna bakılmaksızın, bu gemi Deniz İş Kanunu kapsamına giren bir işyeri olacaktır.
Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonalitonluk değilse yada diğer belirtilen istisnai şartları taşımıyor ise bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması ile ilgili uyuşmazlıkta ise görevli mahkemeler genel mahkemelerdir.
İş ilişkisine dayalı bir uyuşmazlıkta işçi deniz taşıma işinde çalışır, ancak çalıştığı gemi Deniz İş Kanunu kapsamında kalmaz ise uyuşmazlığın Borçlar Kanunu hükümlerine göre genel mahkemede çözümleneceği açıktır. Ancak gemi ticaret gemisi ise deniz ticareti hükümlerine tabi olması nedeni ile özel ihtisas mahkemesi görevli olabilir. Nitekim 5136 sayılı Kanun ile 6792 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesine eklenen fıkra uyarınca 19.7.2004 tarihli olurla ...’da kurulan ...... Mahkemesi......’nun 20.7.2004 gün ve 370 sayılı kararı ile faaliyete geçirildiğinden, uyuşmazlığın bu mahkemeye gönderilmesi gerekir.
Diğer taraftan 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 49. maddesine göre denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağı‘nı taşıyan yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde bir iş sözleşmesi ile çalışan gemiadamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanan bu yasa hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılacak takip, denetim ve teftişleri yürütmeye iş müfettişleri yetkili kılınmıştır. Maddeye göre “Bu kanun hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılması gereken takip, denetim ve teftişler .....tarafından yapılır. Bu konuda İş Kanunu’nun iş hayatının denetim ve teftişine ilişkin hükümleri ve aynı kanunun bu hükümlerle ilgili ceza maddeleri uygulanır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92/3 maddesi uyarınca da “Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir”.
Dosya içeriğine göre davacı iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine işvereni ....ma Müdürlüğü’ne şikayet etmiştir. ...ma Müdürlüğü davacı ile bir başka çalışanın şikayetini birleştirerek, davacının çalıştığı teknenin 20 ton ağırlığında olduğu, çalışanların karada çalışmadıkları, gemiadamı olmadıklarını, Deniz İş Kanunu kapsamı dışında kaldıklarını, Borçlar Kanunu uyarınca yargıya gitmeleri gerektiğini” tespit etmiştir.


Görev kamu düzenine ilişkindir. Bölge Çalışma Müdürlüğü karada çalışmayan davacının çalıştığı gemi sayılan teknenin Deniz İş Kanunu kapsamında olmadığını saptamıştır. Hükme esas bilirkişi raporunda, davacının Deniz İş Kanunu kapsamında kaldığı kabul edilerek tazminat ve alacaklar hesaplanmıştır. Mahkemece davacının çalıştığı teknenin (geminin) Deniz İş Kanunu kapsamında kalıp kalmadığı, dolayısı ile görevli olup olmadığı tartışılmadan karar verilmiştir. Çalışılan gemi Deniz İş Kanunu’nun 1/1 maddesi kapsamında kalan gemi değil ise davacı hakkında Deniz İş Kanunu hükümlerinin uygulanması olanağı bulunmadığından ve İş Mahkemesi görevli olamayacağından görevsizlik kararı verilmesi gerekir. Eksik inceleme ile görev konusu çözülmeden işin esasına girilerek karar verilmesi hatalıdır.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 14.01.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

.