Danıştay 8. Daire 2016/7147 Esas 2021/2605 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/7147
Karar No : 2021/2605



Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davacı) : … Elektrik Dağıtım A.Ş.
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava; davalı idarece çöp depolama alanı oluşturabilmek için yapılan kazı çalışmaları esnasında Hopa - Arhavi karayolu 9-11 km arasında bulunan enerji nakil hatlarına ait kablolara zarar verildiğinden bahisle uğranıldığı ileri sürülen 358.800,41-TL zararın ödenmesi istemiyle yapılan 11/05/2015 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ile 358.800,41 TL zararın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; davacı şirket tarafından olay nedeniyle oluşan zararın tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesinin E:… D. İş dosyasında açılan davada yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporundan; dava konusu yeraltı kablolarının, Hopa Belediyesi'ne ait iş makinesi operatörünce çöp depolama tesisi yapımı amacıyla yapılan kazı esnasında görülmesine veya tespit edilmesine rağmen dikkatsizlik ve ihmal sonucu hasarlandığı, koparıldığı, kullanılmayacak şekilde hurda haline getirildiği ve bu haliyle davalı idarenin hizmet kusurunun oluştuğu anlaşıldığından, enerji nakil hatlarına ait kablolara zarar verildiğinden bahisle 358.800,41-TL zararın ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığından iptaline; öte yandan, hizmet kusuru varlığı tespit edilen davalı idarece Anayasa'nın 125. maddesi gereği sebep olunan zararın ödenmesi gerektiğinden Hopa Sulh Hukuk Mahkemesi'nde açılan davada belirlenen 358.800,41-TL zararın davalı idareye başvuru tarihi olan 11/05/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmiştir.
Anayasa'nın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı 14. maddesinde; "Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır." hükmü yer almakta olup, "Belediyenin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinde ise; katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak, belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.
30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin "Kablolar" kenar başlıklı 58. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin kapsamına giren tesislerde Türk Standartlarına uygun kablolar kullanılacaktır. Bunlar bulunmadığında Madde 1'de belirtilen standartlara uygun kablolar kullanılacaktır...a) Kablo seçimi: Kablo seçiminde aranılan öteki koşulların yanında aşağıdakiler de göz önünde bulundurulacaktır:...7) Mekanik koşullar: Kablo kullanılacağı yerdeki mekanik koşullar göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Mekanik zorlanma olan yerlerde, buna dayanıklı kablo cinsleri seçilmelidir. Örneğin çekiye çalışan kabloların zırhı olmalı, eğimli yerlerde ve ek kutularının yakınında, çeki kuvvetini taşıyan kelepçelerle tutturulmalıdır. Toprağa doğrudan gömülü kabloların çelik zırhlı olması tavsiye edilir. Çelik zırhsız kabloların yeraltında beton kanallar, beton büzler veya beton muhafaza içine alınmış PVC borular içinde kullanılması tavsiye edilir...b) Kabloların döşenmesi:...11) Yeraltına döşenecek kablolar, sokak ve alanlarda en az 80 cm derinliğe gömülmelidir. Bu yerlerin dışında en az 60 cm olmalıdır. Bu derinlik zorunlu durumlarda özel koruyucu önlemler alınarak 20 cm dolaylarında azaltılabilir.... 13) Kablolar duruma göre toprak içine, kablo kanallarına yada duvarlara tutturulan delikli tavalara veya merdiven raflara döşenmelidir. Deliksiz yapılmış tavalarla kablo döşenmesi tavsiye edilmez. Toprak içine yerleştirilen kabloların altında ve üstünde yaklaşık 10 cm kalınlıkta elenmiş kum bulunmalıdır. Kablonun üzerindeki kumun üzerine ve aynı kanala döşenen AG ve YG kabloları arasına tüm kablo boyunca dolu tuğla veya en az 6 cm kalınlıkta beton plaka veya plastik vb. malzemelerden yapılmış koruyucu elemanlar yerleştirilmelidir. Böylece çukuru açan işçilerin kazma darbelerinden kablo korunmalı ve orada kablo bulunduğu önceden anlaşılmalıdır. Bu koruyucunun yaklaşık 30 cm üzerine ise en az 10 cm genişliğinde polietilenden yapılmış uyarı şeridi konulmalıdır.....e)Kablo yerlerinin işaretlenmesi: Kablo tesisleri bulunan kuruluşlar, bunların yerlerini tam olarak işaretleyerek bu kabloların geçiş güzergahlarını gösteren planları, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyelere, diğer yerlerde de ilgili mülki idare amirliklerine vermelidir. Yer altı kablo güzergahları kaplamasız yerlerde işaretli beton kazıklarla, kaplamalı yerlerde oyulmuş işaretlerle belirtilmelidir. Şöyle ki güzergahı görünmeyen kablolar (mesela hendek içindekiler), kablo güzergahı ve niteliği anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir. Bu çerçevede düz güzergah maksimum 100 m'de bir, ek ve branşman yerleri dönüş noktaları vb. yanılgıyı önleyecek şekilde işaretlenmelidir. Bu işaretler yerine göre beton kazık, pirinç veya döküm levha yada kaldırım kaplamasında oyulmak suretiyle yapılmalıdır " hükmü, "Kuvvetli akım tesislerinin denetimi ve güvenliği" başlıklı 67. maddesinde "a) Hava hatlarının denetimi: İşletme tarafından belirli sürelerde hava hatları ve direkler, topraklamalar dahil denetlenmeli ve yoklanmalıdır. Yoklama ve bakımın sonuçları düzenli olarak kaydedilmelidir. b) Hava hatları dışındaki kuvvetli akım tesisleri: İşletme tarafından tesisin özellikleri göz önüne alınarak belirli aralıklarla denetleme ve yoklamaların süresi hiçbir zaman 2 yılı geçmemelidir. Yoklama ve bakımların sonuçları düzenli olarak kaydedilmelidir." hükmü yer almaktadır.
Genel anlamı ile tam yargı davaları, idarenin faaliyetlerinden ötürü, hakları zarara uğrayanlar tarafından idare aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu tür davalarda mahkeme, hem olayın maddi yönünü, yani zararı doğuran işlem veya eylemleri, hem de bundan çıkabilecek hukuki sonuçları tespit edecektir.
Tam yargı davalarında, öncelikle zarara yol açtığı öne sürülen idari işlem veya eylemin hukuka uygunluğunun denetlenmesi esas alındığından, olayın oluşumu ve zararın niteliği irdelenip, idarenin hizmet kusuru olup olmadığının araştırılması, hizmet kusuru yoksa kusursuz sorumluluk ilkelerinin uygulanıp uygulanmayacağının incelenmesi, tazminata hükmedilirken de her halde sorumluluk sebebinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, kamu idarelerinin kusurlu sorumluluklarına dayanılan tam yargı davalarında, hiç kimsenin bir başkasının kusurundan kaynaklanan zararı tazmin etmek zorunda bırakılamayacağı ilkesinden hareketle, idarelerin ancak kendi kusurlarından kaynaklanan zararları tazmin etmeye mahkum edilebilecekleri açık olup, zarar görenin ya da 3. kişinin belli bir oranda kusurlu olması halinde davalı idare aleyhine hükmedilecek tazminat miktarı belirlenirken bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davalı Hopa Belediye Başkanlığı'nca çöp depolama kanalı için yapılan kazı çalışması esnasında Hopa-Arhavi karayolunun 9-11 km arasında bulunan enerji nakil hatlarına ait kablolara zarar verildiğinin davacı şirketin teknik elemanlarınca tespit edilmesi üzerine tutanak düzenlendiği, davacı şirketin 18/02/2015 tarihli yazısı ile '13/02/2015 tarihinde enerji nakil hattı kablolarına zarar verildiği ve bu eylemin durdurulmasına ilişkin bildirimde bulunulmasına karşın çalışmanın halen devam ettiği ve bu çalışmanın sonlandırılması gerektiği' hususların davalı idareye bildirildiği; davacı şirketçe olay nedeniyle oluşan zararın tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesi'nin E:… D. İş sayılı dosyasında açılan davada belirlenen 358.800,41-TL zararın tazmini istemiyle yapılan 11/05/2015 başvurunun zımnen reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olay nedeniyle ortaya çıkan zararın tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesi'nin E:… D. İş sayılı dosyasında açılan davada 20/02/2015 tarihinde yapılan keşif sonucu elektrik mühendisi bilirkişi tarafından düzenlenen 10/03/2015 tarihli bilirkişi raporunda;
"Tespit işlemini teşkil eden Hopa- Arhavi ilçeleri arasında ve Hopa istikametine gidiş yönünde karayollarınca tesis edilen ve karayoluna paralel takribi 1 km uzunluğunda iksa duvarı bulunmaktadır. Bu duvarın dağ tarafında ve duvara 4 metre kadar mesafede duvara paralel olarak Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. (ÇEDAŞ) tarafından Arhavi ilçesi ve köylerine elektrik şebekelerini beslemek amacıyla Hopa trafo merkezi (Hopa TM) - Arhavi ilçesi arasında çift devre 2x477 MCM kesitli enerji nakil hattı tesis edilmiştir. Bu hattın 25-26 nolu direkleri arasındaki hat bölümü İksa duvar betonuna paralel olarak 3x(1x240+25) mm² XLPE tipi 3 adet yeraltı kablosu ile geçilmiştir.
25-26 nolu direkleri arasındaki yer altı kablolarının takribi 1 km uzunluğundaki hat bölümü iksa beton duvarına paralel olarak geçildiğini ve 3 adet yeraltı kablosunun toprak altına 1,5 metre derinlikte yan yana gömülmüş olduğunu gördüm.
Ayrıca yer altı kablolarının geçirildiği güzergahtan Telekom sistemine ait kabloların da borcu içerisinden geçirilmiş olduğunu da gördüm.
Yer altı kabloları ile Telekom'a ait kabloların geçtiği güzergahın üzerinden Hopa Belediyesine ait iş makinesinin çöp depolama için iksa beton duvarının dağ tarafına doğru 5-6 metre eninde takribi 4 metre derinliğinde ve takribi 50 metre ara ile zaman zaman açılan kanal içine yer yer çöp doldurulmuş olduğu ve üzerinin hafriyatla kapatılmış olduğunu gördüm. Hopa Belediyesine ait iş makinesi operatörünün duvar boyunca açtığı kanalın 1,5 metre derinliğinde bulunan ve henüz enerjilenmemiş olan yer altı kablolarını çalışma esnasında görmüş veya tespit etmiş olmasına rağmen dikkatsizlik ve ihmal sonucu hasarlanmış, koparılmış, kullanılmayacak şekilde hurda haline getirildiği tarafımca inceleme sonucu anlaşılmıştır.
Yer altı kabloları Enerji Bakanlığının Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin 58. maddesinde belirtildiği gibi 1,5 metre derinlikte ve yan yana olmak üzere yerleştirilmişlerdir. Ayrıca yer altı kablolarının geçtiği güzergahtan Telekom sistemine ait kablolar da plastik boru içerisinden geçirilerek tesis edildiği görüldü.
Yer altı kabloları ve Telekom kablolarının geçtiği güzergahı da kapsayacak şekilde, Hopa Belediyesine ait iş makinesi operatörünün takribi 4 metre derinlikte açtığı çöp depolama kanalının içinde yer altı kabloları ve Telekom kablolarının geçtiğini iş makinesini kullanan operatörün emarelerini görmesine veya tespit etmesine rağmen inceleme ve araştırma yapmadan bir üst kademe sorumlularına karşılaştığı durum hakkında bilgi vermeden çalışmaya devam etmiş olduğu inceleme sonucu anlaşılmıştır.
25-26 nolu direkler arasında döşenmiş bulunan 1647 metre boyundaki 3 adet yer altı kablosu (her faz cereyanı için müstakil) kullanılamayacak şekilde hasarlandığı, soyulduğu, yerler koparıldığı bir kısmının da mahallinde bulunmadığı görüldü.
Hopa Belediyesince çöp depolama için açılan kanal nedeniyle kullanılamayacak şekilde hasarlanan, koparılan, hurda haline getirilmiş bulunan 1647 metre uzunuluğundaki yer altı kablolarının yerine 35.000 Volk'luk 3 adet 3x(1x240+25) mm² XLPE tipi yer altı kablosunun Enerji Bakanlığı'nın Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine göre yeniden tesis edilmesi gerekmektedir." tespitlerine yer verilerek olay nedeniyle uğranılan zararın 196.964,86 TL malzeme tutarı, 161.835,56 TL montaj teklif tutarı olmak üzere toplamda 358.800,41 TL olduğu belirtilmiştir.
Uyuşmazlık konusu olayda, davalı idare tarafından çöp depolama kanalı yapımı amacıyla gerçekleştirilen kazı çalışmaları sırasında davacı şirkete ait elektrik kablolarına zarar verildiği dosya kapsamı ile sabit olmakla birlikte; uyuşmazlığın çözümünde önem arz eden, kazı çalışmalarının yapıldığı alanın belediyenin mülkiyetinde olmadığı ve belediye sınırları dışında kalan bir alan olduğuna yönelik davacı iddiası ile enerji nakil hatlarının yer altında olduğuna dair herhangi bir uyarı levhası veya teknik bir işaretin bulunmadığı, yapılan nakil işleminin yüksek gerilim hatlarının nakline dair mevzuata uygun olmadığına yönelik davalı savunmasının Mahkemece değerlendirme dışı bırakıldığı görülmektedir.
Öte yandan, yukarıda aktarılan bilirkişi raporunun, davalı idarece kazılan yerde herhangi bir işaret ve levha bulunmadığı, 3 adet yer altı kablosunun toprak altında 1,5 metre derinlikte olduğuna yönelik tespitler haricinde, zarar gören kabloların Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nde belirlenen standartlara uygunluğu yönünden değerlendirme içermediği görülmektedir.
Bu durumda, davalı idarenin idari eylemi sonucu uyuşmazlık konusu zararın doğduğu açık ise de; olayın meydana gelmesinde davacı şirketin sorumluluğunun değerlendirildiği (zarar gören kabloların Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nde belirlenen standartlara uygun -derinlik mesafesi, koruyucu kum, işaret levhası vb- döşenip döşenmediği, ne şekilde korunduğu, geçiş güzergahlarını bildirim yükümlülüğüne uyulup uyulmadığı, denetleme ve yoklama yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediği), taraf iddialarını karşılar nitelikte ve kusur oranları belirlenecek şekilde düzenlenecek bilirkişi raporu esas alınarak maddi tazminata hükmedilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak verilen mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 29/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.