Danıştay 6. Daire 2019/16346 Esas 2021/6563 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/16346
Karar No : 2021/6563


TEMYİZ EDENLER : 1- (Davalı) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- (Davalı Yanında Müdahil) … Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
3- (Davalı Yanında Müdahil) … İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI YANINDA MÜDAHİL : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Odası (… Şubesi)
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2017 tarih ve E:2013/284, K:2017/9981 sayılı bozma kararına uyularak ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…., K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETi : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve hukuka uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, Ankara İli, Çankaya İlçesi, Büyükesat Vadisi Kentsel Gelişim ve Dönüşüm Proje alan sınırı içerisinde yer alan … ada, …, …, … parsel sayılı taşınmazlar ile … ada, …, …, …, …, …, … parsel sayılı taşınmazlara ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; Büyükesat Vadisi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanına İlişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin …. tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan önceki 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine karşı açılan davada, söz konusu 2010 yılı imar planı değişiklikleri ile 2008 yılı onaylı imar planlarında öngörülen konut gelişme alanının doğu ve güneydoğu yönlerinde büyütülerek tercihli ''konut+ticaret'' tanımıyla ikili/alternatifli kullanım alanına dönüştürüldüğü, fiziki plan arazi kullanım lekesi olarak bir önceki büyük ticaret alanının hemen hemen tamamen kaldırıldığı, önceki plandan farklı bir kullanım türü önerilmemiş gibi görünse de konut+ticaret olarak karma kullanım izlenimi verilerek, esasen alanda rezidans türü konut yapılmasının amaçlandığının plan açıklama raporundan anlaşıldığı, yapılaşma tür ve dağılımının ilgilisinin/yatırımcısının tercihine bırakıldığı, dolayısıyla alanın tümüyle konut veya tümüyle ticaret olarak yapılaşmasının mümkün olduğu, oysa konut veya ticaret olarak yapılma tercihine ve alan içinde yaşayacak ve /veya alanı kullanacak nüfusa bağlı olarak birbirinden farklı ve ilave sosyal ve/veya teknik donatı alanlarına gereksinim duyulacağı, tercihli konut+ticaret tanımlı bu alana yönelik plan notlarındaki ''yönetim birimleri, kamu tesisleri, sosyal ve kültürel tesisler yer alabilir'' düzenlemesinin, çevre ve bölge sakinlerine yönelik ortak kamusal kullanımdan ziyade, etrafı çevrili, giriş ve çıkışları kontrollü izole alanlarda, yatırımcı ve maliklerin kullanımlarına yönelik özel ve ticari nitelikli girişimleri ifade edeceği, özellikle yağış sularını toplayarak alandan uzaklaştıracak doğal su akarı-yatağı ve hava/rüzgar koridoru olarak korunması, açık-yeşil alan olarak tutularak devamlılığının sağlanması ve yapılaşmaya konu edilmemesi gereken vadi tabanının, bu kez daha da büyük kesiminin konut+ticaret tanımlı alan içine alınarak yapılaşmaya konu edildiği, dolayısıyla önemli doğal ve topografik eşiklerden devamlılığı olan vadi tabanının dikkate alınmayarak yok edildiği, kamu yararından ziyade bireysel tercihler gözetilerek, parçacıl bir yaklaşımla yapılan imar planı değişikliğinin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, üst 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarına ve bölge ihtiyaçlarına uygun olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 09/11/2016 tarih ve E:2012/6061 K:2016/7055 sayılı kararı ile onandığı, kararın düzeltilmesi isteminin de aynı Dairenin 27/11/2017 tarih ve E:2017/1747 K:2017/9980 sayılı kararı ile reddedildiği, öte yandan, uyuşmazlık konusu alana ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan önceki 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında konut alanının 16.295 m², ticaret alanının 19.311 m² olduğu, aynı belediye meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan ve yukarıda anılan yargı kararı ile iptaline karar verilen 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinde konut+ticaret alanının 31.906,86 m², konut alanının 2.500 m² olduğu, dava konusu imar planı değişikliklerinde ise konut+ticaret alanının 34.372,69 m² olduğu, ilgili plan notu gereğince bu alanın %80'inde konut yapılabileceği hesap edildiğinde bu rakamın 27.498,15 m² olduğu, ayrıca önceki 2010 yılı onaylı imar planlarında 1.700 m² olan kreş alanı ile 1.100 m² olan sosyal tesis alanının dava konusu imar planı değişikliklerinde birleştirilerek toplam 3.553,03 m² büyüklüğünde kreş+sosyal tesis alanı, yine 29.930,45 m² olan park alanı 2.202,20 m² büyütülerek toplam 32.132,65 m² park alanı ayrılmış ise de, önceki imar planlarında 30.843,64 m² olan yol+refüj alanının 27.860,49 m²'ye düşürüldüğü, eksiltilen 2.983,15 m² alanın ise park alanı ile kreş+sosyal tesis alanına dahil edildiği, diğer bir ifade ile sosyal ve teknik donatı alanlarında bir takım artırma ve eksiltmelerle yargı kararının işlevsiz hale getirilmeye çalışıldığı, dava konusu imar planlarının onaylandığı tarihte yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmekte ve bu Yönetmeliği ilga eden Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde, sosyal donatı alanları ile teknik altyapı alanları belirlenmiş olup, uyuşmazlıkta salt park alanı ve kreş+sosyal tesis alanı belirlenmesinin bu Yönetmeliklerde aranan koşulların yerine getirildiği anlamına gelmeyeceği, alanda diğer sosyal ve teknik donatı alanlarına da ihtiyaç bulunduğu, dava konusu imar planı değişikliklerinde, … İdare Mahkemesince iptaline karar verilen ve Danıştay Altıncı Dairesince onanarak kesinleşen kararda eleştiri konusu yapılan tercihli alan kullanımının, bu alanda % 80'i aşmamak kaydıyla konut yapılabileceğine dair plan notu getirilmek suretiyle aynen korunduğu, bu şekilde idarenin önceki kararında ısrar ettiği, önceki 2010 yılı onaylı imar planı değişikliklerinin iptali yolundaki yargı kararında belirtilen hukuka aykırılıkların giderilmediği, yargı kararlarının gerekçeleriyle birlikte okunması ve anlaşılması gerektiği, yargı kararlarının uygulanması görüntüsü altında bu kararları geçersiz kılmaya dönük işlemlerin idari yargı mercilerince iptaline karar verileceği gibi ilgililerin de ceza hukuku bakımından sorumluluğunun bulunduğu, bu haliyle dava konusu imar planı değişikliklerinin hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare ile davalı yanında müdahiller … Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. ve … İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, nazım imar planları; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme, yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasında esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan planlar olarak, çevre düzeni planı ise; ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 6. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinde ise, planların tanımlanmasına yer verilerek planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre yapılacak olan imar planlarının üst ölçekli planlara uygun olması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu alanın Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kentsel dönüşüm ve gelişim proje alan sınırı içine alındığı, bu doğrultuda aynı belediye meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile alanda doğu-batı yönlü 15 metre genişliğinde taşıt yolu, söz konusu yolun kuzey kesiminde 16.295 m2 büyüklüğünde konut alanı, güney kesiminde ise 19.311 m2 büyüklüğünde ticaret alanı öngörüldüğü, konut ve ticaret alanlarında yapılaşma koşullarının E:2.00, hmaks:serbest olarak belirlendiği, devam eden süreçte uyuşmazlık konusu alana ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile doğu-batı yönlü 15 metre genişliğindeki taşıt yolunun güzergahının kısmen güneye kaydırılarak yeniden düzenlendiği, önceki 2008 yılı onaylı imar planlarında ayrı ayrı öngörülen konut alanı ve ticaret alanı işlevlerinin, karma kullanım türü olan konut+ticaret alanına dönüştürüldüğü, bu şekilde; 31.906,86 m2 büyüklüğünde alanın konut+ticaret alanı kullanımına, 2.500 m2 büyüklüğünde alanın konut alanı kullanımına, 1.200 m2 büyüklüğünde alanın ticaret alanı kullanımına ayrıldığı, söz konusu kullanımların tamamında "E:2.00, hmaks:serbest" yapılaşma koşullarının aynen korunduğu, ilaveten, 1.700 m2 büyüklüğünde kreş alanı, 1.100 m2 büyüklüğünde sosyal tesis alanı, 29.930,45 m2 büyüklüğünde park alanı ve 30.843,64 m2 büyüklüğünde yol ve refüj alanı ayrıldığı, anılan 2010 yılı onaylı imar planı değişikliklerine karşı TMMOB Şehir Plancıları Odası (Ankara Şubesi) tarafından açılan diğer bir davada, dava konusu işlemin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… K:… sayılı kararın Danıştay Altıncı Dairesinin 09/11/2016 tarih ve E:2012/6061 K:2016/7055 sayılı kararı ile onandığı ve kararın düzeltilmesi isteminin de Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2017 tarih ve E:2017/1747 K:2017/9980 sayılı kararı ile reddedildiği, anılan davada, mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen ve İdare Mahkemesi kararına esas alınan bilirkişi raporunda 2010 yılı onaylı imar planı değişikliklerinin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine ve planlama tekniklerine aykırı olduğu yolunda tespit ve değerlendirmelere yer verilmesi üzerine, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylandığı, dava konusu imar planı değişiklikleri ile; iptaline karar verilen 2010 yılı onaylı imar planlarında öngörülen 2.500 m2 büyüklüğündeki konut alanının kaldırılarak, konut+ticaret alanına dahil edildiği, bu şekilde toplam 34.372,69 m2 büyüklüğündeki alanın E:2.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında konut+ticaret alanı kullanımına ayrıldığı, 1.262 m2 büyüklüğündeki alana E:2.00, hmaks:serbest yapılaşma koşullarında ticaret alanı işlevi getirildiği, ayrıca 2010 yılı onaylı imar planlarında toplam 2.800 m2 büyüklüğünde ayrılan "kreş alanı" ile "sosyal tesis alanı" işlevlerinin birleştirildiği ve büyüklüğü 753 m2 artırılmak suretiyle toplam 3.553,03 m2 büyüklüğündeki alana "kreş ve sosyo kültürel tesis alanı" kullanımı getirildiği, yine önceki planda 29.930 m2 büyüklüğünde ayrılan park alanı büyütülmek suretiyle toplam 32.132 m2 büyüklüğünde park alanı ayrıldığı, buna karşılık önceki planda 30.844 m2 büyüklüğünde öngörülen yol ve refüj alanı 2.983 m2 azaltılmak suretiyle toplam 27.860 m2 büyüklüğündeki alana yol ve refuj alanı işlevi getirildiği, diğer taraftan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte üst ölçekli plan olarak yürürlükte bulunan 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında uyuşmazlık konusu alanın "özel proje alanı", "kentsel dönüşüm öngörülen alanlar" lejantı ile mevcut arazi kullanımı devam ettirilecek ve doğal karakteri korunacak alanlar ana başlığı altında "vadi tabanları/dere yatakları" lejantı içinde kaldığı görülmektedir.
İdare Mahkemesince her ne kadar Danıştay Altıncı Dairesinin bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, bu karara karşı davalı yanında müdahillerden … İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz isteminde bulunulduktan sonra dosyaya sunulan ve 13.09.2019 tarihinde Danıştay Yazı İşleri Müdürlüğü kayıtlarına giren ek beyan dilekçesinde, dava konusu imar planı değişikliklerinden sonra yürürlüğe giren 2017 yılı onaylı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ile bu plan doğrultusunda 2019 yılı onaylı 1/25.000 ölçekli nazım imar planı revizyonunda bölgenin yüksek yoğunluklu meskun ve planlı alanlar kullanımına ayrıldığı şeklinde iddialara yer verilmesi üzerine, Danıştay Altıncı Dairesinin 04/06/2020 tarih ve E:2019/16346 sayılı ara kararı ile davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığından, anılan belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile onaylanan ve … tarihli, … sayılı kararı ile kesinleşen 1/100.000 ölçekli 2038 Ankara Çevre Düzeni Planında uyuşmazlık konusu taşınmazların hangi fonksiyonda kaldığının, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı doğrultusunda yeni 1/25.000 ölçekli nazım imar planının onaylanmasına ilişkin büyükşehir belediye meclisi kararı bulunup bulunmadığının, varsa uyuşmazlık konusu taşınmazların bu planda hangi fonksiyonda kaldığının sorulduğu, davalı idarenin 07.08.2020 ve 18.08.2020 tarihlerinde Danıştay Yazı İşleri Müdürlüğü kayıtlarına giren cevap yazıları ile eki belgelerin incelenmesinden, 2017 yılı onaylı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında uyuşmazlık konusu alanın "meskun (yerleşik) ve planlı alanlar" lejantında kaldığı, dava konusu işlem tarihinde üst ölçekli plan olarak yürürlükte olan 16.02.2007 onay tarihli 1/25.000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planının yürürlükten kaldırılmasına yönelik belediye meclisi kararının bulunmadığı, ancak 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı doğrultusunda Altındağ, Mamak, Çankaya, Yenimahalle, Keçiören ilçe sınırları içerisinde kalan yaklaşık 23,6 bin ha. büyüklüğündeki alana ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım imar planı revizyonunun Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylandığı, söz konusu nazım imar planı revizyonu onama sınırı içinde kalan uyuşmazlık konusu taşınmazların tamamına "301-600 k/ha yüksek yoğunluklu meskun (yerleşik) ve planlı alanlar" kullanımı getirildiği ve 2007 yılı onaylı 1/25.000 ölçekli nazım imar planında dava konusu alanın orta kesiminde kalan "vadi tabanları-yeşil alan" kullanımının kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, 1/100.000 ölçekli 2038 yılı Ankara Çevre Düzeni Planının onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına karşı TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, TMMOB Mimarlar Odası ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında; 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına yapılan itirazın reddedilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına karşı aynı davacılar tarafından … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davaların derdest olduğu, yine 1/25.000 ölçekli nazım imar planı revizyonunun onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararına karşı ... İdare Mahkemesinin E:… ve E:… sayılı dosyalarında TMMOB Mimarlar Odası ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından ayrı ayrı açılan davaların da derdest olduğu görülmektedir.
Bu itibarla, Ankara ili için güncel en üst ölçekli planın 2017 yılı onaylı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı olduğu ve bu plan doğrultusunda Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu taşınmazların da içerisinde yer aldığı geniş bir alana ilişkin 1/25.000 ölçekli nazım imar planı revizyonunun onaylanması suretiyle, dava konusu imar planı değişikliklerinin yapıldığı tarihte yürürlükte olan 2007 yılı onaylı 1/25.000 ölçekli nazım imar planının bölgeye ilişkin kararlarının güncelliğini yitirdiği anlaşıldığından, üst 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ölçekli nazım imar planı revizyonuna karşı açılan davaların sonucu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin üst ölçekli plan kararlarına uygunluğu yönünden yeniden bir inceleme yapılarak, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 20/05/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.