Danıştay 9. Daire 2020/5952 Esas 2021/3325 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/5952
Karar No : 2021/3325

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği-…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Yat Limanı İşletmeleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap İşlet Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkındaki Kanun uyarınca Mersin Yat Limanı İnşaatı Yapım İşini üstlenen davacı şirket tarafından revize mimari projelerin incelenerek tadilat ruhsatının verilmesi istemiyle yapılan başvuru sonucunda ruhsatların düzenlenmesi amacıyla ihtirazi kayıt ile 282.016,00 TL tutarında ödenen plan proje tasdik harcı hizmet bedeli ile bina inşaat harcı hizmet bedelinin ödeme tarihi olan 03/10/2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, davacı şirketin Mersin yat limanı yapım işini yap-işlet-devret sözleşmesi kapsamında yüklendiği 3996 sayılı Kanun'un 12. maddesi uyarınca gerek belediyelerce gerekse davalı idare tarafından 488 sayılı Kanun'a göre alınan damga vergisi ile 492 sayılı Kanun uyarınca alınan harçlardan muaf tutulduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 2. maddesinin 1. fıkrasında yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde re'sen istenilen ruhsatların verilebileceğinin düzenlendiği, olayda ise ilgili belediyece yapılan işlem karşılığı alınacak harçları geçmemek üzere hesaplanarak ödenmesi istenilen inşaat ruhsatı hizmet bedeline ilişkin olarak anılan düzenleme uyarınca yetkili idaresinden istenildiği ve bu idarece gerekli izinlerin verilmemesi durumunun bulunmadığı, bu nedenle Kanun Hükmünde Kararname ile istenilen ücret tahsil edilebilmesi için istenilen şartlar sağlanılmamış olduğundan toplam 282.016,00-TL tutarındaki inşaat ruhsatı hizmet bedelinin tahsili işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı, faiz yönünden ise; iadesi gereken tutar açısından idare ile davacı arasındaki ilişkinin iadenin yargı kararıyla hüküm altına alınması nedeniyle yönetilen-idare ilişkisi olmaktan çıkarak bir borç ilişkisine dönüştüğü, bu ilişkinin borçlusu tarafından alacaklısına, paranın tasarrufundan yoksun kalınan süre için 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre yasal faiz ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne "Plan proje tasdik harcı hizmet bedeli" (4.465,93 TL) ile "Bina inşaat harcı hizmet bedeli" (275.955,52 TL) toplamı olan 282.016,00-TL inşaat ruhsatı hizmet bedelinin, tahsil tarihi olan 03/10/2018 tarihinden geri verme tarihine kadar davalı idarece 3095 sayılı Kanun uyarınca hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacı şirkete iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının usule ve hukuka uygun olduğu ve kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından öncelikle ilgili belediyeden ruhsat talep edildiği, belediyece ruhsat verilmeyeceğinin idarelerine bildirilmesi üzerine taraflarınca ruhsat düzenlendiği öte yandan, iadesi istenilen plan proje tasdik harcı hizmet bedeli ile bina inşaat harcı hizmet bedelinin harç niteliğinde olmayıp, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü tarafından yayınlanan "2018 yılı Birim Fiyat Listesi" esas alınarak hesaplanan bir hizmet bedeli olduğu iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK …'İN DÜŞÜNCESİ: Dava konusu iadesi istenilen bedelin, 2576 sayılı Kanunun 6. maddesinde belirtilen, vergi mahkemelerinin görevine giren ve ilgili idarelerce tahsil edilen vergi, resim ve harç ile benzeri mali yükümlülük olmadığı, davanın görüm ve çözüm yerinin idare mahkemesi olduğundan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dosya tekemmül ettiğinden davalının yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmesine gerek görülmeyerek işin esasına geçildi.

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY: 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap İşlet Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkındaki Kanun uyarınca Mersin Yat Limanı İnşaatı Yapım İşini üstlenen davacı şirket tarafından revize mimari projelerin incelenerek tadilat ruhsatının verilmesi istemiyle yapılan başvuru sonucunda ruhsatların düzenlenmesi amacıyla ihtirazi kayıt ile 282.016,00 TL tutarında ödenen plan proje tasdik harcı hizmet bedeli ile bina inşaat harcı hizmet bedelinin ödeme tarihi olan 03/10/2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 6. maddesinde; vergi mahkemelerinin, genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları, bu konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'un uygulanmasına ilişkin davaları ve diğer kanunlarla verilen işleri çözümleyeceği, aynı Kanun'un 5. maddesinde, idare mahkemelerinin, vergi mahkemelerinin görevine giren davalar ile ilk derecede Danıştay’da çözümlenecek olanlar dışındaki: İptal davalarını, tam yargı davalarını, tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaları ve diğer kanunlarla verilen işleri çözümleyeceği ifade edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediyenin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde; "Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek." düzenlemesi yer almaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Ek 1/1. maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatı alımının Ek Madde 6 da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabi olduğu, 80.maddesinde ise; İmar mevzuatı gereğince Belediyelerce tahsil olunacak harçlar tahdidi olarak sayılmış ve (c) bendinde proje tasdik işlemlerinin Plan ve Proje Tasdik Harcına tabi olduğu, aynı Kanun'un "Vergi ve harç tarifelerinin tespiti" başlıklı 96. maddesinin (a) fıkrasında, Bakanlar Kurulu'nun bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit edeceği hüküm altına alınmıştır.
644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Görevler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde; "Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan veya mülkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kuruluşlarına veya gerçek kişilere veyahut özel hukuk tüzel kişilerine ait olan taşınmazlar üzerinde kamu veya özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan yatırımlara ilişkin olarak ilgililerince hazırlandığı veya hazırlatıldığı halde yetkili idarece üç ay içinde onaylanmayan etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve valiliğin Bakanlığa teklifte bulunması üzerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptırmak ve onaylamak, başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek" Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın görevleri arasında sayılmıştır.
Anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin "Döner sermaye" başlıklı 28. maddesinde ise, "Bakanlık ihtiyaç duyduğu hallerde ve lüzum gördüğü merkezlerde Bakanın onayı ile görev ve hizmetleriyle ilgili döner sermayeli işletmeler kurabilir. Döner sermaye miktarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
İşletmelerin görevleri, gelirleri, işleyişi ve denetimi ile diğer hususlar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu kapsamda hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin "Gelirler" başlıklı 8. maddesinde, "İşletmenin gelirleri; a) 7 nci maddede sayılan faaliyetlerle ilgili her türlü mal ve hizmet satış gelirlerinden, b) Bakanlığın asli görevleri dışında, diğer mevzuatla verilen iş ve hizmetlerden elde edilen gelirlerden, c) Danışmanlık hizmet gelirlerinden, ç) Faiz, komisyon ve benzeri gelirlerden, d) Tesis, makine, ekipman ve cihazların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirlerden, e) Şartlı bağış ve yardımlardan, f) Diğer çeşitli gelirlerden, oluşur." düzenlemesine, "Yönetim Kurulunun görevleri" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde ise; "Maliyet bedelinin altında olmamak üzere, işletme tarafından üretilen mal ve hizmetlerin veya yapılan işlerin tarife, ücret veya birim fiyatlarını belirlemek." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen ruhsatları vermek belediyelerin asli görevi olduğu öte yandan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasının anılan Kanunda yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabi olduğu, yani ruhsat verilmesine ilişkin hizmetin belediyelerce yerine getirilmesi halinde, belediye tarafından bu hizmet karşılığında tarifede gösterilen nispet ve hadlerde belli bir miktar harç tahsil edileceği, ruhsatı verme görevinin belediye tarafından yerine getirilmemesi halinde ise, 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin verdiği yetki ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından "bedeli mukabilinde" resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı verebileceği ve bu hizmetler yerine getirilirken Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünce yayınlanan Birim Fiyat Listesinde belirtilen miktar üzerinden "hizmet bedeli" alınacağı anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap İşlet Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkındaki Kanun uyarınca Mersin Yat Limanı İnşaatı Yapım İşini üstlenen davacı şirket tarafından, davalı Mersin Valiliğince revize mimari projelerin incelenerek tadilat ruhsatının verilmesinin ilgili belediyeden istenildiği, talebin yerine getirilmemesi üzerine de … tarih ve … sayılı dilekçe ile davalı idareye başvuru yapıldığının savunma dilekçesinde belirtildiği, anılan başvuruya cevaben, T.C. Mersin Valiliği adına Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından düzenlenen … tarih ve … sayılı yazıda; ruhsat düzenlenmesinin uygun bulunduğu, söz konusu projeler düzenlenirken 3996 sayılı Kanun'un 12'nci maddesi uyarınca bina inşaat harcından muaf tutulduğu, ancak T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı görüş yazısına istinaden, daha önce düzenlenmiş ruhsatlarda dahil olmak üzere yeni yapılacak tadilat ruhsatına tabi alanların tümünün toplamı üzerinden hesaplanan "ruhsat hizmet bedelinin" döner sermaye hesabına yatırılması gerektiğinin davacı şirkete bildirilmesi üzerine, 282.016,00 TL tutarında plan proje tasdik harcı hizmet bedeli ile bina inşaat harcı hizmet bedelinin (inşaat ruhsat hizmet bedelinin) ihtirazi kayıt ile ödendiği, ödenen 282.016,00 TL inşaat ruhsat hizmet bedelinin 03.10.2018 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesi istemiyle iş bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, davacı tarafından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından talep edilmesi üzerine, söz konusu Bakanlıkça davacı adına tadilat ruhsatı düzenlenmesine ilişkin olarak istenilen "plan proje tasdik harcı hizmet bedeli" ile "bina inşaat harcı hizmet bedelinin" dava konusu edildiği, iadesi istenilen dava konusu hizmet bedeli dayanağının, 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği yetkiye dayanılarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü tarafından yayınlanan "2018 yılı Birim Fiyat Listesi" esas alınarak hesaplanan bir hizmet bedeli olduğu, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun yukarıda anılan ilgili maddelerinde belirtilen harç ya da 2576 sayılı Kanunun 6. maddesinde belirtilen, vergi mahkemelerinin görevine giren ve ilgili idarelerce tahsil edilen vergi, resim ve harç ile benzeri mali yükümlülük olmadığı bu nedenle davanın görüm ve çözüm yerinin idare mahkemesi olduğu anlaşıldığından, davanın görev yönünden reddi gerekirken, uyuşmazlığın esası incelenip verilen Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 25/05/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.