Danıştay 6. Daire 2019/12498 Esas 2021/6698 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12498
Karar No : 2021/6698


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- …
2- …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir İli, Buca İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde, davacılar aleyhine … lehine ipotek tesis edilmesine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararda, özel parselasyon planında görülen veya hisseli satışlar sonucu fiilen oluşan yollara isabet eden hisselerin, özel parselasyona dayalı olarak yapılan hisseli satışlar sırasında bu hizmete ayrılmış olması nedeniyle tapudan resen terkin ettirilmesi gerektiğinden, bu kısımlar için tapudaki hissenin yola terk edilmediğinden söz edilerek yapılan ıslah imar planı uygulaması sonucu oluşan imar parselleri üzerine ilk malik lehine ipotek tesis edilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporun birlikte değerlendirilmesinden, parselasyonun yapıldığı tarihte taşınmaz maliki olan şahıs (...) ile lehine kanuni ipotek tesis edilen ... arasında özel parselasyona dayalı hisse satışı bulunmadığı gibi, yol veya sair umumi kullanım alanları nedeniyle ana parsel maliki sıfatıyla bu kişi üzerinde taşınmaz payı bırakılmadığının görüldüğü, bu durumda, parselasyonun yapıldığı tarihte taşınmaz maliki olan şahsa (...) hissesi karşılığı verilmesi gereken alandan daha fazla alanın tahsis edildiği, 320 m² taşınmaz yerine 335 m²'lik taşınmazın tahsis edilmesi nedeniyle fazlaya ilişkin bu tahsise ilişkin olarak ve küçük oranda hisseli taşınmazlar oluşturulmasının önlenmesi amacıyla ipotek borçlusu yapıldığı anlaşıldığından dava konusu taşınmaz üzerinde ... lehine ipotek tesis edilmesine ilişkin işlemde 2981 sayılı Kanunun 10/c maddesine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararı kaldırımasına, davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu taşınmazın aynı ıslah imar planı kapsamında kalan diğer tüm taşınmazlar gibi özel parselasyona göre ana parsel malikleri tarafından hisse satışı suretiyle edinildiği, davacıların hissesinin umumi hizmet alanına isabet eden hisse olduğunu öğrenmesiyle dava açtığı, 2981 sayılı Yasa hükümleri gereğince bu hisselerin yol gibi umumi hizmet alanlarına bedelsiz terk edilmesi gerekip bu hisselerin karşılığı olarak ana parsel malikine ipotek, hisse gibi herhangi bir hak tesisinin yasal olmadığı, işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASININ ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Dava konusu taşınmazı kapsayan alanda 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi ve 2981 sayılı Yasanın Ek-1 maddesi uyarınca yapılan 367 sayılı parselasyonun Buca Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylandığı, söz konusu belediye encümeni kararının ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile iptaline karar verilmesi üzerine … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 18.maddesi ve 2981 sayılı Yasanın Ek-1 maddesi uyarınca 367/A sayılı parselasyonun yapıldığı, ıslah imar planına göre düzenlenen parselasyon sonucunda anılan tarihteki malik ...'a ait … ada, … parsel sayılı taşınmazdaki 320 m²'ye isabet eden 1/2 hisse karşılığı yeni oluşan … ada, … parsel sayılı taşınmazdan hisse verildiği ve 18 m² karşılığında 54.000-TL (eski türk lirası) bedelle hissesine karşılık uygulama sonucu kendisine yer verilmeyen ... lehine ipotek tesis edildiği, davanın anılan ipotek tesisine ilişkin işlemden kaynaklandığı görülmektedir.
Bunun üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun "Arsa ve Arazi düzenlemesi" başlıklı 18. maddesinde; imar sınırı içindeki binalı ve binasız arazi ve arsaların plan ve mevzuata uygun, inşaata veya tespit edilmiş olan diğer kullanma şekillerine elverişli duruma getirilmesi amacıyla düzenlenmesi için, sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın bunları birbirleriyle, yol fazlalarıyla ve belediyeye, kamu kurumlarına ait yerlerle birleştirerek plan ve mevzuat gereklerine göre hisseli ve hissesiz olarak yeniden parsellere ayırmaya ve bu parselleri kişilere dağıtmaya belediyelerin yetkili oldukları kurala bağlanmıştır. Bu çerçevede 3194 sayılı Kanunun 18. maddesinde tanımlanan parselasyon işlemi, bir düzenleyici işlem olan uygulama imar planının uygulanmasının (hayata geçirilmesinin) araçlarından birini oluşturmaktadır.
2981 sayılı Yasanın Ek-1. maddesinde, imar planı olan yerlerde, 09.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde yapılacak binaların daire miktarları göz önünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri adlarına re'sen tescil ettirmeye, valilik veya belediyelerin yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu durumda, 2981 sayılı Yasanın 3290 sayılı Yasa ile değişik Ek-1 maddesinin 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca yapılacak parselasyon işlemlerini tamamlayıcı nitelikte uygulama yapılmasına olanak sağladığı, bu maddenin amacının 3194 sayılı Yasa uyarınca yapılan parselasyon işlemlerinin uygulanmasında problemlere neden olan özel parselasyona dayalı olarak veya hisse karşılığı satın alınan yerlere bir çözüm getirmek olduğu, 2981 sayılı Yasanın Ek-1 maddesinin 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinden farklı olarak özel parselasyona dayalı satın alınan yerlerin müstakil tahsis edilmesi olanağını sağladığı, hisseli satın alınan taşınmazların ise yine hisse miktarları göz önünde bulundurularak paylı mülkiyet esaslarına göre tahsis edileceği ve anılan maddenin uygulanabilmesi için düzenlemenin ıslah imar planına dayanmasının gerekmediği sonucuna varılmaktadır.
Başka bir ifadeyle, 2981 sayılı Yasaya 3290 sayılı Yasa ile eklenen Ek-1 madde şekli olarak 2981 sayılı Yasa kapsamında yer almasına karşın, maddenin düzenlediği konu itibariyle 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesinin tamamlayıcı bir parçasını oluşturmaktadır. Amacı ise, 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinin uygulanmasında problemlere neden olan özel parselasyona dayalı olarak veya hisse karşılığı satın alınan yerlere bir çözüm getirmektir. Dolayısıyla, 2981 sayılı Yasanın uygulanmasından istisna tutulan alanlardan olan sit alanları ile Boğaziçi alanlarında, 2981 sayılı Yasaya dayalı parselasyon yapılmasına hukuken olanak bulunmamakla birlikte; 3194 sayılı Yasanın 18. maddesini tamamlayan ve bu kapsamda düzenleme getiren ve ancak alanda şartların varlığı halinde 18. madde ile birlikte 2981/3290 sayılı Yasayla getirilen Ek-1. maddenin uygulanmasına hukuken engel bir durum bulunmamaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Islah imar planına konu olan yerlerde, imar adası veya imar parseli olabilecek büyüklükteki alanlarda, imar mevzuatına aykırı bina yapılmış olmak kaydıyla, hisseli arsa ve arazilerde veya özel parselasyona dayalı arazilerde, 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapılacak parselasyon işlemlerinde, hisselerin mümkün olduğunca azaltılması ve müstakil parseller oluşturulması, imar parseli tahsis edilemeyecek küçüklükteki hisselerin ise bedele dönüştürülmesi amaçlandığından, bu maddenin uygulanabilmesi için düzenlemenin ıslah imar planına dayanması gerekmektedir. Islah imar planına dayanılarak yapılan parselasyon üzerine tapular 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesine göre düzenlenmektedir.
3194 sayılı Yasadaki kurallara göre hazırlanmış uygulama imar planı uyarınca yapılacak parselasyon işlemi, aynı Yasanın 18. maddesinde belirlenen ilke ve kurallar çerçevesinde; ıslah imar planına dayanılarak yapılacak parselasyon işlemi ise 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesinde belirlenen ilke ve kurallar çerçevesinde yapılacaktır.

Başka bir anlatımla, 3194 sayılı İmar Kanunu veya 2981 sayılı Yasaya dayanılarak yapılan imar planlarının uygulama araçları olan parselasyon işlemlerinin de imar planının yapımına esas oluşturan yasal mevzuat uyarınca tesis edilmesi gerekmektedir. 3194 sayılı Yasa kurallarına göre hazırlanmış uygulama imar planına dayalı olarak, 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca parselasyon işlemi gerçekleştirilmesine, 2981 sayılı Yasa kapsamında bulunan ve ıslah imar planına konu edilen alanda ise 3194 sayılı Yasanın 18. maddesinin uygulanmasına hukuken olanak bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, taşınmazın bulunduğu alana ilişkin 16/02/1996 tarihinde Buca Belediye Meclisince onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının bulunduğu, Buca Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararıyla dava konusu taşınmazı kapsayan alanda 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi ve 2981 sayılı Yasanın Ek 1. maddesi uyarınca dava konusu işlemin tesis edildiği, 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi ve bu işlemin tamamlayıcısı olan 2981 sayılı Yasanın Ek-1. maddesi uyarınca yapılacak parselasyonda ipotek tesis edilemeyeceğinden, … tarih ve … sayılı Buca Belediye Encümeni kararıyla yapılan parselasyon işlemi sonucunda davacı aleyhine taşınmazı üzerinde ipotek tesis edilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Nitekim aynı bölgeye ilişkin olarak Danıştay Altıncı Dairesinin 25/05/2021 tarihli, E:2019/13426, K:2021/6696 sayılı ve 25/05/2021 tarihli, E:2020/2883, K:2021/6697 sayılı kararları da bu yöndedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Dosyanın adı geçen … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi gönderilmesine, 25/05/2021 tarihinde oy birliğiyle, kesin olarak karar verildi.