Danıştay 10. Daire 2019/4687 Esas 2021/2694 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/4687
Karar No : 2021/2694


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Diyaliz Hizmetleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin 5510 sayılı Kanun'un 86. maddesinde düzenlenen asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini süresi içerisinde Kuruma vermediğinden bahisle anılan Kanun'un 102. maddesi uyarınca 59.899,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Keçiören Sosyal Güvenlik Merkezi'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … karar sayılı Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Keçiören Sosyal Güvenlik Merkezi Komisyon kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı şirkete ait iş yerinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan inceleme sonucunda düzenlenen ...tarih ve ...sayılı raporda; 2012 yılında fazla çalışma yapan ve zamlı ücreti ödenmemiş olan toplam 19 işçi bakımından 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 102/c maddesine göre 19x220 TL= 4.180,00 TL, 2013 yılı için fazla çalışma onayı alınmayan 25 işçi için 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 102/c maddesine göre 237x25= 5.925,00 TL, iş yerinde uygulanan çalışma süresi Kanun'da belirtilen haftalık 45 saat çalışma süresinin üzerinde olduğundan 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 104. maddesine göre 1.293,00 TL olmak üzere toplam 11.398,00 TL idari para cezası uygulanması gerektiğinin uygun olacağının belirtildiği, bunun üzerine 2010/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12. dönemine ilişkin asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin süresi içinde verilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102-c/4 maddesi uyarınca 59.899,00 TL idari para cezası uygulandığı, bu işleme karşı yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı, dosyada yer alan bilgi ve belgeler ve ...tarih ve ...sayılı raporun birlikte incelenmesinden; davacı şirkete ait iş yerinde 2012 ve 2013 yıllarına ait olarak fazla çalışma yaptırılarak 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine aykırı davranıldığının ve 4857 sayılı İş Kanunu'nda belirtilen 45 saat çalışma süresi üzerinde çalışma süresi uygulanarak 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesine aykırı davranıldığının tespiti üzerine toplam 11.398,00 TL idari para cezası uygulanması gerektiğinin uygun olacağının belirtildiği görüldüğünden, davalı idarece Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından düzenlenen ...tarih ve ...sayılı raporda getirilen teklif doğrultusunda 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerince işlem tesis edilmesi gerekirken 2010/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 dönemine ilişkin asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin süresi içinde verilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102/c-4. maddesi uyarınca 59.899,00 TL idari para cezası uygulanmasında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, vekil varken asile yapılan tebligatın geçersiz olduğu, tebliğ tarihinin öğrenme tarihi olan 11/08/2015 tarihi olduğu, işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz başvurusunun kanuni süre içerisinde yapılmadığı, vekil varken asile yapılan teblğin geçersiz olduğu iddiasının kabulünün mümkün olmadığı, idarenin tebligatın asile yapıldığına ilişkin bilgi belge ibraz etmediği, kararın onanması gerektiği, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulunun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı şirketin 5510 sayılı Kanun'un 86. maddesinde düzenlenen asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini süresi içerisinde Kuruma vermediğinden bahisle anılan Kanun'un 102. maddesi uyarınca 59.899,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Keçiören Sosyal Güvenlik Merkezi'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … karar sayılı Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Keçiören Sosyal Güvenlik Merkezi Komisyon kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 86. maddesinde, "İşveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü; 102. maddesinin 1. fıkrasının "c" bendinde; “86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;... 4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü bulunmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte olan haliyle "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 41. maddesinde; "Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. 63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz." hükmü, "Çalışma süresi" başlıklı 63. maddesinde; "Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir." hükmü, 102. maddesinin c) fıkrasında; "41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası, verilir." hükmü ile 104. maddesinde;" Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye göre uygulamayan veya işçileri 69 uncu maddesine aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalıştıran; gece ve gündüz postalarını değiştirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 72 nci maddesi hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukları ve gençleri ve her yaştaki kadınları çalıştıran, 73 üncü maddesine aykırı olarak çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran veya aynı maddede anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden 74 üncü maddesindeki hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen, 76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline binikiyüz Türk Lirası idari para cezası verilir." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirkette çalışan işçilerin bir kısmı tarafından, "fazla çalışma yaptıkları, günde 8 saat ve zaman zamanda 15 saatten fazla çalıştıkları ve fazla mesai ücretinin tam ödenmediği" gerekçesiyle yapılan şikayet üzerine, davacı şirkete ait iş yerinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından 16/01/2013 tarihinde yapılan inceleme sonucunda düzenlenen ...tarih ve ...sayılı raporda; 2012 yılında fazla çalışma yapan ve zamlı ücreti ödenmemiş olan toplam 19 işçi bakımından 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 102/c maddesine göre 19x220 TL= 4.180,00 TL, 2013 yılı için fazla çalışma onayı alınmayan 25 işçi için 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 102/c maddesine göre 237x25= 5.925,00 TL, iş yerinde uygulanan çalışma süresinin Kanun'da belirtilen haftalık 45 saat çalışma süresinin üzerinde olduğundan 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesine muhalefetten aynı Kanun'un 104. maddesine göre 1.293,00 TL olmak üzere toplam 11.398,00 TL idari para cezası uygulanması gerektiğinin uygun olacağının belirtildiği ve raporun bir örneğinin SGK'ya gönderilmesine karar verildiği görülmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı raporunda belirlenen 11.398,00 TL idari para cezasının İş Kanunu hükümlerinin ihlaline istinaden verildiği, nitekim aynı raporun gereği için SGK'ya gönderildiği ve 5510 sayılı Kanun'un 86. maddesi uyarınca 2010/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12. dönemine ilişkin asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin süresi içinde verilmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin 4 nolu alt bendi uyarınca 59.899,00 TL idari para cezası uygulandığı, her iki Kanun hükümlerinin de ihlal edildiği anlaşıldığından her iki Kanun'a göre farklı cezalar verilebileceği, bu nedenle idari para cezasının içeriğinin incelenerek esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından düzenlenen ...tarih ve ...sayılı raporda getirilen teklif doğrultusunda 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerince işlem tesis edilerek 11.398,00 TL idari para cezası uygulanması gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yönünde verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26/05/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.