Danıştay 9. Daire 2019/7256 Esas 2021/3475 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/7256
Karar No : 2021/3475

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Matbacılık Kağıtçılık Kırtasiyecilik Tic. ve San. A.Ş

İSTEMİN KONUSU : ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından davacıya ihale edilen "2018-2019 Eğitim ve Öğretim Yılında Okutulmasına Karar Verilen Okul Öncesi, İlkokul, Ortaokul ve Ortaöğretim Öğrencilerine Ücretsiz Dağıtılacak Ders Kitabı/Eğitim Aracı ve Öğretim Materyallerinin Baskı Hizmeti Alımı" işi nedeniyle ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine tahakkuk ettirilen 493.232,23-TL damga vergisinin kaldırılması ve ödenmek zorunda kalınırsa ödenen verginin faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Milli Eğitim Bakanlığınca davacı şirkete ihale edilen işe ilişkin işlemlere 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu'nun 83. Maddesi ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu uyarınca damga vergisi istisnası tanınması gerektiği sonucuna varıldığından, dava konusu tahakkuk işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı, davacı tarafından ibraz edilen belgelerden dava konusu damga vergisinin, 17/10/2018 tarihinde 60.000,00-TL'lik kısmının, 30/11/2018 tarihinde ise 37.952,62-TL'lik kısmının ödediği, devletin, mükellef tarafından dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar geçen süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi hesaplamak suretiyle uğradığı ekonomik kaybının telafi edilmesinin amaçlandığı, aynı ilişkinin diğer tarafı olan mükellefin davayı kazanması durumunda, aynı yasada herhangi bir düzenleme öngörülmemesi nedeniyle vergi hukukunun temel işlevi olan devletle mükellef arasında kurulmaya çalışılan çıkarlar dengesinin mükellef aleyhine bozulduğu, bu dengesizliğin, adil ve hakkaniyete uygun bir şekilde giderilmesinin zorunlu olduğu, devletle bireyin çıkarları arasındaki adil dengenin mükellefe iade edilecek vergilere de, devletin kendi alacaklarına uyguladığı gecikme faizi oranının esas alınması suretiyle kurulması gerektiği, bu hususun hukuk devletinde adil dengenin sağlanması için gerekli olduğu, bu nedenle, ödenen tutarlar üzerinden davacıya bir kusur yüklenemeyeceği ve ödenen tutarların, tahsil tarihlerinden itibaren hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte davacıya iadesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu tahakkukun iptaline, davacı tarafından 17/10/2018 tarihinde yapılan 60.000,00 TL ile 30/11/2018 tarihinde yapılan 37.952,62 TL ödemenin, ödeme tarihlerinden itibaren gecikme zammı oranında hesaplanacak faiziyle birlikte davacıya iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK … DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen kabulü, kısmen reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından davacıya ihale edilen "2018-2019 Eğitim ve Öğretim Yılında Okutulmasına Karar Verilen Okul Öncesi, İlkokul, Ortaokul ve Ortaöğretim Öğrencilerine Ücretsiz Dağıtılacak Ders Kitabı/Eğitim Aracı ve Öğretim Materyallerinin Baskı Hizmeti Alımı" işi nedeniyle ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine tahakkuk ettirilen 493.232,23-TL damga vergisinin kaldırılması ve ödenmek zorunda kalınırsa ödenen verginin faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun düzenleme tarihindeki şekliye 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından iptal davası açılabileceği, 2. fıkrasında da, idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacağı, mahkemelerin yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremeyecekleri, 3. maddesinin 2. fıkrasında dava konusu idari işlemin dava dilekçesinde gösterileceği, 3. fıkrasında ise davaya konu olan idari işlemin aslı veya örneğinin dava dilekçesine ekleneceği düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge İdare Mahkemesi kararının, damga vergisi tahakkukunun iptaline ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, davalı tarafından ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının 17/10/2018 tarihinde yapılan 60.000,00 TL ile 30/11/2018 tarihinde yapılan 37.952,62 TL'nin iadesine ve bu tutarın ödeme tarihlerinden itibaren gecikme zammı oranında hesaplanacak faizine ilişkin kısmına yönelik temyiz istemine gelince;
İdari yargı mercilerince yapılacak yargısal denetimde, idari işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla mevcut olan hukuksal durum dikkate alınarak karar verilmesi idari yargılama hukukunun temel ilkelerindendir. Bir idari işlemin idari davaya konu edilebilmesi için dava açma tarihi itibarıyla tesis edilmiş olması gerekmektedir. Biri diğerinin nedeni veya sonucu olan idari işlemlerin ayrı zamanlarda tesis edilmesi halinde her bir işleme karşı ayrı dava açılması gerektiği açıktır. Bu kapsamda idari işlemin dava edilmesinden sonra bu işlemle bağlantılı veya ilgili tesis edilen işlemlerin ayrı bir idari davaya konu edilmesi gerektiği, açılan davada yargılamanın konusuna dahil edilemeyeceği tabiidir.
Bu kapsamda idari davalar idari işlemle aleyhine menfaatleri ihlal edilenler tarafından iptalleri için dava konusu edildiklerinde idari yargı mercilerince tesis edildikleri andaki hukuki duruma göre hukuka uygun olup olmadıkları yönünden incelenerek yargısal denetime tabi tutulurlar.
Dava konusu işlemlerle ilgili olarak dava açıldıktan sonra tesis edilen ikincil işlemler ya da bağlantı işlemlerinin, yargısal denetime tabi tutulan idari işlemlerin hukuksal durumuna etkisi bazı istisnai durumlarda bulunsa da, idari işlemin icrasının devamı mahiyetindeki sonraki işlemlerin dava konusu işlemle birlikte değerlendirilerek, bu işlem hakkında hüküm kurulması yargılama usulüne uygun düşmemektedir. Dava açıldıktan sonra ortaya çıkan ve icrai nitelikte olup davacıların menfaatini etkileyen sonraki işlemler tesis edildikleri durum ve hukuksal nedenlere göre ayrıca idari başvuru yollarına ve sonrasında da yargısal denetime tabi tutulabilirler.
Dosyanın incelenmesinden, ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine tahakkuk ettirilen damga vergisinin kaldırılması ile ödenmek zorunda kalınması halinde ödenen tutarın amme alacaklarına uygulanan faizle birlikte iadesi istemiyle davanın açıldığı, davacı tarafından yürütmeyi durdurma isteminde de bulunmadığı, yargılama aşamasında 20/12/2018 tarihli dilekçe ile borcun taksitlendirildiğinin belirtildiği, dilekçe ekinde 17/10/2018 tarihinde 60.000,00-TL, 30/11/2018 tarihinde ise 37.952,62-TL ödemeye ilişkin tahsil alındılarını sunulduğu, Mahkemece uyuşmazlık konusu sözleşmenin damga vergisine istisna hükümlerinin uygulanması gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne, ödenen tutarın ödeme tarihlerinden itibaren gecikme zammı oranında hesaplanacak faiziyle birlikte davacıya iadesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Bu açıklamalar doğrultusunda Mahkemece dava konusu edilen tahakkuk işlemi incelenerek hukuka uygun bulunmaması nedeniyle iptali ve varsa dava açıldığı tarih itibariyle ödenen tutarın iadesine hükmedilmesi ile yetinilmesi gerekirken sonradan yapılan ödemelerin iadesi ve bu ödemeler üzerinden faize hükmedilmesin de hukuka uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava açıldıktan sonra yapılan ödemelerin faiziyle birlikte iadesine ilişkin kısmının BOZULMASINA, tahakkukun iptaline ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Bozulan kısım üzerinden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 02/06/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.