Danıştay 8. Daire 2019/4920 Esas 2021/2903 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/4920
Karar No : 2021/2903

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacılar): 1- …
2- …
3- …
Vekili : Av. …

Karış Taraf (Davalı) : … Genel Müdürlüğü - …
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …

Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:

Dava, 29/12/2014 tarihinde Ağrı-Patnos-Van güzergahında Baltacık Köyü'ne bağlı Gül Mezrası ile Gökoğlu Köyü yol ayrımında meydana gelen ve davacıların yakını …'in ölümü ile sonuçlanan trafik kazasının meydana gelmesinde Karayolları Genel Müdürlüğü'nün hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek davacıların yakını …'in ölümü nedeniyle uğranıldığı iddia edilen zararlara karşılık olmak üzere müteveffanın annesi … için 30.000,00-TL manevi 1.000,00-TL maddi, babası … için 30.000,00-TL manevi 1.000,00-TL maddi, kardeşi … için 10.000,00-TL manevi olmak üzere toplam 72.000,00-TL tazminatın davalı idareye başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; görev yönünden davanın reddine dair ısrar kararının Danıştay İdari Dava Dairelerince bozulması üzerine işin esası incelenmiş olup, Mahkemece davacılar tarafından 20.01.2015 tarihinde … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı dava dosyası ile yakınları …'in ölümü dolayısıyla uğranılan zararların tazmini istemiyle dava açıldığı, davacılar tarafından aynı hususta … Asliye Hukuk Mahkemesi'nde E:… numaralı dava dosyasıyla kazaya karışan araç işletenine ve ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nde E:… numaralı dava dosyasıyla Karayolları Genel Müdürlüğü'ne karşı dava açıldığı, açılan bu davaların E:… sayılı dosya üzerinde birleştirilmesine karar verildiği, gelinen son aşamada … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı dava dosyasında davacıların bahse konu olay nedeniyle uğradıkları iddia olunan maddi ve manevi zararlarının tazmini istemiyle dava açtıkları, davalılar arasında Karayolları Genel Müdürlüğü'nün de bulunduğu, K:… sayılı ve … tarihli kararı ile dosya kapsamında tanzim olunan bilirkişi raporları doğrultusunda davanın kısmen kabulüne kısmen reddine karar verildiği, karara karşı davacılar vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulduğu, dava dosyasının henüz kesinleşmediği, davacı tarafından 20/04/2015 tarihinde ise bakılmakta olan işbu davanın açıldığı, açılan davanın konusu ve sebebi ile … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin bahse konu davasının konusunun ve sebebinin birebir aynı olduğu, işbu davanın davalısı olan Karayolları Genel Müdürlüğü'nün, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin bahse konu davasında davalılar arasında bulunuduğu anlaşıldığından bakılmakta olan bu davanın mükerrer olduğu, aynı olaydan kaynaklanan aynı taleplerle birden fazla dava açıldığı sonuç ve kanaatine varıldığından, bakılan davanın, derdestlik nedeniyle incelenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
1086 sayılı (mülga) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 187. maddesinde, bir davanın daha önce başka bir mahkemede açılmış ve görülmekte (derdest) olduğu yolundaki usule ilişkin itirazın ilk itirazlardan olduğu; 194. maddesinde de, derdestlik itirazının kabulü halinde davanın açılmamış sayılacağı hükme bağlanmıştı.
1086 sayılı Kanun'un yerine çıkarılan ve 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda ise, "derdestlik" ilk itirazlar arasında değil; 'Dava şartları' başlıklı 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde "Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması" hükmüne yer verilmek suretiyle doğrudan dava açma şartları arasında sayılmış; 'Dava şartlarının incelenmesi' başlıklı 115. maddesinde de, mahkemenin, dava şartı noksanlığını tespit etmesi halinde davayı usulden reddedeceği hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda "derdestlik" müessesesi düzenlenmemiş ve Kanun'un 31. maddesinde, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve onun yerine çıkarılan Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun derdestlik ile ilgili maddelerine atıfta bulunulmamış olmakla birlikte, tarafları ve konusu aynı olan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açıldığı ve görülmekte olduğunun saptanması halinde, usul hukukunun temel kavramlarından olan derdestlik müessesesinin temelinde yatan, ilk davanın aynısı olan ikinci davanın açılmasında davacının hukuki yararı bulunmadığı olgusundan hareketle, ikinci davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; 29.12.2014 tarihinde Ağrı-Patnos-Van güzergahında Baltacık Köyü'ne bağlı Gül Mezrası ile Gökoğlu Köyü yol ayrımında meydana gelen ve davacıların yakını …'in okul servisinden indikten sonra karşıdan karşıya geçmek istediği sırada bir aracın kendisine çarpması nedeniyle ölümü ile sonuçlanan trafik kazasının meydana gelmesinde Karayolları Genel Müdürlüğü'nün hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek …'in ölümü nedeniyle uğranıldığı iddia edilen zararlara karşılık olmak üzere müteveffanın yakınları olan davacılar tarafından 20.04.2015 tarihinde bakılmakta olan davanın açıldığı, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın görev yönünden reddine karar verildiği, Danıştay (Kapanan) Onbeşinci Dairesi'nin 22.02.2016 tarih ve E:2015/6402, K:2016/1052 sayılı kararıyla davanın görüm ve çözümünün idare mahkemelerine ait olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verildiği, Mahkemenin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla anılan bozma kararına uyulmayarak davanın görev yönünden reddi kararında ısrar edildiği, İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 26.06.2018 tarih ve E:2017/526, K:2018/3492 sayılı kararıyla İdare Mahkemesi'nin ısrar kararının bozulmasına karar verilmesi üzerine bakılmakta olan davanın … İdare Mahkemesi'nin E:… esasına kaydedildiği ve sonrasında da davanın incelenmeksizin reddine ilişkin temyize konu kararın verildiği görülmektedir.
İdare Mahkemesi'nce; … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… esasına kayıtlı konusu, sebebi aynı olan ve Karayolları Genel Müdürlüğü'nün de davalı taraf konumunda bulunduğu davanın, işbu davadan daha önce açıldığı gerekçesiyle bakılmakta olan uyuşmazlığın derdestlik nedeniyle incelenmesine olanak bulunmadığı sonucuna varılmış ise de; adli yargıda daha önce açıldığı belirtilen E:… esasına kayıtlı dava, olay sebebiyle ilk açılan dava olmakla birlikte (20.01.2015), bu davanın müteveffaya çarpan aracı sigortalayan sigorta şirketi … Sigorta A.Ş. aleyhine ve "maddi tazminat" istemiyle açıldığı, E:… esasına kayıtlı dava görülmekte iken davacılar tarafından idari yargıda Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine "maddi ve manevi tazminat" istemiyle 20.04.2015 tarihinde … İdare Mahkemesi'nin E:… esasına kayıtlı davanın açıldığı (bakılmakta olan davanın bozma kararları öncesi ilk esası); ancak, işbu davada görevsizlik kararı verilmesi üzerine (... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı) davalı idare tarafından anılan karar temyiz edilirken davacılar tarafından da hak kaybı oluşmaması için adli yargıda 25.05.2015 tarihinde Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine "manevi tazminat" istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… esasına kayıtlı davanın açıldığı, bu davanın aynı Mahkemenin E:… esasına kayıtlı dava dosyasıyla bağlantılı olması sebebiyle E:… esasına kayıtlı davada birleştirme kararı verilerek esasının kapatıldığı ve dosyaların E:… esas sayılı dava dosyası üzerinden görülmesine başlandığı, böylece E:… sayılı dosyada özel şahıslar yanında Karayolları Genel Müdürlüğü'nün de sonradan davalı taraf olarak yer aldığı; ancak, birleştirilen davaların bağımsız olma özelliklerini halen korudukları, diğer bir ifadeyle Karayolları Genel Müdürlüğü'ne karşı adli yargıda açılan ilk davanın tarihinin 25.05.2015 olduğu, bu durumun da idari yargıda verilen görevsizlik kararı sonrasında oluştuğu, ... İdare Mahkemesi'nin E:… esasına kayıtlı davanın açıldığı esnada adli yargı merciileri nezdinde Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine açılmış bir davanın bulunmadığı, idari yargıda Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine açılan davada verilen görevsizlik kararı sonrası adli yargıda anılan idareye karşı açılan davanın "ilk/önce açılan dava" olamayacağı açık olduğundan uyuşmazlık konusu olayda işbu dava yönünden derdestlik bulunmamaktadır.
Öte yandan, bakılmakta olan uyuşmazlıkta "maddi ve manevi tazminat" talep edilmesine rağmen, ... İdare Mahkemesi'nce verilen görevsizlik kararı üzerine adli yargıda açılan davada (… Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:…, birleşme kararı sonrası ise E:… esas sayılı dosyası) Karayolları Genel Müdürlüğü yönünden yalnızca "manevi tazminat" talep edildiği görüldüğünden her iki davanın "konu" unsuru yönünden de aynı olmadığı anlaşılmaktadır.
Kaldı ki, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin Karayolları Genel Müdürlüğü'nün birleştirme yoluyla sonradan taraf olduğu E:… sayılı dosyasında verilen kararı istinaf yoluyla inceleyen … Bölge Adliye Mahkemesi Üçüncü Hukuk Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davalı Karayolları Genel Müdürlüğü'nün hizmet kusuruna dayalı olarak açılan davaya İdare Mahkemesi'nce bakılması gerektiği gerekçesiyle dava dilekçesinin yargı yolu nedeniyle reddine karar verildiği ve söz konusu kararın kesinleştiği de görüldüğünden, davacılar yakınının ölümü sebebiyle meydana gelen zararların tazmini istemiyle Karayolları Genel Müdürlüğü'ne karşı sadece, bakılmakta olan ve adli yargı yerinden önce idari yargıda açılan işbu dava bulunmaktadır.
Bu itibarla, davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine ilişkin temyize konu kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bu durumda, İdare Mahkemesi'nce, olayda davalı idarenin hizmet kusurunun bulunup bulunmadığının araştırılması, davalı idareyi tazminle sorumlu tutacak koşulların bulunması halinde adli yargıda davacıların açtığı diğer davalar da dikkate alınarak mükerrer ödemeye yol açmayacak şekilde bir karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu kararın bozulması gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle; …. İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 03/06/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.