Danıştay 10. Daire 2016/1410 Esas 2021/3040 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/1410
Karar No : 2021/3040

DAVACILAR : 1- ...
2- ...
DAVALILAR : 1- ... Bakanlığı
(Mülga ... Bakanlığı)
VEKİLİ : ...
2- ... Valiliği
(... Müdürlüğü)

DAVANIN_KONUSU : Davacıların sertifikalı fidan desteği kapsamında aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanmak için yaptıkları başvurunun reddine ilişkin Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile bu işleme dayanak alınan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) 36. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACILARIN_İDDİALARI :
Davacılar tarafından, 130 dekarlık ormanlık alanda kapama ceviz üretimi yapmaya çalıştıkları, verim alınamaması neticesinde aşılama faaliyetine girişildiği, 16 yıllık ağaçlarının idarenin gözetiminde budandığı ve aşılandığı, aşılama yapılan dönemde destekleme kapsamında olmaları gerektiği ancak dava konusu genelge ile tebliğde bulunmamasına rağmen destekleme için aşının tutması şartı getirildiği, bu durumun destekleme esaslarına ters olduğu, örneğin destek verilen buzağının ölmesi halinde bile desteğin geri istenmesinin söz konusu olmadığı, teşviklerin serbest bırakılması halinde 5 yıl içerisinde yüzde yüz aşılama verimi sağlayacakları ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN_SAVUNMALARI :
Davalı Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, aşılama desteğinin amacının mevcut verimsiz çeşitlerin desteklenmesi olduğu, tutmamış aşılar üzerinden destekleme alınmasının haksız olacağı, kamu kaynaklarının amacına uygun kullanılması gerektiği, aşının tutup tutmadığının 3-4 hafta içerisinde belli olduğu, bu nedenle aşının tutup tutmadığının beklenmesinde bir kayıp oluşmadığı, dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu ileri sürülmekte olup diğer davalı Tekirdağ Valiliği tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile bu işleme dayanak alınan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) 36. maddesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; davacıların sertifikalı fidan desteği kapsamında aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanmak için yaptıkları başvurunun reddine ilişkin Tekirdağ Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün ... gün ve ... sayılı işlemi ile bu işleme dayanak alınan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) 36'ncı maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Yurtiçi Sertifikalı Fidan/Fide ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2016-1) 32'nci maddesiyle, 2015/1 sayılı Genelge yürürlükten kaldırıldığından, ayrıca da, iptali istenilen maddeyle ilgili olarak ... esasına kayıtlı dosyada 22.2.2017 tarihinde yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne karar verilmesi nedeniyle maddede öngörülen kısıtlamaların an itibarıyla uygulanma imkanı kalmadığından, bu kısma ilişkin olarak karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
Davacıların sertifikalı fidan desteği kapsamında aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanmak için yaptıkları başvurunun reddine ilişkin Tekirdağ Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün ... gün ve ... sayılı işlemin iptali istemine gelince;
Olayda, 130 dekarlık alan içerisinde kapama ceviz üretimi yaptığını iddia eden davacılar tarafından yapılan aşılama ile çeşit değiştirme sonucunda, dava konusu Genelgenin dayanağı olan 2015/7495 sayılı Bakanlar Kurulu kararında ve bu karara dayanılarak çıkarılan 2015/21 sayılı Tebliğde aşılama ile çeşit değiştirme aşısı sonrasında aşı tutan alanın 5 dekardan büyük olmasına yönelik bir kural bulunmadığı göz önüne alınarak yeniden bir inceleme yapılması gerektiği tabiidir.
Buna göre aşılama ile çeşit değiştirme sonucu aşı tutan alanın 5 dekardan küçük olması nedeniyle davacılara destekleme ödemesi yapılmamasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamakla birlikte, idarece yapılacak incelemeler neticesinde davacıların aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanması için taşıması gereken diğer koşulları taşıyıp taşımadığının belirlenmesi ve şayet destekleme ödemesi alması için Tebliğde sayılan şartları taşıyor ise aşı tutan alan büyüklüğüne ve sadece bu kısma hasren hesaplanacak destekleme ödemesinin taraflarına yapılması gerekmektedir.
Açıklanan nedenle, Tekirdağ Valiliği İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün ... gün ve ... sayılı işleminin iptaline; davanın 2015/1 sayılı Genelgenin 36'ncı maddesi ile ilgili kısmı hakkında ise karar verilmesine yer olmadığına kararı verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, Davacıların sertifikalı fidan desteği kapsamında aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanmak için yaptıkları başvurunun reddine ilişkin Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile bu işleme dayanak alınan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) 36. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
T.C. Anayasasının 45. maddesinde, Devletin, tarım arazileri ile çayır ve mer'aların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemek, tarımsal üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak maksadıyla, tarım ve hayvancılıkla uğraşanların işletme araç ve gereçlerinin ve diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştıracağı, Devletin, bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi ve gerçek değerlerinin üreticinin eline geçmesi için gereken tedbirleri alacağı hükümlerine yer verilmiştir.
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 1. maddesinde, Kanunun amacının, tarım sektörünün ve kırsal alanın, kalkınma plan ve stratejileri doğrultusunda geliştirilmesi ve desteklenmesi için gerekli politikaların tespit edilmesi ve düzenlemelerin yapılması olduğu; 2. maddesinde, Kanunun, tarım politikalarının amaç, kapsam ve konularının belirlenmesi; tarımsal destekleme politikalarının amaç ve ilkeleriyle temel destekleme programlarının tanımlanması; bu programların yürütülmesine ilişkin piyasa düzenlemeleri, finansman ve idarî yapılanmanın tespit edilmesi; tarım sektöründe uygulanacak öncelikli araştırma ve geliştirme programlarıyla ilgili kanunî ve idarî düzenlemelerin yapılması ve tüm bunlarla ilgili uygulama usûl ve esaslarını kapsayacağı; dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 19. maddesinde de, tarımsal destekleme araçları sayılarak, üreticilere, tarımsal üretim amacıyla işledikleri araziler için Kurulun teklifi üzerine, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen birim ödeme miktarı üzerinden, doğrudan ödeme yapılacağı, ödeme miktarlarının, üreticilerin tarım politikaları amaçları ve çevre koruma koşullarına uyumunu kolaylaştırmak üzere farklı düzeylerde belirlenebileceği, doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin esas ve usûllerin, bu Kanunun temel yapısıyla çelişmeyecek şekilde, her yıl Kurulun tavsiyesi ile Bakanlık tarafından çıkarılacak uygulama tebliğleri ile belirleneceği, uygulama tebliğlerinin, ilgili yılın ilk iki ayı içerisinde yayımlanacağı, Bakanlığın gerektiğinde ek tebliğler çıkarabileceği kurala bağlanmıştır.
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 19. maddesi hükmüne dayanılarak hazırlanan ve 08/04/2015 tarih ve 29320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 16/03/2015 tarih ve 2015/7495 sayılı 2015 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararında, bu kararın çevreye duyarlı tarımsal üretimi yaygınlaştırmak, bitkisel üretimi tehdit eden hastalık ve zararlı organizmalara karşı karantina önlemi olarak tavsiye edilen alternatif uygulamaları, biyolojik ve biyoteknik mücadeleyi desteklemek, verimi ve kaliteyi yükseltmek, uygulanan politikaların etkinliğini sağlamak, sektörün öncelikli problemlerinin çözümüne katkıda bulunmak, sürdürülebilirliği sağlamak ve tarımsal kayıtların güncel tutulması amacıyla hazırlandığı belirtilerek, söz konusu Kararın 5. maddesinde, sertifikalı aşılama ile çeşit değiştirme desteğine yer verilmiş, 15. maddesinde de, bu Kararın yürütülmesine ilişkin usul ve esasların, Bakanlık tarafından çıkarılacak tebliğlerle belirleneceği açıklanmıştır.
16/03/2015 tarih ve 2015/7495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayanılarak çıkartılan Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğin (2015/21) 15. maddesinin 2. fıkrasında, destekleme kapsamında yer alan kapama bağ/bahçede aranılacak şartlar sayıldıktan sonra kapama bağ/bahçenin tek türde ve bir parselin tabloda belirtilen alanlardan küçük olmayacak şekilde tesis edilmesi gerektiği belirtilerek, aşılama ile çeşit değiştirmede asgari toplam alanın 5 dekar olacağı düzenlenmiştir.
2015/21 sayılı Tebliğin 15. maddesine dayanılarak çıkartılan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) dava konusu 36. maddesinde ise, "Aşılama ile çeşit değiştirmede başvuruyu kabul edip, tespit tutanağını, başvuru döneminin sonu beklenerek aşının tutup tutmadığına bakılması sonucunda destekleme yapılabilir. Aşının tutmaması halinde destek verilmeyip, aşı tutan alan asgari 5 da ve üzeri ise, sadece bu alan için destek ödemesi yapılması uygun olacaktır." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava Konusu Genelgenin İncelenmesi:
Dava dosyasının incelenmesinden, Tekirdağ ili, Kapaklı ilçesinde Orman Bakanlığı'nın özel ağaçlandırma amacıyla tesis ettiği 54 ve 55 no'lu bölmeler içerisinde 130 dekarlık alanda kapama ceviz üretimi yapan davacılar tarafından mevcut ceviz ağaçlarından verim alınamaması üzerine çeşit değişikliği amacıyla aşılama yapıldığı, aşılama ile çeşit değiştirme kapsamında tarımsal desteklemeden yararlanmak için İl Tarım Müdürlüğüne başvuruda bulunulduğu, mahallinde yapılan incelemede, aşıların bir kısmının tutmadığı, aşı tutan ağaçların 3 dekarlık bir alana tekabül etmesi ve 2015-1 sayılı Genelgenin 36. maddesi uyarınca aşı tutan kısmın 5 dekardan küçük olduğu gerekçesiyle destekleme ödemesi talebinin reddedildiği anlaşılmaktadır.
5488 sayılı Tarım Kanunu ve 16/03/2015 tarih ve 2015/7495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ülkemizde bitkisel üretimi arttırmak, kaliteyi yükseltmek, sürdürülebilirliği sağlamak ve çevreye duyarlı alternatif tekniklerin geliştirilmesine yönelik olarak çiftçilere destekleme yapılmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği görülmektedir.
Kapama bağ/bahçelerde yapılacak zirai faaliyetlere yönelik olarak destekleme ödemesinden yararlanabilmek için gerekli şartlar, Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğin 15. maddesinde (2015/21) sayılmıştır. Buna göre aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden yararlanabilmek için kapama bağ/bahçenin tek türde ve bir parselin 5 dekardan küçük olmaması gerektiği, anılan Tebliğe dayanılarak çıkartılan dava konusu Genelgenin 36. maddesinde ise, Bakanlar Kurulu Kararı ve 2015/21 sayılı Tebliğde yer almayan bir sınırlamaya gidilerek aşılama ile çeşit değiştirmede aşı tutan alanın asgari 5 dekar ve üzeri ise sadece bu alan için destekleme yapılacağı belirtilmiştir.
2015/21 sayılı Tebliğ'in 15. maddesinin 2. fıkrasında, kapama bağ ve bahçelerin destekten yararlanabilmesi için sahip olması gereken asgari yüzölçüme yönelik bir sınır getirildiği görülmektedir. Buna göre; aşılama ile çeşit değiştirme yapılacak alanın toplam büyüklüğünün 5 dekardan az olmaması gerekmekte olup, bu yüzölçümü aşan alanda yapılacak aşılama ile çeşit değiştirmede aşı tutan alan kadar ödeme yapılması gerekmektedir.
Ancak dava konusu Genelgenin 36. maddesiyle, Tebliğde yer alan bu düzenlemeden ayrı olarak, aşılama ile çeşit değiştirme sonucu aşı tutan alanın 5 dekar ve üzerinde bir büyüklüğe sahip olmasına yönelik yeni bir kıstas getirildiği ve bu suretle 5 dekardan büyük bir alanda zirai faaliyet yapılmasına rağmen aşı tutan alanın 5 dekardan az olması halinde destekleme ödemesinden yararlandırılmamasına yönelik kısıtlayıcı bir kural getirildiği görülmektedir.
Bu durumda, dava konusu Genelgenin dayanağı olan 2015/7495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında ve bu Karara dayanılarak çıkartılan 2015/21 sayılı Tebliğde aşılama ile çeşit değiştirme aşısı sonrasında aşı tutan alanın 5 dekardan büyük olmasına yönelik bir şart/kural bulunmamasına rağmen, Genelge ile aşı tutan alanın 5 dekardan büyük olması gerektiğine yönelik getirilen düzenlemenin, üst hukuk normlarına aykırı olduğu anlaşılmaktadır.
Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün ... tarih ve ... sayılı işleminin incelenmesi:
Uyuşmazlıkta, 130 dekarlık alan içerisinde kapama ceviz üretimi yaptığını iddia eden davacılar tarafından yapılan aşılama ile çeşit değiştirme sonucunda, yukarıda yer verilen gerekçeler doğrultusunda yeniden bir inceleme yapılması gerektiği tabiidir.
Buna göre aşılama ile çeşit değiştirme sonucu aşı tutan alanın 5 dekardan küçük olması nedeniyle davacıya destekleme ödemesi yapılmamasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamakla birlikte, idarece yapılacak incelemeler neticesinde davacının aşılama ile çeşit değiştirme desteğinden faydalanması için taşıması gereken diğer koşulları taşıyıp taşımadığının belirlenmesi ve şayet destekleme ödemesi alması için Tebliğde sayılan şartları taşıyor ise aşı tutan alan büyüklüğüne ve sadece bu kısma hasren hesaplanacak destekleme ödemesinin tarafına yapılması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin ve bu işleme dayanak alınan Sertifikalı Fidan/Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanımı Desteklemesi Genelgesinin (2015-1) 36. maddesinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacılara verilmesine,
3. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara ve davalı Tarım ve Orman Bakanlığı'na istemi halinde iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 07/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.