Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1686 Esas 2021/1176 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1686
Karar No : 2021/1176

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1- …
2- …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
2- … Bakanlığı
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ: Hukuk Müşaviri …
3- … Bakanlığı
VEKİLİ: Hukuk Müşaviri Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 06/11/2019 tarih ve E:2014/4052, K:2019/7484 sayılı kararının, davanın reddine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Bakım Merkezinin kapatılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı işlem ile bu işlemin dayanağı olan 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 06/11/2019 tarih ve E:2014/4052, K:2019/7484 sayılı kararıyla;
Davalı … Bakanlığı tarafından, idari davaların, idari işlemi yapan veya yapmaya yetkili bulunan merciler aleyhine açılması gerektiği ileri sürülmüşse de, dava konusu Yönetmelik davalı Bakanlıklarca müştereken hazırlanmış olup, bakım merkezinin kapatılmasına ilişkin işlemle birlikte Yönetmeliğin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinin iptali istenildiğinden Sağlık Bakanlığı'nın husumete ilişkin itirazının yerinde görülmediği,
Yönetmeliğin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinin incelenmesi:
Dava konusu Yönetmeliğin, 04/11/2016 tarih ve 29878 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 67. maddesinin 1. fıkrasıyla yürürlükten kaldırıldığı, bu sebeple davanın uygulanma imkanı kalmayan düzenleyici işlemin iptali istemine ilişkin kısmı yönünden karar verilmesine yer bulunmadığı,
Bakım merkezinin kapatılmasına ilişkin işlemin incelenmesi:
Mevzuatta, özel bakım merkezinin devredilmek istenmesi halinde, devretme ve devralma talebinde bulunan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin, bu taleplerini içeren dilekçeler ve gerekli belgeler ile il müdürlüğüne müracaat edeceği, il müdürlüğünün ise başvuruya ilişkin belgeleri Bakanlığa göndereceği, yapılan inceleme sonunda devir işleminin uygun görülmesi halinde devre ilişkin onayın Bakanlıkça verileceği, devre ilişkin gerekli izin alınmaksızın devir işlemlerinin gerçekleştirilmesi durumunda ise merkezin Bakanlıkça kapatılacağının düzenlendiği,
Uyuşmazlıkta, özel bakım merkezinin sorumlu müdürü tarafından … tarih ve … sayılı yazıyla, kurucu …'in 31/10/2013 tarihinde özel bakım merkezini diğer davacı … isimli kişiye devretmesi nedeniyle, özel bakım merkezinin açılış izin belgesinin, 01/11/2013 tarihinden itibaren … adına düzenlenmesi istemiyle Nevşehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvurulduğu, davacılar tarafından imzalanan dilekçeyle de, … Özel Bakım Merkezinin 01/11/2013 tarihi itibarıyla …'e devredildiğinin Nevşehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bildirildiği, anılan İl Müdürlüğünce … tarih ve … sayılı yazıyla durumun değerlendirilmesinin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünden istenildiği, bunun üzerine bakım merkezinin izin alınmaksızın devir işlemlerinin gerçekleştirildiğinin anlaşılması nedeniyle, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünce engellilerin tahliyesini müteakip merkezin kapatılmasına ilişkin işlemin tesis edildiği,
Bu durumda… Bakım Merkezinin mevzuatta aranılan izin şartı yerine getirilmeksizin devredilmesi karşısında, anılan merkezin kapatılmasına ilişkin … tarih ve …sayılı işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle,
16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına, bakım merkezinin kapatılmasına ilişkin … tarih ve …sayılı işlem yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, bakım merkezinin dava konusu Yönetmeliğin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendine dayanılarak doğrudan kapatıldığı, kapatma işlemi ile ilgili tebligatın yapılmadığı, dava konusu Yönetmelik çıkarılırken 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun Ek 7. maddesindeki usule uyulmadığı, Anayasa'ya göre çalışma hürriyetine ilişkin hususların kanunla düzenlenmesi gerektiği, kapatma işleminin dayanağı olan Yönetmeliğin yürürlükten kalktığı, bu sebeple hukuki dayanağı kalmayan kapatma işleminin iptaline karar verilmesi gerekirken, davanın reddi yolunda verilen temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarelerden … Bakanlığı ve ... Bakanlığı tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş, … Bakanlığı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun olan Daire kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Nevşehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünce, zihinsel, ruhsal ve bedensel engellilere hizmet veren … Bakım Merkezi için, davacılardan …adına … tarih ve … sayılı Özel Bakım Merkezi Açılış İzin Belgesi düzenlenmiştir.
… Bakım Merkezinin sorumlu müdürü tarafından, … tarih ve … sayılı yazıyla, kurucu …'in 31/10/2013 tarihinde özel bakım merkezini diğer davacı … isimli kişiye devretmesi nedeniyle, özel bakım merkezinin açılış izin belgesinin 01/11/2013 tarihinden itibaren … adına düzenlenmesi istemiyle Nevşehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvurulmuştur.
Özel bakım merkezinin … tarih ve … sayılı yazısı üzerine Nevşehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüne, Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 19. maddesinin 1. fıkrası ile 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendindeki hükümler nedeniyle merkezin izinsiz olarak nakil veya devir işleminin yapılması halinde Bakanlık tarafından merkezin doğrudan kapatılacağı, ... Bakım Merkezinin, Yönetmelik hükümlerine aykırı işlem yaptığından bahisle kapatma işleminin değerlendirilerek bilgi verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı yazı yazılmıştır.
Anılan yazı üzerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünce, bakım merkezinin tahliye sürecini müteakip kapatma işleminin gerçekleştirilmesine ilişkin dava konusu … tarih ve … sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun "Kuruluşun kapatılması" başlıklı 35/B maddesinde; "(Ek: 12/7/2013-6495/83 md.) Bu Kanun kapsamında gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişilerince açılan sosyal hizmet kuruluşlarında hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren her türlü tutum ve davranışın gerçekleşmesi hâlinde bu tutum ve davranışların engellenmesine yönelik gerekli tedbirleri almayan kurucu veya sorumlu müdüre dört yüz günden az olmamak üzere adli para cezası verilir.
Sosyal hizmet kuruluşları aşağıda belirtilen hususlardan birinin tespit edilmesi hâlinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından kapatılır:
a) Kurucu veya sorumlu müdürün kuruluşta hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren eylemlerden dolayı cezalandırılmasına karar verilmiş olması
b) Kurucu veya sorumlu müdürün birinci fıkra hükümleri uyarınca cezalandırılmasına karar verilmiş olması
c) Kuruluşun açılış izin onayı olmadan hizmete başlaması
ç) Kuruluşun izinsiz olarak nakil veya devir işleminin yapılması
d) Kuruluşun açılış işlemleri esnasında ibraz edilen belge ve beyanların gerçeği yansıtmadığının sonradan ortaya çıkması
İkinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hallerde 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231 inci maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olması, kapatma işleminin yapılmasına engel teşkil etmez." hükmü,
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan, 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin "Devir işlemleri" başlıklı 19. maddesinde; "(1) Merkezin devredilmek istenmesi halinde, devretme ve devralma talebinde bulunan gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri, bu taleplerini içeren dilekçeler ile 8 inci maddede istenen belgeleri iki nüsha halinde hazırlayarak il müdürlüğüne müracaat ederler. İl müdürlüğü başvuruya ilişkin belgeleri Bakanlığa gönderir. Yapılan inceleme sonunda devir işleminin uygun görülmesi halinde devir onayı il müdürlüğüne gönderilir. İl müdürlüğünce devir işleminin gerçekleştiğine ilişkin noter belgesine istinaden açılış izin belgesi düzenlenerek resmî yazı ile devralan gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişilerine bildirilir.
(2) Devre ilişkin Bakanlık onayını müteakiben noter işleminden önce il müdürlüğünce oluşturulacak komisyon tarafından 37 nci madde uyarınca merkezde zorunlu olarak bulundurulması gereken her türlü belge, defter ve dosyalar ile engelli bireyin kendisi ya da yasal temsilcisi tarafından merkeze teslim edilen ve emanet kasa ve hesabında tutulan para, mücevher ve kıymetli kâğıtları ile harçlıkları, tutanakla tespit edilir; devir işleminin gerçekleşmesini müteakiben komisyon huzurunda sorumlu müdür ve devralan kurucuya teslimi sağlanır." kuralı,
Anılan Yönetmeliğin "Doğrudan kapatma" başlıklı 59. maddesinde ise; "(1) Merkezde hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren her türlü tutum ve davranışın gerçekleşmesi halinde bu tutum ve davranışların engellenmesine yönelik gerekli tedbirleri almayan kurucu veya sorumlu müdüre dört yüz günden az olmamak üzere adli para cezası verilir.
(2) Aşağıda belirtilen hususlardan birinin tespit edilmesi halinde merkez Bakanlık tarafından kapatılır:
a) Kurucu veya sorumlu müdürün merkezde hizmet verilen kişilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren eylemlerden dolayı cezalandırılmasına karar verilmiş olması,
b) Kurucu veya sorumlu müdürün birinci fıkra hükümleri uyarınca cezalandırılmasına karar verilmiş olması,
c) Merkezin açılış izin onayı olmadan hizmete başlaması,
ç) Merkezin izinsiz olarak nakil veya devir işleminin yapılması,
d) Merkezin açılış işlemleri esnasında ibraz edilen belge ve beyanların gerçeği yansıtmadığının sonradan ortaya çıkması.
(3) İkinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hallerde 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231 inci maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olması kapatma işleminin yapılmasına engel teşkil etmez." kuralı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdareler, normlar hiyerarşisine aykırı olmayacak şekilde, hizmette etkinliğin sağlanması için gerekli önlemleri alma, bu kapsamda mevzuat değişikliği yapma hususunda takdir yetkisine sahiptirler. Kamu hizmetlerinin hangi koşullar altında ve nasıl yürütüleceğini önceden saptamak her zaman mümkün olmadığı için, gelişen durumlara ayak uydurmak ve ortaya çıkan ihtiyaçları karşılayabilmek amacıyla düzenleyici işlemler üzerinde gerekli değişiklikleri yapmaktadır.
Temyize konu Daire kararında, 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendi hakkında, üst hukuk normlarına uygunluk yönünden hukuki bir değerlendirme yapılmaksızın anılan düzenlemenin yürürlükten kaldırılması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmiş, … Bakım Merkezi'nin kapatılmasına ilişkin … tarih ve …sayılı işlemin iptali istemi yönünden ise, dava konusu düzenleyici işlemin hukuki değerlendirilmesi yapılmaksızın bireysel işlem hakkında davanın reddine karar verilmiş ise de;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar" başlıklı 49. maddesinin 1.fıkrasının (a) bendindeki temyiz incelemesi sonunda Danıştayın, kararı hukuka uygun bulursa onayacağı, kararın sonucu hukuka uygun olmakla birlikte gösterilen gerekçeyi doğru bulmaz veya eksik bulursa kararın gerekçesini değiştirerek onayacağı yolundaki hüküm çerçevesinde, usul ekonomisi de gözetilerek Kurulumuzca yapılan değerlendirmede;
Dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun 35/B maddesinde, bu Kanun kapsamında gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişilerince açılan sosyal hizmet kuruluşlarının izinsiz olarak nakil veya devir işleminin yapılması durumunda, kuruluşun Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kapatılacağının açıkça düzenlendiği, 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 59. maddesinin 2. fıkrasının (ç) bendinde de, buna paralel bir düzenlemeye yer verilerek, sosyal hizmet kuruluşunun mevzuatla belirlenen usule uyulmaksızın izinsiz olarak nakil veya devredilmesi halinde, kuruluşun adı geçen Bakanlıkça kapatılacağının kurala bağlandığı, bu nedenle dayanağı üst hukuk normunun tekrarı niteliğinde olduğu anlaşıldığından, dava konusu Yönetmelik kuralına dayalı olarak tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu durumda, temyize konu Daire kararının, davanın reddine ilişkin kısmında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin reddine,
2.Davanın reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 06/11/2019 tarih ve E:2014/4052, K:2019/7484 sayılı kararının, davanın reddine ilişkin kısmının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 07/06/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.