Danıştay 10. Daire 2016/15697 Esas 2021/3154 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/15697
Karar No : 2021/3154

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adıyaman ili, … ilçesi, … köyünde çiftçilik yapan davacı tarafından, 2002-2005 yılları arasındaki üretim sezonlarında haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirtilen toplam 2.017,20 TL'nin geri alınmasına ilişkin Kahta İlçe Tahkim Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararının kendisi ile ilgili kısmının iptali ile bu karara istinaden tesis edilen Kahta Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava dosyasında yer alan uydu görüntüsü, tespit tutanakları ile diğer bilgi ve belgelerin incelenmesinden; dava konusu … nolu parselin büyük bir kısmının bayırlık olduğu, parselin bu halinin uyuşmazlık konusu yıllarda da aynı olduğunun anlaşıldığı, davacının taşınmazın tamamı üzerinden haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığı açık olduğundan tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kabul anlamına gelmemek kaydıyla destekleme ödemelerinin denetiminin davalı idare tarafından yerine getirilmediği, 2013 yılında yapılan tespite dayanılarak geçmiş üretim sezonlarına ilişkin ödemelerin istenemeyeceği, parselin geçmiş yıllarda ekilmediğine ilişkin herhangi bir tespitin bulunmadığı, davalı idare elemanlarınca arazinin tarıma elverişliliği kontrol edilerek ÇKS belgesi verildiği, beyan edilen kadar ürün ekiminin yapıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
15/06/2012 tarih ve 28234 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Çiftçi Kayıt Sistemine Dahil Olan Çiftçilere Mazot, Gübre ve Toprak Analizi Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ" uyarınca Adıyaman ili ön denetim kapsamına alınmıştır.
Ön denetim kapsamında, Adıyaman ilinde örnekleme yöntemiyle ilin coğrafik durumu, toplam tarım alanın varlığı, köy ve çiftçi sayısı gibi kriterler göz önüne alınarak Merkez ilçe, Kahta ilçesi ve Besni ilçesi çalışma bölgesi olarak seçilmiş olup, ilçeler bazında üç ilçeden toplam 9 köyden 15'er kişi olacak şekilde 135 çiftçi örnekleme yoluyla seçilerek ön denetim çalışmasına Bakanlık müfettiş ve teknik ekibince başlanılmıştır.
Ön denetim çalışması sonucunda hazırlanan … tarih ve … sayılı inceleme raporunda; Kahta ilçesi, Ulupınar köyünde teknik heyet tarafından yapılan incelemeler neticesinde çiftçilerin beyan ettiği arazi miktarlarının doğruluğu, arazinin tarım arazisi olup olmadığına ilişkin mahallinde tespit yapılmış, en son üretim sezonunda beyan edilen ürünlerin yetiştirilip yetiştirilmediği muhtar beyanına dayanılarak kontrol edilmiş ve tespit edilen hususlara ilişkin tespit tutanağı tanzim edilerek imza altına alınmıştır. Tespit tutanağında, … numaralı parsel için Çiftçi Kayıt Sisteminde tarım yapılan alanın 36,600 dekar beyan edildiği halde parselin kısmen pamuk ekili kısmen de bayırlık olduğu tespitine yer verilmiştir.
İnceleme raporunda yer verilen tespitler uyarınca gereğinin yapılmasının davalı idareden istenmesi üzerine Kahta İlçe Tahkim Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile; … köyü, … numaralı parselin 3,8 dekarlık kısmının ekildiği geriye kalan 32,8 dekarlık kısmının bayırlık olup ekilemediği halde davacı tarafından 2002 - 2005 yılları arasındaki üretim sezonlarında anılan parselin tamamında üretim yapılıyormuş gibi destekleme ödemelerine müracaat edilip haksız destekleme ödemelerinden faydalandığının tespit edildiği gerekçesiyle beş yıl süre ile tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve toplam 2.017,20 TL destekleme ödemesinin geri alınmasına karar verilmiş, bu kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun "haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında, "Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar." hükmüne, 2. fıkrasında, "Bu Kanunla belirlenen destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir." hükmüne yer verilmiş olup; mahkemece gerek duyulması halinde bilirkişiye başvurulması da mümkündür.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden, tarımsal destekleme ödemelerinden haksız olarak yararlandığı tespit edilen üreticilere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/07/1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51. maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri isteneceği, ayrıca destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticilerin, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından da yararlandırılmayacağı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı müfettişince ön inceleme çalışması kapsamında mahalline gidilerek yapılan denetim sonucu, Adıyaman ili, … ilçesi, … köyü, … numaralı parselin kısmen tarım arazisi kısmen bayırlık olduğunun tespit edilmesi üzerine, Kahta İlçe Tahkim Komisyonunca davacının 2002-2005 yılları arasında 36,600 dekarlık alana sahip parselin tamamı üzerinden destekleme müracaatında bulunup haksız yere destekleme ödemesi aldığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirlenen 2.017,20 TL'nin geri alınmasına ilişkin … tarih ve … sayılı kararın ilgili kısmının iptali isteminden ibarettir.
Uyuşmazlığın çözümü, 858 numaralı parselin kısmen bayırlık olarak tespit edilen 32,8 dekarlık kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı hususunda toplanmaktadır. Dava konusu işleme dayanak alınan taşınmaz tespit tutanağında, anılan parselin bu kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığına ilişkin herhangi bir tespite yer verilmediği görülmektedir.
Bu hususun çözüme kavuşturulması özel ve teknik bilgi gerektirdiğinden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekmektedir.
Bu nedenle, keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlığa konu parselin bayırlık olarak tespit edilen 32,8 dekarlık kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı, tespitin yapıldığı tarihteki tarımsal faaliyete elverişlilik durumu ve fiziki özelliğin geçmiş yıllarda da aynı olup olmadığı, şayet elverişli olduğunun tespiti halinde davacı tarafından Çiftçi Kayıt Sistemine beyan edilen ürünlerin ekilip ekilemeyeceğinin ortaya konularak dava konusu işlemin hukuka uygunluk denetiminin yapılması gerekirken, eksik inceleme ve değerlendirme sonucunda verilen davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, uyuşmazlığa konu parseli 2006-2011 yılları arasındaki üretim sezonlarında tarımsal faaliyet amacıyla kullanan … tarafından açılan davada, … İdare Mahkemesince, davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Dairemizin 08/06/2021 tarih ve E:2016/1529, K:2021/3152 sayılı kararı ile eksik inceleme yapıldığı gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği görülmekte olup; Mahkemece, usul ekonomisi de gözetilerek anılan davalar hakkında tek bir keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak alınacak rapora göre bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddi yolunda verilen temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.