Danıştay 10. Daire 2016/1567 Esas 2021/3157 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/1567
Karar No : 2021/3157

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kaymakamlığı / …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adıyaman ili, … ilçesi, … köyünde çiftçilik yapan davacı tarafından, haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirtilen toplam 7.746,14 TL'nin geri alınmasına ilişkin Kahta İlçe Tahkim Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararının kendisi ile ilgili kısmının iptali ile bu karara istinaden tesis edilen Kahta Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava dosyasında yer alan uydu görüntüleri, davacının da imzasının bulunduğu 27/02/2013 tarihli tespit tutanağı ile diğer bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacı tarafından, … ve … nolu parsellerde 2012 yılı ÇKS beyanında 49,300 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda arpa ekildiği, … nolu parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 29,900 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda nohut ekildiği, … nolu parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 9,600 dekar alanda buğday beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda parselin boş bırakılıp ekilmediği, … nolu parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 28,200 dekar alanda buğday beyanı olmasına rağmen parselin bayırlık olup ekilmediğinin tespit edildiği, ayrıca … nolu parselin bayırlık olup ekilmediği halde davacının anılan parseli 2002-2012 yılları arasında arpa, buğday beyan ederek desteklemeden yararlandığının görüldüğü, bu durumda davacının haksız yere desteklemeden yararlandığı açık olduğundan tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kabul anlamına gelmemek kaydıyla destekleme ödemelerinin denetiminin davalı idare tarafından yerine getirilmediği, 2013 yılında yapılan tespite dayanılarak geçmiş üretim sezonlarına ilişkin ödemelerin istenemeyeceği, parselin geçmiş yıllarda ekilmediğine ilişkin herhangi bir tespitin bulunmadığı, davalı idare elemanlarınca arazinin tarıma elverişliliği kontrol edilerek ÇKS belgesi verildiği, beyan edilen kadar ürün ekiminin yapıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının ÇKS beyanı ile gerçekte üretim yapılacak alanın birbirini tutmadığının mahallinde yapılan ölçümler ve uydu görüntülerinin birlikte değerlendirilmesi sonucu tespit edildiği belirtilerek hukuki dayanağı bulunmayan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
15/06/2012 tarih ve 28234 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Çiftçi Kayıt Sistemine Dahil Olan Çiftçilere Mazot, Gübre ve Toprak Analizi Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ" uyarınca Adıyaman ili ön denetim kapsamına alınmıştır.
Ön denetim kapsamında, Adıyaman ilinde örnekleme yöntemiyle ilin coğrafik durumu, toplam tarım alanın varlığı, köy ve çiftçi sayısı gibi kriterler göz önüne alınarak Merkez ilçe, … ilçesi ve … ilçesi çalışma bölgesi olarak seçilmiş olup, ilçeler bazında üç ilçeden toplam 9 köyden 15'er kişi olacak şekilde 135 çiftçi örnekleme yoluyla seçilerek ön denetim çalışmasına Bakanlık müfettiş ve teknik ekibince başlanılmıştır.
Ön denetim çalışması sonucunda hazırlanan …tarih ve … sayılı inceleme raporunda; … ilçesi, … köyünde teknik heyet tarafından yapılan incelemeler neticesinde çiftçilerin beyan ettiği arazi miktarlarının doğruluğu, arazinin tarım arazisi olup olmadığına ilişkin mahallinde tespit yapılmış, en son üretim sezonunda beyan edilen ürünlerin yetiştirilip yetiştirilmediği muhtar beyanına dayanılarak kontrol edilmiş ve tespit edilen hususlara ilişkin tespit tutanağı tanzim edilerek imza altına alınmıştır. Tespit tutanağında, … ve … numaralı parsellerde arpa ekildiği, … numaralı parselde nohut ekildiği, … numaralı parselin ekim yapılmayıp boş bırakıldığı, … nolu parselin de tamamının bayırlık olduğu tespitlerine yer verilmiştir.
İnceleme raporunda yer verilen tespitler uyarınca gereğinin yapılmasının davalı idareden istenilmesi üzerine Kahta İlçe Tahkim Komisyonu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile; davacı tarafından, … köyü, … ve … nolu parsellerde 2012 yılı ÇKS beyanında 49,300 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda arpa ekildiği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 29,900 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda nohut ekildiği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 9,600 dekar alanda buğday beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda boş bırakılıp ekilmediği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 28,200 dekar alanda buğday beyan edilmesine rağmen parselin bayırlık olup ekilmediğinden; …, …, … ve … numaralı parsellerdeki mevcut ürün durumlarından dolayı oluşan destekleme ödemelerinin farkı ile … numaralı parselin 2002 - 2012 yılları arasındaki üretim sezonlarında üretim yapılıyormuş gibi beyan edilerek haksız yere ödenen toplam 7.746,14 TL destekleme ödemesinin geri alınması ve davacının beş yıl süre ile tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesine karar verilmiş, bu kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun "Haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında, "Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar." hükmüne, 2. fıkrasında, "Bu Kanunla belirlenen destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir." hükmüne yer verilmiş olup; mahkemece gerek duyulması halinde bilirkişiye başvurulması da mümkündür.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden, tarımsal destekleme ödemelerinden haksız olarak yararlandığı tespit edilen üreticilere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/07/1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51. maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri isteneceği, ayrıca destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticilerin, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından da yararlandırılmayacağı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı müfettişince ön inceleme çalışması kapsamında mahalline gidilerek yapılan denetim sonucu, Adıyaman ili, … ilçesi, … köyü, … ve … numaralı parsellerde 2012 yılı ÇKS beyanında 49,300 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda arpa ekildiği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 29,900 dekar alanda pamuk beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda nohut ekildiği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 9,600 dekar alanda buğday beyan edilmesine rağmen 2012 yılı üretim sezonunda parselin boş bırakılıp ekilmediği, … numaralı parselde 2012 yılı ÇKS beyanında 28,200 dekar alanda buğday beyan edilmesine rağmen parselin bayırlık olup ekilmediğinin tespiti üzerine, Kahta İlçe Tahkim Komisyonunca davacının haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirlenen 7.746,14 TL'nin geri alınmasına ilişkin … tarih ve … sayılı kararın ilgili kısmının iptali isteminden ibarettir.
Uyuşmazlığın çözümü, 263 numaralı parselin tamamının bayırlık olarak tespit edilmesi üzerine tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı hususunda toplanmaktadır. Dava konusu işleme dayanak alınan taşınmaz tespit tutanağında, anılan parselin tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığına ilişkin herhangi bir tespite yer verilmediği görülmektedir.
Bu hususun çözüme kavuşturulması özel ve teknik bilgi gerektirdiğinden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekmektedir.
Bu nedenle, keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle idarece tamamen bayırlık olduğu tespit edilen … numaralı parselin tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı, anılan parselin tespitin yapıldığı tarihteki tarımsal faaliyete elverişlilik durumu ve fiziki özelliğinin geçmiş yıllarda da aynı olup olmadığı, şayet elverişli olduğunun tespiti halinde davacı tarafından Çiftçi Kayıt Sistemine beyan edilen ürünlerin ekilip ekilemeyeceği; bununla birlikte …, …, … ve … numaralı parsellerde beyan edilen ürünlerden farklı ürünler ekilmesinin arazi koşullarından kaynaklanıp kaynaklanmadığının ortaya konularak dava konusu işlemin hukuka uygunluk denetiminin yapılması gerekirken, eksik inceleme ve değerlendirme sonucunda verilen davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddi yolunda verilen temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.