Danıştay 8. Daire 2017/641 Esas 2021/3148 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/641
Karar No : 2021/3148

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : ... Beton İnşaat Tic. Ltd. Şti.

Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davalı) : … Valiliği

İstemin Özeti : .... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …

Düşüncesi : İstemin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe usul ve kanuna uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına ve temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 15/06/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.



KARŞI OY :
(X)- Dava, Elazığ ili, Merkez ilçesi, … köyü sınırları içerisinde bulunan … parsel No.lu mera alanının 94.771,80 m2'lik kısmında maden işletmesi amacı ile Mera Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca yapılan tahsis amacı değişikliği talebinin reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı Kanunun 31. maddesiyle yollamada bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, mahkemenin çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verileceği, ancak genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamayacağı; 273. maddesinde, mahkemenin bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararında inceleme konusunun bütün sınırlarıyla açıkça belirlenmesine ve bilirkişinin cevaplaması gereken sorulara ilişkin hususlara yer vermek zorunda olduğu; 282. maddesinde ise hâkimin bilirkişinin oy ve görüşünü diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendireceği kurala bağlanmıştır.
4342 sayılı Mera Kanunu'nun 14. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; “Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyeti için zaruri olan yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, valilikçe tahsis amacı değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır.'' düzenlemesine yer verilmiştir.
4342 sayılı Kanuna dayanılarak çıkartılan ve 31/07/1998 tarih ve 23419 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mera Yönetmeliği'nin ‘Tahsis Amacının Değiştirilmesi’ başlıklı 8. maddesinde, “Mera, yaylak ve kışlak alanları ile umuma ait çayır, otlak ve kamu orta mallarının tahsis amacı; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, Komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı valilikçe değiştirilebilir. Tahsis amacı değiştirilen alanların tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. İlgili müdürlüğün tahsis amacı değişikliği başvurularında, talebin amacını ve büyüklüğünü belirten belgelerle birlikte, istenen diğer belgelerin, asılları veya onaylı suretleri eklenir. Komisyon ilgili müdürlükten, gerekli gördüğü hallerde ek bilgi ve belge isteyebilir. Valiliğin kararına esas olacak rapor Komisyonca hazırlanarak, karar defterine geçirilir ve üyelerce imzalanır. İnceleme raporları Komisyona sunulmak üzere teknik ekipler vasıtasıyla hazırlanır. Tahsis amacı değişikliği talep edilen alan için teknik ekip tarafından hazırlanan rapor olumlu ise yirmi yıllık ot geliri de bir raporla tespit edilerek Komisyona teslim edilir. Teknik Ekip; inceleme raporunu istenen bilgi ve belgelere göre hazırlar, talep ile ilgili kesin görüşünü de belirterek raporu imzalar ve Mera Komisyonuna teslim eder. Teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporu; bölgedeki hayvan sayısı, hayvanın cinsi, kaba yem kaynakları, kaba yem üretimi, kaba yem açığı, üretilen kaba yemin ihtiyacı karşılama oranı ile tahsis amacının değiştirilmesi halinde kaba yem ihtiyacının nereden karşılanacağı, meranın vasfı, topografyası, toprak yapısı, vejetasyonun yapısı, otlatma kapasitesi, yatırım için talep edilen alanın dışında başka uygun alan olup olmadığı, yatırımın hangi parasal kaynaktan yapılacağı, köyün toplam merası, teknik ekibin kesin görüşü, çiftçi hane sayısı, çiftçi görüşü gibi bilgileri içerir. (…..)” hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından Elazığ ili, Merkez ilçesi, ... köyü sınırları içerisinde bulunan … parsel No.lu mera alanının 94.771,80 m2'lik kısmında maden işletmesi amacı ile Mera Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca tahsis amacı değişikliği talebinde bulunulduğu, talep üzerine İl Mera Komisyonunca yapılan değerlendirmede, talep edilen taşınmazın tarım arazilerine yakın olması, faaliyetin çevreye ve tarım arazilerine zarar vereceği, hayvancılığı olumsuz etkileyeceği gerekçesiyle talebin uygun görülmediğinin belirtildiği, bunun üzerine Valiliğin tahsis amacının uygun olmadığına dair oluruyla tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda ilgili kısımlarına yer verilen mera mevzuatı uyarınca, tahsis amacı değiştirilmedikçe meralardan, Mera Kanunu'nda gösterilenden başka şekilde yararlanılamayacağının düzenlendiği, Kanunda hangi durumlarda mera tahsis amacı değişikliği yapılacağının tahdidi olarak sayıldığı, tahsis amacı değişikliğine ilişkin hususlardan biri olan teknik ekip raporunun bölgedeki hayvan sayısı, hayvanın cinsi, kaba yem açığı, köyün toplam merası, çiftçi hane görüşü gibi detaylı bilgileri içerecek şekilde hazırlandığı görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu mera vasıflı taşınmazda madencilik faaliyeti yürütülebilmesi için tahsis amacı değişikliği yapılmasının uygunluğunun tespiti açısından İdare Mahkemesince keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmış; düzenlenen bilirkişi raporunda tahsis amacının değiştirilmesinin uygun olmadığı kanaatine varılması üzerine söz konusu rapor hükme esas alınarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bilirkişi raporunda yapılan tespitin genel olarak, madencilik faaliyeti nedeniyle ortaya çıkacak tozdan çevrenin ve hayvancılığın olumsuz etkileneceği hususuna dayandığı görülmektedir. Bununla birlikte, raporda dava konusu alanda bulunan madenin ne düzeyde olduğuna ilişkin (madencilik faaliyetinin yürütülmesi için ekonomik bir değer içerip içermediği açısından) bir değerlendirme yapılmadığı, madenin çıkartılmasının bölge ve ülke ekonomisine katkısı ile taşınmazın mera olarak korunması halinde sağlanacak faydanın karşılaştırılmadığı ve hangisinin kamu yararı açısından daha uygun olacağının belirtilmediği açıktır.
Zira anılan hususlar ile raporda değinilen faaliyet nedeniyle ne miktarda toz oluşacağının ve bundan kaynaklı etkilerin doğru şekilde ortaya konulabilmesi için değerlendirmenin bir maden mühendisince (aralarında maden mühendisinin de bulunduğu bir heyet tarafından) yapılması gerekmekte iken dava konusu raporu düzenleyen bilirkişiler arasında maden mühendisine yer verilmediği görülmektedir.
Öte yandan, davacının talebi üzerine teknik ekipçe düzenlenen inceleme raporunda, dava konusu alanın %10-20 arasında değişen dik eğimde, yüksek seviyede (%50-55) taşlılık oranına sahip olduğu, bitki örtüsünün ve otlatma kapasitesinin zayıf olduğu tespit edilerek tahsis amacı değişikliğinin uygun olacağı belirtilmesine rağmen, bilirkişi raporunda bahsi geçen özelliklere (zayıf mera vasfına) sahip mera alanının mevcut haliyle hayvancılığa sağlayacağı katkıya ilişkin hiçbir değerlendirmede bulunulmamıştır.
Ayrıca, davacı tarafından verilen bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde, dava konusu yerin yakınında Karayolları Bölge Müdürlüğüne ait taş kırma ocağı ile dava dışı şirket tarafından işletilen bir ocağın daha bulunduğu, anılan faaliyetlerin çevreye olumsuz bir etkisinin olmadığı ileri sürülmüş; İdare Mahkemesince söz konusu hususların değerlendirmesini içerek şekilde bilirkişilerden ek rapor alınmamıştır.
Tüm bu veriler ışığında, bilirkişi raporunun hükme esas alınamayacak düzeyde eksik inceleme, araştırma ve değerlendirmeye dayanılarak hazırlandığında şüphe bulunmamaktadır.
Bu bağlamda, uyuşmazlığın çözümü için davacı tarafından ileri sürülen hususlar ve mera alanındaki madencilik faaliyetinin çevresel ve kamusal etkilerinin ortaya konularak yukarıda yer verilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla aralarında en az bir maden mühendisinin de bulunduğu bilirkişi heyetiyle mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiğinden, dava konusu bilirkişi raporuna dayalı olarak verilen İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmadığından bozulması gerektiği oyu ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.