Danıştay 8. Daire 2017/2542 Esas 2021/3225 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/2542
Karar No : 2021/3225

DAVACI : .. Otomotiv San. Paz. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : I. Hukuk Müşaviri Yrd. …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
3- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
4- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
5- … Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1- Davacıya ait Ankara İli, Çankaya İlçesi'nde faaliyet gösteren işyerinin en geç 1.3.2016 gününe kadar ikinci el oto alım-satımı yapan işyerleri için ayrılan bölgeye taşınması, aksi halde mühürleneceğine ilişkin Çankaya Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün 02.02.2016 günlü işlemi ile;
2- İkinci el oto galerilerinin yerleşim alanı dışına taşınmaları hususunda alınacak tedbirlere ilişkin İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 19/11/2008 tarih ve 2008/71 sayılı Genelge'sinin,
3- İkinci el oto galerilerinin şehir dışına taşınması ile ilgili yürütülen çalışmaların gerekirse Büyükşehir Belediye Meclisi kararı alınarak ivedilikle sonuçlandırılmasına ilişkin Ankara Valiliği İl Mahalli İdareler Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin,
4- İkinci el oto alım satımı yapan işyelerine kendilerine ayrılan bölgelere taşınmaları için 01/03/2016 tarihine kadar süre verilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
İşyerinin ruhsatlı bir işyeri olup, taşınmazın maliki olduğu; işlemler ile mülkiyet hakkına dokunulduğu ve işlemlerin kazanılmış hakkını zedeleyerek, hukuki belirlilik prensibine aykırı olduğu; taşınılması istenen yerde işyeri fiyatlarının çak fahiş olduğu ve kapasitesinin düşük olduğu, işlemlerin hiçbirinde kanun yollarının gösterilmediği öne sürülmektedir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI :
… BAKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: Davaya konu genelgenin 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 11. maddesi uyarınca tesis edildiği, bu genelgede belediyelerce alınması gerekli tedbirlerin belirtildiği, halkın can ve mal güvenliğinin temini konusunda yapılması gereken işlerin belirtildiği ve kamu yararına uygun olduğu öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
… BAKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: Halkın can ve mal emniyetinin temini için tesis edilen genelge ve bireysel işlemlerde yetki ve esas yönünden hukuka aykırı olmadığı savunulmaktadır.
… VALİLİĞİNİN BAKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: İçişleri Bakanlığı Genelgesinin takibi için belediyeyle yapılan iç yazışmadan ibaret bir işlem olduğu, kararın icrai olmadığı, Valiliğin genelge ile koordinasyonla görevlendirilmesi nedeniyle belediyeye yapılması gerekenlerin belirtildiği, asıl işlemin belediye işlemi olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
… BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: Halkın can ve mal güvenliğini tehdit eden işyerlerini kentin belli bir yerinde toplama görev ve yetkilerinin olduğu, bu tür işyerleri için alt yapının tamamlandığı işlemin kamu yararına uygun olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
… BELEDİYE BAŞKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile Büyükşehir Belediye Meclis kararının gereğinin yerine getirildiği belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ..
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, davacıya ait, Ankara İli, Çankaya İlçesi'nde faaliyet gösteren işyerinin en geç 01/03/2016 gününe kadar ikinci el oto alım-satımı yapan işyerleri için ayrılan bölgeye taşınması, aksi halde mühürleneceğine ilişkin Çankaya Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün 02/02/2016 günlü işlemi ile; ikinci el oto galerilerinin yerleşim alanı dışına taşınmaları hususunda alınacak tedbirlere ilişkin İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 19/11/2008 tarih ve 2008/71 sayılı Genelge'sinin, ikinci el oto galerilerinin şehir dışına taşınması ile ilgili yürütülen çalışmaların gerekirse Büyükşehir Belediye Meclisi kararı alınarak ivedilikle sonuçlandırılmasına ilişkin Ankara Valiliği İl Mahalli İdareler Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin, ikinci el oto alım satımı yapan işyelerine kendilerine ayrılan bölgelere taşınmaları için 01/03/2016 tarihine kadar süre verilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve …sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa'nın 127. maddesinin 5. fıkrasında; merkezi idarenin mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplumun yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahip olduğu kuralı yer almaktadır.
3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (g) bendinde, "Ülkenin idari bölümlere ayrılması, il ve ilçelerin genel idarelerini, mahalli idareleri ve bunların merkezi idare ile olan alaka ve münasebetlerini düzenlemek" görevi İçişleri Bakanlığına verilmiş, aynı Kanunun 11. maddesinin (a) fıkrasında, "mahalli idarelerin iş ve işlemlerine dair çeşitli kanun, tüzük ve yönetmeliklerle Bakanlığa verilmiş olan görev ve hizmetleri yapmak, takip etmek, sonuçlandırmak ve geliştirmek; (b) fıkrasında, "Bakanlığın mahalli idareler üzerinde sahip olduğu vesayet yetkisinin mevzuat hükümleri gereğince uygulanmasını sağlamak," Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
Diğer yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "belediyenin yetki ve imtiyazlarını" düzenlenen 15. maddesinin birinci fıkrasının (o) bendinde, " halk sağlığına ve çevreye etkisi olan işyerlerini kentin belirli bir semtinde toplamak" konusunda belediyelere yetki verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun'un 7. maddesinin birinci fıkrasının (J) bendinde ise; büyükşehir belediyeleri, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan işyerlerini kentin belirli bir kısmına toplama konusunda görevli ve yetkili kılınmıştır.
Yine aynı Kanunun 55. maddesinde ise; belediyenin mali işlemler dışında kalan diğer işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir, hükmü bulunmakta olup, bu manada vesayet yetkisinin kanunla tanındığı konusunda bir duraksama bulunmamaktadır.
Dava konusu Genelgede, motorlu araç sayısı ve kullanımındaki artışın ikinci el oto alım satımını yaygınlaştırması ve bu nitelikteki oto galerilerinin kent içindeki apartmanların zemin katlarında açılması, satışa sunulan araçların yol kenarlarında ve apartman girişlerinde, kısmen de galeriler içinde sergilenmesi, geceleri de bu alanlarda bırakılmaları sonucu, bir çoğu LPG'li olan bu araçların taşıdığı yangın ve patlama tehlikesi de dikkate alındığında özellikle çevre sakinlerinin can ve mal güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturması, kaldırımların işgali yoluyla yaya trafiğine engel olması, bina giriş çıkışını engellemesi, kentte görüntü kirliliğine neden olması ve bu konulardaki yakınmaların da artması üzerine bu konuda yetkili olan belediyelerce anılan sakıncaları taşıyan işyerlerinin halkın sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde, şehir merkezi dışında toplu işyerleri tespit edilmesi suretiyle, bu özel alanlarda açılmasının sağlanması, mevcut oto galerilerinin de bu alanlara taşınmasının temini amacıyla alınması gereken tedbirlerin belirtildiği görülmektedir.
Şehirlerin, sağlıklı, güvenli ve kolay yaşanabilir bir hale getirilmesi, hizmetlere ulaşımın kolaylaştırılması ve kalitesinin arttırılması için işyerlerinin faaliyet konularına göre şehirlerin belli yerlerinde toplanması belediyelerin görevleri arasında yer almaktadır.
Oto galerilerinde satışa sunulan araçların apartman önlerinde, yol kenarlarında ve kaldırımlarda uygunsuz olarak sergilenmesi hem binalarda giriş ve çıkışa engel olmakta, hem de yollarda ve kaldırımlarda yaya geliş gidişlerini engellemektedir.
Kent içinde ikinci el araçların bu şekilde sergilenmesinin ayrıca görüntü kirliliğine yol açtığı, oto galerilerinde bulunan bir araçta çıkabilecek bir yangın veya patlamanın diğer araçlara yayılmasının muhtemel olduğu, bu durumun ise binada ve çevrede bulunan halkın can ve mal güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluşturduğu tartışmasızdır.
Belirtilen bu hususlar uyarınca ilgili mevzuat çerçevesinde can, mal ve yangın güvenliği bakımından risk taşıyan işyerlerini halkın sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde kentin belli yerlerinde toplamak belediyelerin yetkisinde olup, belediyelerin yetki ve görevlerindeki hususlarla ilgili ülke çapında düzenleme yapılması gerektiğini bildiren ve bu konuda yapılması gerekenleri belirten dava konusu Genelgede hukuka, kamu yararına ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Bakılan uyuşmazlıkta, oto alım-satım (oto galeri) işi ile uğraşan davacının, Çankaya Belediyesi sınırları içinde bulunan işyerinin, ikinci el oto alım-satımı yapan işyerleri için ayrılan bölgeye taşınması, aksi halde mühürleneceğine ilişkin Çankaya Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün 02/02/2016 günlü işlemi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda belirtildiği üzere, hukuka, kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun olduğu sonucuna varılan dava konusu Genelgeye bağlı olarak, tesis edildiği anlaşılan, ikinci el oto galerilerinin şehir dışına taşınması ile ilgili yürütülen çalışmaların gerekirse Büyükşehir Belediye Meclisi kararı alınarak ivedilikle sonuçlandırılmasına ilişkin Ankara Valiliği İl Mahalli İdareler Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminde; ikinci el oto alım satımı yapan işyelerine kendilerine ayrılan bölgelere taşınmaları için 01/03/2016 tarihine kadar süre verilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararında ve Çankaya İlçesi'nde faaliyet gösteren işyerinin en geç 01/03/2016 gününe kadar ikinci el oto alım-satımı yapan işyerleri için ayrılan bölgeye taşınması, aksi halde mühürleneceğine ilişkin Çankaya Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün 02/02/2016 günlü işleminde de hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
19.11.2008 gün ve 2008/71 sayılı İçişleri Bakanlığı Genelgesinde; motorlu araç sayısı ve kullanımındaki artışın ikinci el oto alım satımını yaygınlaştırması ve bu nitelikteki oto galerilerinin kent içindeki apartmanların zemin katlarında açılması, satışa sunulan araçların yol kenarlarında ve apartman girişlerinde, kısmen de galeriler içinde sergilenmesi, geceleri de bu alanlarda bırakılmaları sonucu, birçoğu LPG'li olan bu araçların taşıdığı yangın ve patlama tehlikesi de dikkate alındığında özellikle çevre sakinlerinin can ve mal güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturması, kaldırımların işgali yoluyla yaya trafiğine engel olması, bina giriş çıkışını engellemesi, kentte görüntü kirliliğine neden olması ve bu konulardaki yakınmaların da artması üzerine bu konuda yetkili olan belediyelerce anılan sakıncaları taşıyan işyerlerinin halkın sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde, şehir merkezi dışında toplu işyerleri tespit edilmesi suretiyle, bu özel alanlarda açılmasının sağlanması, mevcut oto galerilerinin de bu alanlara taşınmasının temini amacıyla alınması gereken tedbirlerin belirtilmesi üzerine, davalı … Büyükşehir Belediyesi tarafından, Genelgede bahsi geçen oto galerilerinin faaliyette bulunması için, … Mahallesinde imar plan tadilatı sonrası alt yapı çalışmaları da yapılarak işyerlerini tamamlandığı; akabinde davalı Ankara Valiliği tarafından tesis edilen … gün … sayılı işlemle; belediyelerin görevleri olan, belli bir yerde toplama hususunda ikinci el oto galerileri hakkında yürütülen çalışmaların gerekirse belediye meclisinden karar da alınarak ivedilikle sonuçlandırılmasının istendiği; davalı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … gün ve … sayılı kararı ile ikinci el oto alım-satımı yapan galerilerin bu amaçla ayrılan bölgeye taşınması için 01.03.2016 gününe kadar süre verilmesi, süre sonunda taşınmayan işyerinin ruhsatlı olup olmadığına bakılmaksızın mühürlenmesine karar verildiği; son olarak davalı Çankaya Belediye Başkanlığının Zabıta Müdürlüğü tarafından tesis edilen 02.02.2016 günlü işlemle; davacının … bulvarı … adresindeki oto galerisini 01.03.2016 gününe kadar taşıması aksi halde Ankara Valiliğinin yazısı ve Büyükşehir Belediye Meclisinin kararı doğrultusunda işyerinin faaliyetten men edileceğinin bildirilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:

İlgili Mevzuat :
Dava konusu Genelgenin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. maddesinin (g) bendinde, "Ülkenin idari bölümlere ayrılması, il ve ilçelerin genel idarelerini, mahalli idareleri ve bunların merkezi idare ile olan alaka ve münasebetlerini düzenlemek” görevi İçişleri Bakanlığına verilmiş (a) fıkrasında, "mahalli idarelerin iş ve işlemlerine dair çeşitli kanun, tüzük ve yönetmeliklerle Bakanlığa verilmiş olan görev ve hizmetleri yapmak, takip etmek, sonuçlandırmak ve geliştirmek; (b) fıkrasında, "Bakanlığın mahalli idareler üzerinde sahip olduğu vesayet yetkisinin mevzuat hükümleri gereğince uygulanmasını sağlamak, ”Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
5442 sayılı İl İdaresi Kanunun Valinin görev ve yetkilerini düzenleyen 9. maddesinde; "Vali, ilde Cumhurbaşkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır.
Bu sıfatla :
C) (Değişik: 2/7/2018 — KHK/703/138 md.) Vali, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın neşir ve ilanını ve uygulanmasını sağlamak ve talimat ve emirleri yürütmekle ödevlidir. Bu işlerin gerçekleştirilmesi için gereken bütün tedbirleri almaya yetkilidir.
Ç) (Değişik: 2/7/2018 — KHK/703/138 md.) Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın verdiği yetkiyi kullanmak ve bunların yüklediği ödevleri yerine getirmek için valiler genel emirler çıkarabilir ve bunları ilan ederler.
D) Vali, dördüncü maddenin son fıkrasında belirtilen adli ve askeri teşkilat dışında kalan bütün Devlet daire, müessese ve İşletmelerini, özel işyerlerini, özel idare, belediye köy idareleriyle bunlara bağlı tekmil müesseseleri denetler, teftiş eder.
E) İlin her yönden genel idare ve genel gidişini düzenlemek ve denetlemekten sorumludur.
İ) Vali, Devlet, il, belediye, köy ve diğer kamu tüzelkişiliklerine ait genel ve özel mülklerin yangın ve benzeri tehlikelere karşı korunmasını, iyi halde tutulmasını, değerlenmesini ve iyi halde idaresini sağlıyacak tedbirlerin uygulanmasını ilgililerden ister ve denetler" hükmü bulunmaktadır.
5216 sayılı Büyükşehir belediyesi Kanununun 7. maddesinde; Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kemin belirli yerlerinde toplamak: İnşaat malzemeleri, hurda depolama alanları ve satış yerlerini, hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, İşletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak", 28. maddesinde; "Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır", hükmü yer almıştır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinde; "o) Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını; sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) depolama sahalarını; inşaat malzemeleri, odun, kömür ve hurda depolama alanları ve satış yerlerini belirlemek; bu alan ve yerler ile taşımalarda çevre kirliliği oluşmaması için gereken tedbirleri almak belediyelerin yetki ve imtiyazlarındandır", hükmü, 55. maddesinde; "Belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, mali ve performans denetimini kapsar.
İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılır.
Ayrıca, belediyenin mali İşlemler dışında kalan diğer idari işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir.
Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir. Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur" hükmü yer almaktadır.
İçişleri Bakanlığının 2008/71 sayılı Genelgesi yönünden yapılan inceleme;
Oto galerilerinde satışa sunulan araçların apartman önlerinde, yol kenarlarında ve kaldırımlarda uygunsuz olarak sergilenmesi hem binalarda giriş ve çıkışa engel olmakta, hem de
yollarda ve kaldırımlarda yaya geliş gidişlerini engellemektedir. Kent içinde ikinci el araçların bu şekilde sergilenmesinin ayrıca görüntü kirliliğine yol açtığı, oto galerilerinde bulunan bir araçta çıkabilecek bir yangın veya patlamanın diğer araçlara yayılması muhtemel bulunduğundan, bu durumun binada ve çevrede bulunan halkın can ve mal güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluşturduğu açıktır.
Belirtilen bu hususlar uyarınca ilgili mevzuat çerçevesinde can, mal ve yangın güvenliği bakımından risk taşıyan işyerlerini halkın sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde kentin belli yerlerinde toplamak belediyelerin yetkisinde olup, belediyelerin yetki ve görevlerindeki hususlarla ilgili ülke çapında düzenleme yapılması gerektiğini bildiren ve bu konuda yapılması gerekenleri belirten dava konusu Genelgede hukuka, kamu yararına ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Ankara Valiliğinin … gün ve … sayılı işlemi yönünden yapılan inceleme;
Yukarıda yer verilen 5442 sayılı Yasanın 9 (i) maddesi uyarınca, Valinin, belediyelerden yangın ve benzeri tehlikelere karşı tedbirlerin alınmasını isteyip, denetleyebileceği, yine 9 (c) maddesi uyarınca mevzuatın uygulanmasını sağlamakla görevli olduğu görüldüğünden; iş bu yetkisi kapsamında, Bakanlıkça tesis edilen Genelgenin gereklerinin yerine getirilmesinin istenilmesi şeklinde tezahür eden işlemde hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
… Büyükşehir Belediyesi ve …Belediye Başkanlığı işlemleri yönünden yapılan inceleme;
Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgelerden; ikinci el araç satışı yapan oto galerilerinin taşınması istenilen yerin S.S. … Otomotivciler Toplu İşyeri Kooperatifi tarafından yapıldığı, tesisin 461 adet A tipi, 28 adet B tipi olmak üzere 489 adet oto showroom, 10 adet kamyonet satış plazası, 90 adet C tipi oto satış mekanı ve 15 adet oto servisinden oluştuğu, 01.03.2016 tarihi itibariyle ticari olarak faaliyete geçilmesini sağlayacak alt yapı tesislerinin bulunduğu, belediyelerce il içerisinde oto galericilik faaliyetinde bulunan toplam 473 iş yeri hakkında işlem yapıldığı ve yeni yerdeki iş yeri sayısının bu sayıya göre yeterli olduğu, "…" isimli söz konusu yerde malik veya kiracı olarak faaliyete başlanabileceği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; 5393 ve 5216 sayılı Kanunların halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak hususunda belediyelere yetki verdiği, belediyelerce bu yetkinin İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 19.11.2008 tarih ve 2008/71 sayılı Genelgesinde belirtildiği üzere; halkın can ve mal güvenliğini, yayaların kaldırımda rahatça yürümelerini ve trafiğin sağlıklı akışını, vatandaşların sağlıklı ve kolay yaşayabilmesini, çevre kirliliğinin önlenmesini, hizmetlere ulaşımın kolaylaştırılmasını ve kalitenin artırılmasını sağlamak amacıyla kullanıldığı, ayrıca mevzuatla verilen bu yetki kullanılırken söz konusu oto galeri iş yerlerine yeni ve yeterli bir yer inşa edilmesi ve anılan işyerlerinin yeni yerlerine taşınmasına yönelik bir uygulama yapıldığı göz önüne alındığında, tesis olunan dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Genelgenin 6.maddesi yönünden oyçokluğu, diğer maddeleri yönünden ve dava konusu diğer işlemler yönünden DAVANIN REDDİNE oybirliği ile,
2. Aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
17/06/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY:
X- Anayasanın 127. maddesinin 5. fıkrasında; merkezi idarenin mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde iradi vesayet yetkisine sahip olduğu kuralına yer verilmiştir.
Dava konusu Genelgelerden 2008/71 No'lu Genelgede belediyelerin oto galerilerini 2009 yılı Mayıs ayının sonuna kadar yerleşim alanı dışına taşımaları gerektiği, Genelge emirlerini valilerin takip ederek Bakanlığa bildireceği, genelge emirlerine uymayan kamu görevlileri hakkında yasal işlem yapılacağı belirtilmektedir.
İdari vesayet, merkezi yönetimin, yerel yönetimlerin icrai kararlarını onama, geri çevirme ve kimi ayrık durumlarda da değiştirerek onama yetkisidir. Başka bir anlatımla, merkezi yönetime yerinden yönetim organları ve onların çalışmaları üzerinde, kamu yararını korumak amacıyla üst otoritelere yasayla verilen yetkilerin bütünüdür. Bu yetki yerel yönetimlerin yetkisini ortadan kaldıracak veya onun yerine geçerek karar alacak biçimde kullanılamayacağı gibi kanunda öngörülen vesayet denetimine ilişkin sınırların yorum yoluyla genişletilmesine de hukuken olanak bulunmamaktadır.
Yukarıda aktarılan Anayasa kurulandan da anlaşılacağı üzere, davalı bakanlığa ve merkezi idare içerisinde yer alan valiliklere belediyelerin kimi işlemlerine ilişkin vesayet yetkisi tanınması, ancak kanunda öngörüldüğü takdirde mümkün olup; böyle bir yetkinin başka bir düzenleme ile tanınmasına hukuken olanak bulunmamaktadır. Vesayet yetkisi Anayasanın 123. maddesi ile öngörülen idarenin bütünlüğü ilkesini sağlamanın bir aracı olmakla birlikte sadece bu ilkeden hareketle vesayet yetkinin kanunla öngörülmesine gerek olmadığı sonucuna varılması da mümkün değildir.
Dava konusu Genelge ile belediyelerin yetkisi dahilindeki bir konuda talimat verilmekte; uygulamanın valilerce takibinin sağlandığı ve 2008/71 No'lu Genelgenin 6. maddesi ile de yaptırım öngörüldüğü görülmektedir.
Bu durumda, Yasada açıkça tanımlanmamış ve genel vesayet yetkisini aşan nitelikteki dava konusu 2008/71 No'lu Genelgenin 6. maddesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; Davaya konu bireysel işlemler ile Genelgenin 6.maddesi dışındaki maddeleri hakkındaki çoğunluk kararına katılmakla birlikte, dava konusu 2008/71 No'lu Genelgenin 6. maddesinin iptali gerektiği oyu ile çoğunluk kararına kısmen katılmıyorum.