Danıştay 10. Daire 2018/1606 Esas 2021/3393 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/1606
Karar No : 2021/3393

DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
(… Bakanlığı)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN_KONUSU : 10/02/2018 tarih ve 30328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği"nin 12., 13., 14., 22., 23., 24. ve 39. maddelerinin 1. fıkraları ile Geçici 2. maddesi, 2. fıkrasının iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI : Dava konusu maddelerde denizcilik sektöründe mühendis sıfatıyla meslek icra eden vardiya zabiti, birinci zabit gibi kişilerin sınava girme şartlarının düzenlendiği, düzenlemede meslek odasına kayıt zorunluluğunun aranmamasının hukuka aykırı olduğu, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'na göre meslek odasına kayıt gerektiği, davalının yetkisi dışında düzenleme yaptığı, Yüksek Öğretim Kurumunun yetkili olduğu, ayrıca maddede 9 ay olarak öngörülen eğitim süresinin sözleşmeye aykırı olduğu, 39. maddenin meslek odalarının Anayasal haklarını ortadan kaldırdığı ve Geçici 2. maddenin 2. fıkrasının kazanılmış haklara aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlendiği, Kanun Hükmünde Kararnamenin 9. maddesi ile verilen yetkiye istinaden dava konusu maddelerde zabitan ve makine sınıfı gemiadamlarının mesleki şartlarının belirlendiği, şartları yerine getirenlere yeterlilik belgesi verildiği, ilgili maddelerde gemiadamı yeterlik belgesi almak için mutlak şekilde mühendis olma şartı olmadığı, bu mesleklerin mühendislik mesleği olarak tanımlanamayacağı, yeterlik belgesi almalarının odaya kayıt zorunluluğunu kaldırmadığı, Yüksek Öğretim Kurumu yetkisine müdahale edilmediği, sadece mesleki şartların belirlendiği, sınava ilişkin bilgi ve belgelerin gizliliğinin korunması, adil ve tarafsız sınav yapılabilmesi için Gemiadamları Komisyonunda odalar ve dernekler gibi menfaat birliklerinin temsilcilerine etkin bir yetki verilmesinin idarenin üstünlüğüne aykırı olacağı, sözleşmede yer alan 12 ay eğitim süresinin ülkemizde 3 ay öğrenim sürecinde aldıkları dersler ve 9 ayı da deniz stajı ve atölye stajı olarak düzenlenmiş olduğu, sözleşmeye harfiyen uyulduğu, kılavuz kaptanların iletişim sıkıntılarının önüne geçilebilmesi için İngilizce seviyelerinin yükseltilmesinin amaçlandığı, mevcut kılavuz kaptanlar için 2 yıllık bir geçiş süreci verildiği ileri sürülerek söz konusu Yönetmelik hükümlerinde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Yönetmeliğin Geçici 2. maddesinin 2. fıkrası yönünden karar verilmesine yer olmadığına ve diğer maddeler yönünden ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : 10/02/2018 tarih ve 30328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği"nin 12., 13., 14., 22., 23., 24. ve 39. maddelerinin 1. fıkraları ile Geçici 2. maddesinin 2. fıkrasının iptali istenilmektedir.
Anayasanın 124. Maddesinde, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin "Dayanak" başlıklı 3. maddesinde, "Bu Yönetmelik, 26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b), (c), (d), (f) ve (k) bentleri ile 28 inci maddesine ve 20/4/1989 tarihli ve 3539 sayılı Kanun ile uygun bulunan Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirilme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır." düzenlemesi yer almaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin yayım tarihi itibariyle yürürlükte olan 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9'uncu maddesinin 1. fıkrasında;
"b) Deniz ve içsular ulaştırması alanında liman, iskele veya kıyı yapısı işletmecisi ile gemi işletmecisi, organizatör, acente, komisyoncu ve benzeri faaliyette bulunanların hizmet esasları, mali yeterlik ve mesleki saygınlık şartlarını belirlemek, bunları yetkilendirmek ve denetlemek.
c) Deniz ve içsular ulaştırması alanında hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirlemek.
d) Deniz ve içsular ulaştırması alanında liman, iskele veya kıyı yapısı işletmecisi ile gemi işletmecisi, organizatör, acente, komisyoncu ve benzeri faaliyette bulunanlar ile gemi adamları başta olmak üzere bu işlerde çalışanların mesleki yeterlik şartlarını belirlemek, bununla ilgili eğitim vermek veya verdirmek, sınav yapmak veya yaptırmak ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek.
f) Gemi adamlarının sicilinin tutulmasına ilişkin usul ve esasları belirmek ve bunların sicilini tutmak
k) Türk kıyılarında faaliyet gösteren liman, iskele ve benzeri kıyı yapılarına yanaşacak gemiler ile Türk boğazlarını kullanacak gemilere verilecek kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek, bu hizmetleri vermek veya verebilecekleri yetkilendirmek ve denetlemek" hükmü,
Aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28'inci maddesinin 2. fıkrasında ise; "7 ila 12'nci maddelerde düzenlenen Bakanlık hizmet birimleri sorumluluk alanlarıyla ilgili olarak hazırladıkları ve Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle yürürlüğe konulan Bakanlık idari düzenlemelerinde, bu düzenlemeleri ihlal edecek hizmet üretenler ile hizmetten yararlananlar için;
a) (Değişik: 12/7/2013-6495/73 md.) Hangi hâllerde uygulanacağını açıkça belirtmek kaydıyla; uyarma, geçici faaliyet durdurma ve yetki iptali şeklinde idari müeyyideler öngörmek ve ihlal edenlere belirlenen idari müeyyideleri uygulamakla görevli ve yetkilidirler." hükmü yer almaktadır.
Dava konusu düzenlemenin değişiklikten önceki halinde 28/05/2010 tarih ve 27594 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan Gemiadamları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 13. maddesi ile getirilen 45. maddesinde "Gemiadamları sınavları döneminde, bir gemiadamı, yeterlik derecesi için Eğitim-Sınav Yönergesinde belirtilen sınav konularının bazılarından başarılı olamazsa bütünlemeye kalır. Bütünleme sınav hakkı ancak ilk sınav tarihinden itibaren iki yıl için geçerli olup, bu sınavlar sonunda bütünlemeye kaldığı derslerden başarılı olamazsa, o gemiadamı daha önce geçmiş olduğu derslerden de başarısız sayılır. Çevrimiçi yapılan sınavlarda, bütünleme sınav hakkı, her ders için ilk sınav tarihinden itibaren iki yıl içinde altı defadır. Çevrimiçi yapılan sınavlarda gemiadamı, bütünlemeye kalınan dersten, o ders için girdiği sınav tarihinden bir ay geçmeden tekrar sınava giremez. Bununla birlikte, son sınavda tek dersten başarısız olan gemiadamlarına o ders için son sınavdan sonraki ilk sınavda kullanılmak üzere bir hak daha verilir.” düzenlemesi yer almakta iken, dava konusu edilen 07/09/2016 tarih ve 29824 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gemiadamları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 18. maddesi ile "Sınavlarda Başarı" başlıklı 45. maddesi yeniden değiştirilmiş ve bu kez "Gemiadamları sınavları döneminde, bir gemiadamı, yeterlik derecesi için Eğitim-Sınav Yönergesinde belirtilen sınav konularının bazılarından başarılı olamazsa bütünlemeye kalır. Bütünleme sınav hakkı ancak ilk sınav tarihinden itibaren iki yıl için geçerli olup, bu sınavlar sonunda bütünlemeye kaldığı derslerden başarılı olamazsa, o gemiadamı daha önce geçmiş olduğu derslerden de başarısız sayılır. Çevrimiçi yapılan sınavlarda, bütünleme sınav hakkı, her ders için ilk sınav tarihinden itibaren iki yıl içinde üç defadır. Çevrimiçi yapılan sınavlarda gemiadamı, bütünlemeye kalınan dersten, o ders için girdiği sınav tarihinden yedi gün geçmeden tekrar sınava giremez." şeklinde düzenlenmiştir.
Dava konusu düzenleme ile gemiadamlarının çevrimiçi yapılan sınavlarda, bütünleme sınav hakkı, her ders için ilk sınav tarihinden itibaren iki yıl içinde altı iken üçe indirilmiş, bütünlemeye kalınan dersten, o ders için girdiği sınav tarihinden itibaren tekrar sınava girebilmesi için geçmesi gereken süre bir aydan yedi güne indirilmiş ve son sınavda tek dersten başarısız olan gemiadamlarına o ders için son sınavdan sonraki ilk sınavda kullanılmak üzere bir hak daha verileceği yönündeki düzenleme kaldırılmıştır.
Dava konusu düzenleme ile zabitan ve makine sınıfı gemiadamlarının mesleki şartlarının belirlendiği, şartları yerine getirenlere yeterlilik belgesi verildiği, ilgili maddelerde gemiadamı yeterlik belgesi almak için mutlak şekilde mühendis olma şartı olmadığı, sınava ilişkin bilgi ve belgelerin gizliliğinin korunması, adil ve tarafsız sınav yapılabilmesi için Gemiadamları Komisyonunda odalar ve dernekler gibi menfaat birliklerinin temsilcilerine etkin bir yetki verilmesinin idarenin üstünlüğüne aykırı olacağı, kılavuz kaptanların iletişim sıkıntılarının önüne geçilebilmesi için ingilizce seviyelerinin yükseltilmesinin amaçlandığı, mevcut kılavuz kaptanlar için 2 yıllık bir geçiş süreci verildiği, yapılan değişikliklerin sebebi olarak, gemiadamı sınavlarında bir dersten başarısız olan gemiadamlarının sınav hakkının fazla olmasının gemiadamlarında bu hakları kullanarak sınavı geçebilecekleri düşüncesi oluşturduğu, eğitimlere gerekli ciddiyetle yaklaşılmadığı ve eğitimi tamamlayan kişilerin bilgi düzeyinin düşmesine neden olduğunun tespit edildiği ve sınav haklarının azaltılmasına yönelik değişiklik ile eğitimlere daha ciddiyetle yaklaşılmasının ve sınavlara daha fazla çalışılmasının amaçlandığı belirtilmektedir.
İdareye verilmiş yetki kapsamında getirilen davaya konu yönetmelik düzenlemesinde yasaya, kamu yararına ve hizmet gereklerine herhangi bir aykırılık görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 17/06/2021 tarihinde, davacı vekili Av. …'in ve davalı idare vekili Av. …'ın geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflar vekillerine usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Bakılan dava, 10/02/2018 tarih ve 30328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği"nin 12., 13., 14., 22., 23., 24. ve 39. maddeleri, 1. fıkraları ile Geçici 2. maddesi, 2. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 124. maddesinde, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin "Dayanak" başlıklı 3. maddesinde, "Bu Yönetmelik, 26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b), (c), (d), (f) ve (k) bentleri ile 28 inci maddesine ve 20/4/1989 tarihli ve 3539 sayılı Kanun ile uygun bulunan Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirilme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır." düzenlemesi yer almaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin yayım tarihi itibariyle yürürlükte olan 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9'uncu maddesinin 1. fıkrasında;
"b) Deniz ve içsular ulaştırması alanında liman, iskele veya kıyı yapısı işletmecisi ile gemi işletmecisi, organizatör, acente, komisyoncu ve benzeri faaliyette bulunanların hizmet esasları, mali yeterlik ve mesleki saygınlık şartlarını belirlemek, bunları yetkilendirmek ve denetlemek.
c) Deniz ve içsular ulaştırması alanında hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirlemek.
d) Deniz ve içsular ulaştırması alanında liman, iskele veya kıyı yapısı işletmecisi ile gemi işletmecisi, organizatör, acente, komisyoncu ve benzeri faaliyette bulunanlar ile gemi adamları başta olmak üzere bu işlerde çalışanların mesleki yeterlik şartlarını belirlemek, bununla ilgili eğitim vermek veya verdirmek, sınav yapmak veya yaptırmak ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek.
f) Gemi adamlarının sicilinin tutulmasına ilişkin usul ve esasları belirmek ve bunların sicilini tutmak
k) Türk kıyılarında faaliyet gösteren liman, iskele ve benzeri kıyı yapılarına yanaşacak gemiler ile Türk boğazlarını kullanacak gemilere verilecek kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek, bu hizmetleri vermek veya verebilecekleri yetkilendirmek ve denetlemek" hükmü,
Aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28'inci maddesinin 2. fıkrasında ise; "7 ila 12'nci maddelerde düzenlenen Bakanlık hizmet birimleri sorumluluk alanlarıyla ilgili olarak hazırladıkları ve Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle yürürlüğe konulan Bakanlık idari düzenlemelerinde, bu düzenlemeleri ihlal edecek hizmet üretenler ile hizmetten yararlananlar için;
a) (Değişik: 12/7/2013-6495/73 md.) Hangi hâllerde uygulanacağını açıkça belirtmek kaydıyla; uyarma, geçici faaliyet durdurma ve yetki iptali şeklinde idari müeyyideler öngörmek ve ihlal edenlere belirlenen idari müeyyideleri uygulamakla görevli ve yetkilidirler." hükmü yer almaktadır.
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
Yönetmeliğin Geçici 2. maddesi, 2. fıkrasının incelenmesi:
10/02/2018 tarih ve 30328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliğinin dava konusu Geçici 2. maddesi, 2. fıkrasının, 19/10/2018 tarih ve 30570 sayılı Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 3. maddesi ile yürürlükten kaldırıldığı görüldüğünden, bu kısım yönünden davanın konusuz kaldığı anlaşılmıştır.
Yönetmeliğin dava konusu diğer maddelerinin incelenmesi:
Davacı tarafından, dava konusu düzenlemelerde meslek odasına kayıt zorunluluğunun aranmamasının hukuka aykırı olduğu, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'na göre meslek odasına kayıt gerektiği, davalının yetkisi dışında düzenleme yaptığı ileri sürülmekte ise de; Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliğinin gemiadamları ve kılavuz kaptanların yeterlikleri, eğitimleri, sınavları, belgelendirilmeleri, sağlık durumları, elektronik kayıt işlemleri, vardiya tutmalarına ilişkin kuralları ve disiplin işlemleri ile gemiadamlarına ilişkin denizcilik eğitimi veren kurum ve kuruluşlara yönelik idari yaptırımları düzenlemek amacıyla yayımlandığı, davalı idarenin gemiadamlarına ilişkin mesleki şartları belirleyerek yeterlik belgesi verme hususunda düzenlemeler getirdiği, söz konusu yeterlik belgelerinin alınmasında mutlak şekilde mühendis olma şartının ise yer almadığı görülmektedir.
Bu durumda dava konusu düzenlemelerinin Yönetmeliğin dayanağı olarak gösterilen ve yukarıda yer verilen Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde incelenmesinden, idareye verilen düzenleme yetkisi çerçevesinde getirildiği, kamu yararına ve hukuka aykırılık taşımadığı kanaatine varılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Yönetmeliğin Geçici 2. maddesi, 2. fıkrası yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Yönetmeliğin dava konusu diğer maddeleri yönünden DAVANIN REDDİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin 1/2'si olan … TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına, yargılama giderinin 1/2'si olan … TL'nin ise davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 17/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.