Danıştay 2. Daire 2020/973 Esas 2021/2246 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/973
Karar No : 2021/2246


DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1- …
VEKİLİ : … Genel Müdürü …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
3- ... Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli personel olarak görev yapan davacı tarafından;
1. 06/06/1978 günlü, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'a 08/05/2020 günlü, 2506 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan ve 09/05/2020 günlü, 31122 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar'ın 2. maddesi ile eklenen Geçici 19. maddede yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz." hükmünün,
2. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu'nun,
2.1. Ana kapak ve 6. sayfasında yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmayacaktır." hükmünün,
2.2. Anılan Kılavuz'un 6. sayfasında yer alan, "Yukarıda belirtilen düzenlemeler doğrultusunda bu yerleştirmede tercih hakkı olan adayların tercih ekranında ilgili seçeneği işaretlemeleri gerekmektedir. İlgili seçeneği işaretleyen adaylar, bu yerleştirmede tercih yapabileceklerdir." hükmünün,
3. Anılan düzenlemelere dayalı olarak ÖSYM Aday İşlemleri alanında yer alan "Hâlihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmıyorum." seçeneğinin işaretlenmemesi nedeniyle KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının sistem tarafından engellenmesine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından;
Anayasa'da belirtilen temel hak ve hürriyetlerin, Anayasa'nın 13. maddesi uyarınca ancak kanunla sınırlandırılabileceği ve hakkın özüne dokunulamayacağı, dava konusu Esaslar'ın, Anayasa'nın 70. maddesinde düzenlenen kamu görevine girme hakkının özünü sınırlandırdığı gibi 48. maddesinde düzenlenen çalışma ve sözleşme hürriyeti hakkına da aykırı olduğu,
Yalnızca 2020 yılında, Tarım ve Orman Bakanlığına atanacak sözleşmeli personel için yapılan dava konusu düzenleme genel, soyut, objektif ve sürekli olmadığından, düzenlemenin norm teorisine ve eşitlik ilkesine uygun olmadığı,
Üst hukuk normu olan Anayasa ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda, kamu görevlisi olarak çalışılıyor olmanın bir diğer kamu görevine girilmesine engel oluşturacak bir şart olarak düzenlenmediği gibi, böyle bir düzenleme yapma konusunda idareye yetki de verilmediği, bu bağlamda dava konusu düzenlemenin normlar hiyerarşisine aykırı olduğu,
Dava konusu düzenleme doğrultusunda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan personelin Tarım ve Orman Bakanlığına sözleşmeli personel olarak atanma başvurusu yapamayacak olmalarının, daha düşük puanla atanma yapılması sonucunu doğuracağı, bu durumun eşitlik ve kamu yararı ilkelerine aykırı olduğu gibi ortaya çıkacak sonucun liyakat ilkesine de uygun olmadığı,
Davacının, kariyerine uygun kadroya atanma hususunda haklı beklentisinin bulunduğu, Kamu Personeli Seçme Sınavına girip yeterli puan alması durumunda ihraz ettiği unvana ilişkin pozisyonlara atanabileceğine ilişkin kazanılmış hakka sahip olduğu düşüncesiyle kamu görevine girdiği, dava konusu düzenlemenin bu yönüyle de hukuki güvenlik ve belirlilik ilkelerine aykırı olduğu iddia edilmektedir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI :
Cumhurbaşkanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığının Savunmaları:
Dava konusu düzenleme ile yapılacak alımlarda öncelikle herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda istihdam edilmemiş kişilerden yerleştirme yapılması suretiyle, COVİD-19 salgını döneminde ekonomik sebeplerle işsiz olanların veya işsiz kalacakların istihdamının, salgının toplum üzerindeki olumsuz neticelerinin bertaraf edilmesi ve kamuda istihdam edilmeyi bekleyen çok sayıda vatandaşın iş beklentilerinin karşılanmasına katkı sağlanmasının hedeflendiği,
Anayasa'da çalışma hürriyeti ile hak ve ödevinin düzenlendiği 48. ve 49. maddeler ile dava konusu düzenlemelerin ilgisinin bulunmadığı, davacı zaten sözleşmeli personel olarak çalıştığından kamu hizmetine girme hakkına müdahalenin söz konusu olamayacağı, buradaki kısıtlamanın unvan ve görev yeri değişikliği kapsamında yorumlanabileceği, bunun da dava konusu düzenlemeleri hukuka aykırı hale getirmeyeceği,
Keza, Anayasa'nın 49. maddesinin, Devlete işsizliği önlemeye yönelik ekonomik bir ortam yaratmaya ve çalışma barışını sağlamaya yönelik görevler yüklediği,
Dava konusu düzenlemede eşitlik ilkesinin de gözetildiği, Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, bir bütün olarak, halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların atamalarının yapılmayacağının hükme bağlandığı, bu durumda, bu kişiler dışında şartları taşıyan herkesin atamaları yapılabileceğinden eşitlik ilkesine aykırı bir durumun bulunmadığı,
Ayrıca, merkezi veya kurumsal yerleştirme sonucu göreve başlatılan kamu personelinin önemli kısmının yeniden yerleştirme işlemlerine katılarak yer ya da kurum değiştirdiği, bu durumun da kamu hizmetinin aksamasına ve diğer kamu personeli adaylarının mağduriyetine sebebiyet verdiği,
Dava konusu düzenlemenin, pandemi nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarının, mevcut belirsizlik içerisinde ortaya çıkmakta olan yeni normalleşme uygulamalarına adapte olabilmesi ve hızlı hareket edebilmesi amacıyla, yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığınca ve sadece 2020 yılı içerisinde gerçekleştirilecek sözleşmeli personel alımları için getirildiği,
Dava dilekçesinde dava konusu düzenlemeye ilişkin olarak yer verilen kazanılmış hakların ihlal edildiği iddialarının hukuki dayanağının bulunmadığı, düzenleyici işlemlerle konulmuş kuralların, kamu hizmetinin gereksinimleri nedenleriyle her zaman değiştirilebileceği, bu değişimler sonucu ortaya çıkan yeni duruma, o statü içerisinde bulunan herkesin uymak zorunda olduğu,
Yasal dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmuştur.
Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının Savunması:
Davanın süresinde açılmadığı, davacının KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu hükümlerinin iptali talebiyle daha önce dava açmış olması nedeniyle incelenmekte olan davanın derdest olduğu ve davalar arasında bağlantı bulunduğu,
Sözleşmeli personel pozisyonlarına başvuru ve yerleştirme işlemlerinin yürütülmesi aşamasında davalı idarenin uygulayıcı kuruluş olduğu ve başvuru şartlarının belirlenmesi hususunda herhangi bir yetkisinin bulunmadığı,
Yasal dayanağı bulunmayan davanın reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Anayasa'nın 70. maddesinde, her Türk vatandaşının, kamu hizmetlerine girme hakkına sahip olduğu, hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemeyeceği hüküm altına alınmış, sınırlamanın nasıl yapılacağı ise, 13. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre, temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilecektir.
Ayrıca, Anayasa'da çalışma hürriyeti ile hak ve ödevi 48. ve 49. maddelerde düzenlenmiş olup; herkesin, dilediği alanda çalışma hürriyetine sahip olduğu ve çalışmanın hem hak, hem ödev olduğu belirtildikten sonra, Devlete çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları koruma, çalışmayı desteklemek için tedbirler alma yükümlülüğü yüklenmiştir. Anayasa'nın kamu hizmeti görevlileriyle ilgili düzenlemeler içeren 128. maddesinde ise, memurların ve diğer kamu görevlilerinin yükümlülükleri için de kanunilik şartı getirildiği görülmekte olup, bu yönüyle temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması ile benzerlik taşımaktadır.
Bu bağlamda, 657 sayılı Kanun'un 48/B-2 maddesi uyarınca, kurumların istihdam edecekleri personelde bazı özel koşullar arayabilecekleri açık olmakla birlikte, Anayasa'nın 70. maddesi gereği, hizmete alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemeyecek olması karşısında, bu koşulların genel, eşit, objektif ve hizmet gereklerine yönelik olması gerektiği tartışmasızdır.
Dava konusu işlemle, Tarım ve Orman Bakanlığınca, 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, tercih hakkı kazanmış adayların yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunabilecekleri aşamada, halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan kişilerin, KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının engellendiği anlaşılmış olup, söz konusu düzenlemenin, Anayasal bir hak olan kamu hizmetine girme hakkını kısıtladığı gibi, eşitlik ve hukuk devleti ilkesiyle de bağdaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda; Kılavuz'da öngörülen son başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatta mühendis pozisyonu için aranan objektif koşulları taşıyan herkese başvuru hakkı tanınması gerekirken, halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan kişilerin başvuru hakkını ortadan kaldıran dava konusu düzenleyici işlemlerde ve davacının KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının sistem tarafından engellenmesine ilşkin işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle;
1-) 06/06/1978 günlü, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'a, 08/05/2020 günlü, 2506 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan ve 09/05/2020 günlü, 31122 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar'ın 2. maddesi ile eklenen Geçici 19. maddede yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz." hükmünün,
2-) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu'nun ana kapak ve 6. sayfasında yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmayacaktır." hükmünün,
3-) Anılan Kılavuz'un 6. sayfasında yer alan, "Yukarıda belirtilen düzenlemeler doğrultusunda bu yerleştirmede tercih hakkı olan adayların tercih ekranında ilgili seçeneği işaretlemeleri gerekmektedir. İlgili seçeneği işaretleyen adaylar, bu yerleştirmede tercih yapabileceklerdir." hükmünün,
4-) Anılan düzenlemelere dayalı olarak ÖSYM Aday İşlemleri alanında yer alan "Hâlihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmıyorum." seçeneğinin işaretlenmemesi nedeniyle KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının sistem tarafından engellenmesine ilişkin işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; duruşma için belirlenen 22/06/2021 günü davacının ve vekili Av. …'in, davalı Tarım ve Orman Bakanlığını temsilen Hukuk Müşaviri …'ın, ÖSYM Başkanlığını temsilen Av. …'in geldiği, davalı Cumhurbaşkanlığını temsilen gelen olmadığı görülerek Danıştay Savcısı …'ın hazır bulunduğu halde açık duruşmaya başladı. Duruşmada hazır bulunan taraflara usulüne göre söz verilip dinlendikten ve Savcının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verilerek uyuşmazlığın esasına geçildi, dosyadaki bilgi ve belgeler de incelenmek suretiyle davalı idarelerden ÖSYM Başkanlığının usule ilişkin itirazları yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
Maddi Olay :
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli büro personeli olarak görev yapan davacı tarafından; öğrenim durumu itibarıyla ihraz ettiği mühendis pozisyonuna atanmak üzere, KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında, "Halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmıyorum." seçeneğinin işaretlenmemesi nedeniyle tercihte bulunmasının ÖSYM sistemi tarafından engellenmesi üzerine, söz konusu işlem ile bu işlemin dayanağı olan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın Geçici 19. maddede yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz." hükmünün ve KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu'nun ana kapak ve 6. sayfasında yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmayacaktır." hükmü ile 6. sayfasında yer alan, "Yukarıda belirtilen düzenlemeler doğrultusunda bu yerleştirmede tercih hakkı olan adayların tercih ekranında ilgili seçeneği işaretlemeleri gerekmektedir. İlgili seçeneği işaretleyen adaylar, bu yerleştirmede tercih yapabileceklerdir." hükmünün iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İlgili Mevzuat :
Anayasa'nın "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında; "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetmeksizin kanun önünde eşittir." hükmü, aynı maddenin 5. fıkrasında; "Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." hükmü, "Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması" başlıklı 13. maddesinde; "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz." hükmü, "Çalışma ve sözleşme hürriyeti" başlıklı 48. maddesinde; "Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir." hükmü, "Çalışma hakkı ve ödevi" başlıklı 49. maddesinde; "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyelerini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." hükmü, "Kamu hizmetlerine girme hakkı" başlıklı 70. maddesinde; "Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez." hükmü, 128/2. maddesinde ise; "Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır." hükmü yer almıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesinde sözleşmeli personel; "Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir." şeklinde tanımlanmış, sözleşmeli personel seçiminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara ödenebilecek ücretlerin üst sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve nitelikleri, sözleşme hükümlerine uyulmaması hallerindeki müeyyideler, sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usullerinin Cumhurbaşkanınca belirleneceği öngörülmüştür.
Aynı Kanun'un 48. maddesinde Devlet memurluğuna alınacaklarda aranan genel ve özel şartlar düzenlenmiş, 48/B-2 maddesinde "Kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak." koşuluna yer verilmiştir.
06/06/1978 günlü, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın 4 sayılı Cetvelinde, sözleşmeli personel pozisyon unvanları ile asgari nitelikleri düzenlenmiş olup, mühendis pozisyonu için "Yükseköğretim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmak" nitelik şartına yer verilmiş, Ek 1. maddesinin 3. ve 4. fıkralarında; "Sözleşmeli personelin, hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmesi nedeniyle kurumlarınca sözleşmesinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içinde sözleşmeyi tek taraflı feshetmesi halinde, fesih tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe kamu kurum ve kuruluşlarının sözleşmeli personel pozisyonlarında yeniden istihdam edilemez.
Sözleşmesini;
a) Kısmi zamanlı veya proje süresi ile sınırlı çalışanlardan,
b) Öğrenim durumu itibariyle ihraz edilen ve ekli 4 sayılı cetvelde yer alan unvanlara ilişkin pozisyonlara ek 4 üncü madde çerçevesinde atanmak suretiyle unvan değişikliği yapanlardan,
c) Eş veya sağlık durumu nedeniyle yer değişikliği talebinde bulunmakla beraber; geçiş yapacağı hizmet birimi bulunmaması, birim bulunmakla beraber o birimde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunmaması veya en az bir yıllık fiili çalışma şartını karşılayamaması nedenlerinden herhangi birine bağlı olarak, Ek 3 üncü maddenin (b) veya (c) bendi hükmü kendilerine uygulanamayanlardan,
tek taraflı feshedenler, bir yıllık süre şartına tabi tutulmadan yeniden istihdam edilebilirler.
Üçüncü ve dördüncü fıkra kapsamındakilerin yeniden istihdam edilebilmeleri için ilk defa işe alınma prosedürüne riayet edilmesi zorunludur." hükmü, Ek 4. maddesinde; "Sözleşmeli personelin, unvan değişikliği suretiyle atamasının yapılacağı pozisyon için öngörülen ilk defa hizmete alınma prosedürüne riayet edilmesi kaydıyla, unvan değişikliği mümkündür." hükmü yer almıştır.
03/05/2002 günlü, 24744 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik'in 22. maddesinde; "KPSS sonuçlarının açıklanmasından sonra ÖSYM tarafından, yerleştirme işlemi için, bir Tercih Kılavuzu ve Tercih Formu hazırlanır ve adaylara ulaşması sağlanır. Kamu kurum ve kuruluşlarının, usulüne uygun olarak açıktan atama izni alınmış ve koşulları belirlenmiş (B) grubu boş kadrolarının sınıf, unvan, derece ve sayısı ile bu kadrolar için aranacak nitelikleri kapsayan bilgiler, DPB adına ÖSYM tarafından ilan edilir. Adaylar, atanmak istedikleri kadroları, Tercih Formu’na yazarak kodlarlar ve Kılavuz’da belirlenen yolla teslim ederler. Tercihlerin alınması sırasında adaylardan kadroların koşullarına ilişkin herhangi bir belge istenmez." hükmüne yer verilmiştir.

Dava konusu işlemlerin incelenmesi :
Anayasa'nın 70. maddesinde, her Türk vatandaşının, kamu hizmetlerine girme hakkına sahip olduğu, hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemeyeceği hüküm altına alınmış, sınırlamanın nasıl yapılacağı ise 13. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre, temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilecektir. Söz konusu düzenleme ile Anayasa hükümlerinin, Devlete veya kişilere, Anayasa'yla tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini ya da Anayasa'da belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorumlanamayacağı vurgulanarak, bu hükümlerin nasıl ve hangi çerçevede yorumlanabileceği konusunda yol gösterilmiştir. Sonuçta sınırlama Anayasal ilkelere uygun olarak ancak kanunla yapılabilecektir.
Öte yandan, Anayasa'da çalışma hürriyeti ile hak ve ödevi 48 ve 49. maddelerde düzenlenmiş olup, herkesin dilediği alanda çalışma hürriyetine sahip olduğu ve çalışmanın hem hak hem ödev olduğu belirtildikten sonra, Devlete çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları koruma, çalışmayı desteklemek için tedbirler alma yükümlülüğü yüklenmiştir. Anayasa'nın kamu hizmeti görevlileriyle ilgili düzenlemeler içeren 128. maddesinde ise, memurların ve diğer kamu görevlilerinin yükümlülükleri için de kanunilik şartı getirildiği görülmekte olup, bu yönüyle temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması ile benzerlik taşımaktadır.
Bu bağlamda, 657 sayılı Kanun'un 48/B-2 maddesi uyarınca, kurumların istihdam edecekleri personelde bazı özel koşullar arayabilecekleri açık olmakla birlikte, Anayasa'nın 70. maddesi gereği, hizmete alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemeyecek olması karşısında, bu koşulların genel, eşit, objektif ve hizmet gereklerine yönelik olması gerektiği tartışmasızdır.
Anayasa Mahkemesinin birçok kararında hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlet olarak tanımlanmaktadır.
Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devletinin ön koşulları arasında hukuki güvenlik ile belirlilik ilkeleri bulunmaktadır.
Hukuki güvenlik ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar.
Belirlilik ilkesi ise, yalnızca yasal belirliliği değil daha geniş anlamda hukuki belirliliği de ifade etmektedir. Yasal düzenlemeye dayanarak erişilebilir, bilinebilir ve öngörülebilir olma gibi niteliklere ilişkin gereklilikleri karşılaması koşuluyla yürütmenin düzenleyici işlemleri ile de hukuki belirlilik sağlanabilir. Hukuki belirlilik ilkesi ile bir hukuk normunun uygulanmasıyla ortaya çıkacak sonuçların o hukuk düzeninde öngörülebilir olması amaçlanmaktadır.
Uyuşmazlıkta, dava konusu işlemlerle Tarım ve Orman Bakanlığınca, 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, tercih hakkı kazanmış adayların yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunabilecekleri aşamada, halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan kişilerin, KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının engellendiği anlaşılmış olup, söz konusu düzenlemenin, Anayasal bir hak olan kamu hizmetine girme hakkını kısıtladığı gibi, eşitlik ve hukuk devleti ilkesiyle de bağdaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda; Kılavuz'da öngörülen son başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatta mühendis pozisyonu için aranan objektif koşulları taşıyan herkese başvuru hakkı tanınması gerekirken, halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan kişilerin başvuru hakkını ortadan kaldıran dava konusu düzenleyici işlemlerde ve davacının KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının sistem tarafından engellenmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 06/06/1978 günlü, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'a, 08/05/2020 günlü, 2506 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan ve 09/05/2020 günlü, 31122 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar'ın 2. maddesi ile eklenen Geçici 19. maddede yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz." hükmünün,
2. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu'nun, ana kapak ve 6. sayfasında yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmayacaktır." hükmünün,
3. Anılan Kılavuz'un 6. sayfasında yer alan, "Yukarıda belirtilen düzenlemeler doğrultusunda bu yerleştirmede tercih hakkı olan adayların tercih ekranında ilgili seçeneği işaretlemeleri gerekmektedir. İlgili seçeneği işaretleyen adaylar, bu yerleştirmede tercih yapabileceklerdir." hükmünün,
4. Anılan düzenlemelere dayalı olarak ÖSYM Aday İşlemleri alanında yer alan "Hâlihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmıyorum." seçeneğinin işaretlenmemesi nedeniyle KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında tercihte bulunmasının sistem tarafından engellenmesine ilişkin işlemin İPTALİNE,
5. Aşağıda dökümü yapılan … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
6. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre duruşmalı davalar için belirlenen ...-TL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
7. Yürütmenin durdurulmasının kabulü kararına itiraz aşamasında davalı idareler tarafından yapılan yargılama giderlerinin davalılar üzerinde bırakılmasına, artan posta ücretinin aidiyetine göre taraflara iadesine,
8. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 22/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :

Dava; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli personel olarak görev yapan davacı tarafından; öğrenim durumu itibarıyla ihraz ettiği mühendis pozisyonuna atanmak için KPSS-2020/7 yerleştirme işlemleri kapsamında, "Halihazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmıyorum." seçeneğinin işaretlenmemesi nedeniyle tercihte bulunmasının ÖSYM sistemi tarafından engellenmesi üzerine, söz konusu işlem ile bu işlemin dayanağı olan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar'ın Geçici 19. maddesinde yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz.", Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca yayımlanan KPSS-2020/7 Tercih Kılavuzu'nun ana kapak ve 6. sayfasında yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde, ÖSYM Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmayacaktır." ve 6. sayfasında yer alan, "Yukarıda belirtilen düzenlemeler doğrultusunda bu yerleştirmede tercih hakkı olan adayların tercih ekranında ilgili seçeneği işaretlemeleri gerekmektedir. İlgili seçeneği işaretleyen adaylar, bu yerleştirmede tercih yapabileceklerdir." hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa'nın "Çalışma hakkı ve ödevi" başlıklı 49. maddesinde, "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." düzenlemesi yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesinde sözleşmeli personel; "Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir." şeklinde tanımlanmış, sözleşmeli personel seçiminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara ödenebilecek ücretlerin üst sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve nitelikleri, sözleşme hükümlerine uyulmaması hallerindeki müeyyideler, sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usullerinin Cumhurbaşkanınca belirleneceği öngörülmüştür.
Aynı Kanun'un 48. maddesinde, Devlet memurluğuna alınacaklarda aranan genel ve özel şartlar düzenlenmiş, 48/B-2 maddesinde de, "Kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak." koşuluna yer verilmiştir.
03/05/2002 tarih ve 24744 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik'in 22. maddesinde; "KPSS sonuçlarının açıklanmasından sonra ÖSYM tarafından, yerleştirme işlemi için, bir Tercih Kılavuzu ve Tercih Formu hazırlanır ve adaylara ulaşması sağlanır. Kamu kurum ve kuruluşlarının, usulüne uygun olarak açıktan atama izni alınmış ve koşulları belirlenmiş (B) grubu boş kadrolarının sınıf, unvan, derece ve sayısı ile bu kadrolar için aranacak nitelikleri kapsayan bilgiler, DPB adına ÖSYM tarafından ilan edilir. Adaylar, atanmak istedikleri kadroları, Tercih Formu’na yazarak kodlarlar ve Kılavuz’da belirlenen yolla teslim ederler. Tercihlerin alınması sırasında adaylardan kadroların koşullarına ilişkin herhangi bir belge istenmez." hükmüne yer verilmiştir.
Anayasa'nın 49. Maddesinde, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri almak Devletin görevleri arasında sayılmıştır.
Dava konusu düzenleme ile, öncelikle herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda istihdam edilmemiş kişilerden yerleştirme yapılması suretiyle, COVID-19 salgını döneminde salgının toplum üzerindeki olumsuz neticelerinin bertaraf edilmesi ve kamuda istihdam edilmeyi bekleyen çok sayıda vatandaşın iş beklentisinin sağlanmasının hedeflendiği, kamu personelinin önemli bir kısmının yeniden yerleştirme işlemlerine katılarak yer ya da kurum değiştirdiği, bu durumun kamu hizmetlerinin aksamasına sebebiyet verdiği, dava konusu düzenlemenin kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek, pandemi nedeniyle mevcut belirsizlik içerisinde ortaya çıkmakta olan yeni uygulamalara adapte olunabilmesi ve hızlı hareket edilebilmesi amacıyla sadece 2020 yılı içerisinde gerçekleştirilecek sözleşmeli personel alımları için tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, dünyada ve ülkemizde etkili olan COVİD-19 salgınının toplum ve ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve bu dönemde artan işsizliğe çözüm olması amacıyla istihdam politikası çerçevesinde, istisnai olarak uygulanmak amacıyla 08/05/2020 tarih ve 2506 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan ve 09/05/2020 tarih ve 31122 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar'ın 2. maddesi ile eklenen Geçici 19. maddede yer alan, "Tarım ve Orman Bakanlığınca 2020 yılı içerisinde bu Esaslar kapsamında, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından doğrudan yapılacak merkezi yerleştirme sonuçlarına göre istihdam edilecek sözleşmeli personel alımlarında, hali hazırda kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olanların ataması yapılmaz." hükmünde ve anılan düzenleme doğrultusunda tesis edilen Kılavuz hükümleri ile bireysel işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerektiği görüşü ile çoğunluk kararına katılmıyorum.