Danıştay 12. Daire 2021/1423 Esas 2021/4242 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1423
Karar No : 2021/4242

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mersin İl Emniyet Müdürlüğünde emniyet amiri olarak görev yapan davacının, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 55.maddesinin 19. fıkrası uyarınca resen emekliye sevkedilmesine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararının iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle ödenilmesine, özlük haklarının iadesine ve 3201 sayılı Kanunun 6638 sayılı Kanunun 22. maddesiyle değişik 55/19. maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasına karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararla; 3201 sayılı Yasanın 55.maddesinin 6638 sayılı Yasa ile değişik halinde, emniyet müdürlükleri için norm kadroların belirlendiği, 19.fıkrada da, bulundukları rütbede beş yıl içinde terfi edemeyenlerin emekliye sevk edilecekleri hükmünün düzenlendiği, emniyet gibi hassas birimlerde idareye geniş takdir yetkisinin tanındığı bu sebeble dava konusu işlemde hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; davacının 2014 yılında 4.sınıfa terfi ettirilmemesine ilişkin işlemle ilgili, Danıştay kararları doğrultusunda yeniden değerlendirme talebinde bulunduğu ve bu işlemin iptali istemiyle açtığı davada, ... İdare Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararı ile iptal kararı verildiği ve buna göre davacının 2014 yılı terfisinin yeniden görüşülmesi gerektiği; yine davacının 2013 yılında terfi ettirilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararı ile işlemin iptal edildiği ve Danıştay Onaltıncı Dairesinin E:2015/11395, K:2015/982 sayılı kararıyla, Mahkeme kararının onandığı; davacının 2015 yılında yapılan mülakat (sözlü) sınavında başarısız sayılma işlemine karşı açtığı davada, ... İdare Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararıyla işlemin iptal edildiği ve bu kararın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin E:…, K:… sayılı kararıyla onandığı; bu durumda, davacının bulunduğu rütbede 5 yıl terfi edememe durumu Mahkeme Kararlarıyla ortadan kalkmış olup resen emeklilik koşulları oluşmadığından, işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf talebinin kabulüne, İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, davacının resen emekli edildiği tarihten itibaren yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle davacıya ödenmesine özlük haklarının iadesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince; Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 18/12/2020 tarih ve 2020/62 sayılı "Danıştay Dava Daireleri Arasındaki İş Bölümü Kararı" üzerine Dairemize devredilen dosya incelendi ve tekemmül ettiği anlaşıldığından, davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Mersin İl Emniyet Müdürlüğü emrinde Emniyet Amiri olarak görev yapan davacının, 30/06/2006 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu Kararı ile 30.06.2010 tarihinden geçerli olmak üzere emniyet amirliği rütbesine terfi ettirildiği, 2013 ve 2014 yılında Yüksek Değerlendirme Kurulu kararları ile hakkında terfi etmez kararı verildiği, 2015 yılında terfi sınavında başarısız olduğu, böylelikle bulunduğu rütbeye terfi ettirildiği tarihten itibaren 5 yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemediğinden bahisle 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'na 6638 sayılı Kanun'un 22. maddesi ile eklenen 55. maddesinin 19. fıkrası uyarınca re'sen emekliye sevk edilmesine dair … tarihli ve … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu Kararının iptali ile 3201 sayılı Kanunun Geçici 27. maddesi ile 6638 sayılı Kanunun 22. Maddesiyle değişik 55. maddesinin Anayasanın 2, 5, 7, 10, 11 , 13, 15, 36, 38, 48, 49, 60, 70, 125/1 ve 128. Maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmesi ve yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle birlikte tazmini ve özlük haklarının iadesi istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
3201 sayılı Kanun'un 6638 sayılı Kanun ile değiştirilen 55. maddesinin birinci fıkrasında, polis amirlerinin rütbeleri sayılmış, ikinci fıkrasında polis amirlerinin rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri gösterilmiş, üçüncü fıkrasında her amir rütbesinde bulunması gereken kadro sayısına esas alınacak oran azami olarak gösterilmiş, dördüncü fıkrasında bu rütbelere terfilerin yetkili kurullarda kıdem sırasına göre görüşüleceği ve maddede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakata göre yapılacağı belirtilmiş, beşinci fıkrasında kıdem sırasının tespitinde, bulunulan rütbeye terfi tarihinin esas alınacağı, aynı tarihte terfi edenlerden sicil notu yüksek, sicil notlarının eşitliği halinde ödül ve takdirnamesi fazla, ödül ve takdirnamelerin sayıca eşitliği halinde ise, sicil numarası daha küçük olanların diğerlerine göre kıdemli sayılacağı öngörülmüş, onbirinci fıkrasında rütbe terfiinin yetkili kurullarda görüşülebilmesi için gerekli koşullar hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin diğer fıkralarında da, rütbeler, bu rütbelere terfi esasları, terfi ve atama zamanı gibi hususlarda doğrudan Kanun hükümleriyle belirlen çerçeve dahilinde kalmak koşuluyla, liyakat koşullarını belirlemek, üst rütbedeki boş kadro sayısına göre terfileri önermek ya da ikinci meslek derecesindeki görev unvanlarına ataması yapılacak personeli değerlendirmek ve öneride bulunmak üzere Genel Müdürlük Merkez Değerlendirme ve Yüksek Değerlendirme Kurullarının oluşturulması öngörülmüştür.
Anılan maddenin ondokuzuncu fıkrasında; "Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulunun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilirler" hükmüne yer verilmiş, ve yirmibirinci fıkrasında ; ondokuzuncu fıkra hükümlerine göre emekliliğe sevk edilen emniyet amirlerine, emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, en yüksek devlet memuru aylığının %110'u oranında altmış yaşına kadar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kadrosuzluk tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan 55. maddesinde değişiklik yapan 6638 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde, "Polis amirlerinin rütbe terfilerinde, tüm çağdaş ülkelerin aksine kıdeme dayalı bir sistem benimsenmiş, liyakat ikinci plana bırakılmıştır. Polis amirleri bulundukları rütbede zorunlu en az bekleme süresini tamamlamaları ve herhangi bir ceza almamaları halinde mesleki yeterliliklerine bakılmaksızın otomatik olarak bir üst rütbeye terfi etmeye başlamışlardır. Bu sistem, ihtiyaç duyulan amir rütbelerinde sayısal azlığa ve ihtiyaç duyulmayan rütbelerde ise aşırı yığılmalara neden olmuştur.
Yapılan düzenleme ile bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi amacıyla; her rütbede yer alacak amir sayısı/oranı belirlenmekte, her rütbe terfiinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilmekte ve terfi için öngörülen asgari şartlara sahip personel arasından en kıdemli olanın değil en liyakatli olanın terfi etmesi öngörülmektedir. Ayrıca ihtiyaçtan fazla sayıdaki Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine ve emniyet amirlerine belli bir miktar ek ödeme yapılmak suretiyle resen emeklilik sistemi getirilmektedir." değerlendirilmesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri ile gerekçesi bir arada değerlendirildiğinde, Yasa'nın amacının, emniyet hizmetlerinin hizmet gereklerine uygun olarak yürütülebilmesi için her bir rütbede ihtiyaç duyulan emniyet amirlerinin azami kadro sayılarının belirlenmesi, bunun sonucunda ihtiyaç fazlası durumunda kalacak olan emniyet amirlerinin emekliye sevki ve azami sayıları Yasa ile belirlenen kadrolara atamalarda liyakat ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeye ve seçmeye imkan sağlanması olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin dayanağı olan 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun yukarıda aktarılan 55. maddesinin 19. fıkrasında, ilgili personelin re'sen emekliye sevk edilebilmesi için, bulunulan rütbeye terfi edilen tarihten itibaren, bekleme süresi de dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe koşulu getirildiğinden, söz konusu beş yıl içinde kalan yıllardaki rütbe terfi işlemleri ile re'sen emeklilik arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmakta olup, re'sen emekliye sevk edilen personelin en az zorunlu bekleme sürelerini doldurdukları tarih itibariyle terfi değerlendirmesine alınıp alınmadığı, terfi ettirilmediği yıllara ilişkin davasının bulunup bulunmadığı ve davaların sonucu önem arz etmektedir.
Ayrıca anılan düzenlemede "bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren" ibaresi ile personelin re'sen emekliye sevk edilmesinde bulunulan rütbede fiili olarak çalışmaya başlanılan tarihin değil, bulunulan rütbeye hukuki olarak terfi edilen tarihin esas alınacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, kıdeme esas alınan ve üst rütbeye terfiin hak edildiği tarihin geriye çekildiği durumlarda, polis amirlerinin re'sen emekliye sevk koşulları değerlendirilirken, bulundukları rütbelerde kıdemlerine esas alınan tarih dikkate alınacak ve zorunlu en az bekleme süreleri de bu tarihten itibaren hesaplanarak, takip eden yıllarda rütbe terfi değerlendirmesine alınmaları gerekecektir.
Olayda, davacının 2013 yılında terfi ettirilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile işlemin iptaline karar verildiği ve Danıştay Onaltıncı Dairesinin 24.03.2015 tarih ve E:2015/11395, K:2015/982 sayılı kararıyla, davalı idarece liyakat değerlendirmesinde dikkate alınması gereken ölçütlerin, rütbe terfiine aday personel yönünden eşit, objektif ve istikrarlı şekilde uygulanmadığı sonucuna varıldığından, davacı hakkında tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği; ancak, bu durumun davacının doğrudan 3. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi ettirilmesi sonucunu doğurmayacağı, bununla birlikte, davacının rütbe terfi durumunun da görüşüldüğü 2014 yılı terfi döneminde, mevcut listedeki personelin rütbe terfiine ilişkin olarak yukarıda değinilen hususlar da gözönünde bulundurulmak suretiyle, davalı idare tarafından davacının durumunun "yeniden" değerlendirilerek bu konuda ayrıca bir işlem tesis edileceği, bu gerekçenin de eklenmesi suretiyle kararın onandığı; 2014 yılında 4.sınıfa terfi ettirilmemesine ilişkin işlemle ilgili, Danıştay kararları doğrultusunda yeniden değerlendirme talebinde bulunduğu ve bu işlemin iptali istemiyle açtığı davada ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile iptal kararı verildiği, buna göre davacının 2014 yılı terfisinin yeniden görüşülmesi gerektiği; davacının 2015 yılında yapılan mülakat (sözlü) sınavında başarısız sayılma işlemine karşı açtığı davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davacının katıldığı sözlü sınavın dayanağı olan Yönetmelik hükümlerinin hukuka aykırılığı tespit edilerek Danıştay Onaltıncı Dairesi'nin 25/01/2016 tarih ve E:2015/21285 esas sayılı kararı ile yürütmesinin durdurulmuş olması karşısında söz konusu hukuka aykırı düzenlemelere dayanılarak tesis edilen; davacının sözlü sınavı sonucunda başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı; ancak, bu durumun davacının sözlü sınavında başarılı olduğu sonucunu doğurmayacağı, dava konusu başarısız sayılma işleminin dayanağı olan ve hukuka aykırılığı tespit edilen Yönetmelik hükümleri hakkında yapılacak yeni düzenlemelerle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yeniden yapılacak sözlü sınav sonucunda ortaya çıkacak olan değerlendirme ve puana göre işlem tesis edilmesi gerektiği gerekçesiyle iptal edildiği ve bu kararın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onandığı görülmüştür.
Davacının resen emekliliğe sevki için ön koşul olan, bekleme süresi dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edip edemediğinin değerlendirilebilmesi için, yukarıda aktarılan yargı kararlarından sonra 2013, 2014 ve 2015 yıllarına yönelik olarak davalı idare tarafından kıdem ve liyakat yönünden yeniden terfi değerlendirilmesine alınıp alınmadığı, alınmış ise bir üst rütbeye terfi ettirilip ettirilmediği, terfi ettirilmemiş ise bu işlemlere karşı dava açıp açmadığı hususlarının araştırılması gerekmektedir.
Bu durumda; 2013, 2014 ve 2015 yıllarına ilişkin üst rütbeye terfi durumu hakkında araştırma yapılarak bir karar verilmesi gerekirken, davacının 2013, 2014 ve 2015 yıllarında terfi ettirilmemesine ilişkin açılan davalarda iptal kararı verildiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ve davacının resen emekli edildiği tarihten itibaren yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle davacıya ödenmesi özlük haklarının iadesi yolunda verilen Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile idare mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptali ve davacının resen emekli edildiği tarihten itibaren yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle davacıya ödenmesi, özlük haklarının iadesi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, kesin olarak 24/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.