Danıştay 13. Daire 2021/2230 Esas 2021/2484 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2230
Karar No:2021/2484

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1. … İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
2. … Otomotiv İnşaat Taahhüt Madencilik
Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü'nce 06/09/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ... ihale kayıt numaralı "(Kahta-Narince) Ayr-Damlacık Ayril Yolu Km:0+000-13+700 Arası Kesiminin Yapım İşi" ihalesine ilişkin olarak dava dışı şirket tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine tesis edilen 27/01/2021 tarih ve 2021/UY.II-249 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; Kurul'un 11/03/2020 tarih ve 2020/UY.II-514 sayılı kararı ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığından bahisle tekliflerinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesi üzerine, ihale komisyonunun 27/08/2020 tarihli kararı ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verildiği, söz konusu komisyon işleminin yürürlükte olması nedeniyle dava konusu Kurul kararı ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı hakkında ayrıca düzeltici işlem belirlenmesine gerek bulunmadığının değerlendirildiği, ihalede daha önce teklifi değerlendirme dışı bırakılan davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı hakkında davalı idarece alınacak yeni kararın, anılan iş ortaklığının hukukî durumunda herhangi bir değişiklik yaratmayacağının açık olduğu, dava dışı şirket tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine tesis edilen dava konusu Kurul kararının, "...anılan isteklinin teklifinin 11/03/2020 tarih ve 2020/UY.II-514 sayılı Kurul kararı üzerine alınan 27/08/2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile değerlendirme dışı bırakılması sebebiyle anılan istekli yönünden düzeltici işlem belirlenmesine gerek bulunmadığına" ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, dava konusu Kurul kararında atıf yapılan önceki Kurul kararına karşı açılan davada, iptal kararının verildiği, davalı idarece bu kararın yok sayıldığı, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin sunulan açıklamanın hukuka uygun olduğu, sunulan fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.13.1. maddesinde belirtilen hususları ihtiva ettiği, gerek fiyat teklifi gerekse fiyat teklifinin ekinde yer alan EK-O.6 satış tutarı tespit tutanağının, anılan Tebliğ'e uygun olduğu, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) F.B. tarafından yapılan hata neticesinde, uyuşmazlık konusu girdi için teklif edilen birim fiyatın, satış tutarı tespit tutanağında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarı ile uyumlu olmadığından bahisle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasında hukuka uygunluk bulunmadığı, belirtilen analiz girdisi için teklif edilen birim fiyat tutarının (800,00-TL), hatalı olarak hazırlanan satış tutarı tespit tutanağında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarından (741,557-TL) yüksek olduğu, bu hatadan haberdar olmadıkları, söz konusu hata nedeniyle taraflarına herhangi bir avantaj sağlanmadığı, ağırlıklı ortalama birim satış tutarının doğru değerinin 472,28-TL olduğu, söz konusu analiz girdisi için teklif edilen 800,00-TL'nin bu girdiye ilişkin olması gereken ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin de üzerinde olduğu, belirtilen durumun esasa etkisinin olmadığı ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin hukuka uygun olarak tesis edildiği, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından emsal olarak sunulan Mahkeme kararlarının, huzurdaki davanın konusu ile ilgisinin bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü'nce 06/09/2019 tarihinde açık ihale usulü ile ... ihale kayıt numaralı "(Kahta-Narince) Ayr-Damlacık Ayril Yolu Km:0+000-13+700 Arası Kesiminin Yapım İşi" ihalesi gerçekleştirilmiştir.
Söz konusu ihalede 122 adet ihale dokümanı satın alınmış, ihaleye 76 istekli katılmış, ihale ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen dava dışı … Akaryakıt Temizlik Nakliye İnşaat Turizm Sanayi Ticaret A.Ş. üzerinde bırakılmış, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmiştir.
Dava dışı şirketler (… İnşaat A.Ş. ve Solmaz Taahhüt İnşaat A.Ş.) tarafından, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının teklifi ve aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin olarak çeşitli iddialarla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularında bulunulmuştur.
Solmaz firmasının itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kurul'un 11/03/2020 tarih ve 2020/UY.II-514 sayılı kararıyla, "C 30/37 Beton harcı gri renkte normal hazır beton harçları (Ts En 206-1+A1)" analiz girdisine ilişkin olarak, işin yapılacağı yer (Adıyaman) ile fiyat teklifi alınan firmanın adresi (Ankara) arasındaki mesafenin teknik açıdan makul düzeyde olmadığı, fiili açıdan teknik imkânsızlık durumunun oluştuğu gerekçesiyle davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığından bahisle teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
Bu işlemin iptali istemiyle davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile, dava konusu Kurul kararının iptaline karar verilmiş olup, davalı idare ve davalı yanında müdahilin (…) temyiz istemleri, Dairemizin 14/12/2020 tarih ve E:2020/3313, K:2020/3649 sayılı kararı ile reddedilmiştir.
… firmasının itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kurul'un … tarih ve … sayılı kararı ile, "Yuvarlak Yapı Odunu 2. Sınıf Çam" ve "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdilerine ilişkin olarak Yılmaz Kerestecilik ve Nakliye şirketinden alınmış 20/09/2019 tarihli fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifinde söz konusu girdilere ayrı ayrı birim fiyat üzerinden teklif verildiği, meslek mensubu tarafından Kamu İhale Genel Tebliği'nde belirtilen ibarenin yazıldığı, TÜRMOB kaşesi ve imzanın bulunduğu, fiyat teklifine dayanak teşkil eden 20/09/2019 tarih ve 01 sayılı EK-O.6 satış tutarı tespit tutanağı incelendiğinde, bahse konu tutanağın ihale tarihi itibarıyla son geçici beyanname dönemi verilerine göre hazırlandığı, anılan fiyat teklifi ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden adı geçen tutanağın birbiriyle uyumlu olduğu, fiyat veren firmanın unvanından fiyat teklifinin teklife konu alanda faaliyet gösterenden alındığı anlaşıldığından bahisle, anılan firmanın bu yöndeki iddiasının yerinde olmadığına karar verilmiştir.
… firması tarafından söz konusu Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile, … firması ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisi için ... Kerestecilik ve Nakliye şirketinden alınan fiyat tekliflerinin dayanağını oluşturan ve aynı meslek mensubu SMMM F.B. tarafından, 2019 yılı 2. geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine yönelik farklı miktar, tutar ve hesaplama bilgilerine yer verilmek suretiyle düzenlenen … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanaklarındaki farklılığının araştırılması gerektiği, bu tutanakların gerçekliği hususunda ilgili meslek mensubu ile ilgili mükelleften temin edilecek belgeler ile bir değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerektiğinden bahisle eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı olarak tesis edilen Kurul kararının davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı ve ... firması tarafından sunulan "Yuvarlak Yapı Odunu 2. Sınıf Çam" ve "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdilerine ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle söz konusu işlemin bu kısmının iptaline karar verilmiş olup, tarafların temyiz istemleri üzerine Dairemizin 30/12/2020 tarih ve E:2020/3420, K:2020/4033 sayılı kararı ile anılan Mahkeme kararının "Yuvarlak Yapı Odunu 2. Sınıf Çam" analiz girdisine ilişkin kısmı bozularak davanın reddine karar verilmiş; diğer kısımlara yönelik temyiz istemleri ise reddedilmiştir.
… İdare Mahkemesi'nin anılan iptal kararının uygulanmasını teminen alınan 04/11/2020 tarih ve 2020/MK-263 sayılı Kurul kararı ile "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin olarak ... firması ve davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları yönünden esasın yeniden incelenmesine karar verilmiştir.
Bu çerçevede, … tarih ve … sayılı Kurum yazısı ile ilgili meslek mensubundan belge talebinde bulunulmuştur. Bahse konu yazıya istinaden SMMM F.B. tarafından gönderilen 04/12/2020 tarihli yazıda, … firması adına … Kerestecilik ve Nakliye şirketi tarafından düzenlenen 10/09/2019 tarihli fiyat teklifi ve … tarihli ve … sayılı satış tutarı tespit tutanağına konu "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürününe ilişkin satış faturaları ile satış faturalarını içeren yevmiye kayıtlarının birer örneğinin anılan yazı ekinde sunulduğu belirtilmiştir. Söz konusu yazıda yevmiye kayıt numaraları, fatura tarihleri ve numaralarını gösteren tablo yer almış; ayrıca ilgili meslek mensubu tarafından, "... 20/09/2019 tarihli satış tutarı tespit tutanağında yer alan rakamların sehven yanlış aktarıldığı, yanlışlığın sistemden veri çekme sırasında veya tutanağın manuel doldurulmasından kaynaklı yaşanmış olmasının kuvvetle muhtemel olduğu ve bu nedenle ağırlıklı ortalama birim satış tutarlarının olması gerekenden yüksek gözüktüğü tespit edilmiştir. Tarafımızca yapılan bu hata hiçbir kasıt ve art niyet içermemektedir. Diğer taraftan, yapılan bu hatanın ihale sürecinde davacı iş ortaklığı adına herhangi bir avantaj, lehe sonuç veya menfaat yaratmasının mümkün bulunmadığı, zira ağırlıklı ortalama birim satış fiyatının olması gerekenden yüksek belirlendiği açıktır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Dava konusu Kurul kararı ile, … firması tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan 10/09/2019 tarihli fiyat teklifi ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı satış tutarı tespit tutanağına konu "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürüne ilişkin olarak anılan yazı ekinde sunulan belgeler incelendiğinde, bu ürüne ait tablo hâlinde belirtilen 14 adet satış faturası ve satış faturalarına ilişkin yevmiye kayıt örneklerinin sunulduğu, söz konusu faturalardaki toplam miktar (m3), ortalama birim fiyat ve toplam tutarın anılan firma tarafından sunulan satış tutarı tespit tutanağında yer alan yevmiye defteri kayıt adedi, toplam tutar, toplam miktar ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarı ile uyumlu olduğundan bahisle, bu firmaya yönelik iddianın yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan 20/09/2019 tarihli fiyat teklifi ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı satış tutarı tespit tutanağına konu "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürüne ilişkin olarak anılan yazı ekinde sunulan belgeler incelendiğinde, anılan istekliye ilişkin olarak da ... firmasına ilişkin sunulan 14 adet satış faturası ve satış faturalarına ilişkin yevmiye kayıt örneklerinin geçerli olduğu, söz konusu faturaların toplam miktarı (m³), ortalama birim fiyatı ve toplam tutarının anılan firma tarafından sunulan satış tutarı tespit tutanağında yer alan yevmiye defteri kayıt adedi, toplam tutar, toplam miktar ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarı bölümleri ile uyumlu olmadığı, ayrıca bu hususa yönelik olarak ilgili meslek mensubu tarafından gönderilen 04/12/2020 tarihli yazıda, 20/09/2019 tarihli satış tutarı tespit tutanağında yer alan rakamların sehven yanlış aktarıldığı yönünde beyanda bulunulduğu durumu da dikkate alınarak, davacı iş ortaklığına yönelik iddianın yerinde olduğu sonucuna varılmış, ancak, davacı iş ortaklığının "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat teklifine dayanak teşkil eden 20/09/2019 tarihli satış tutarı tespit tutanağında yer alan yevmiye defteri kayıt adedi, toplam tutar, toplam miktar ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarları ile adı geçen tutanağa dayanak teşkil eden faturaların toplam miktarı (m³), ortalama birim fiyatı ve toplam tutarının birbiriyle uyumlu olmadığı gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerekmekle birlikte, davacı iş ortaklığının teklifinin, 11/03/2020 tarih ve 2020/UY.II-514 sayılı Kurul kararı üzerine alınan 27/08/2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile değerlendirme dışı bırakılması sebebiyle davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı yönünden düzeltici işlem belirlenmesine gerek bulunmadığına karar verilmesi üzerine, davacı şirketler tarafından, dava konusu işlemin aleyhe olan kısmının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Öte yandan, dava konusu Kurul kararının … firmasına ilişkin kısmının iptali istemiyle … firması tarafından açılan davada, dava konusu Kurul kararının iptali yolundaki … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, Dairemizin 27/05/2021 tarih ve E:2021/1488, K:2021/1958 sayılı kararı ile bozularak, … firmasınca "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine yönelik yapılan aşırı düşük teklif açıklaması hukuka uygun bulunmuş ve bu kısım yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Aşırı düşük teklifler" başlıklı 38. maddesinde, "İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8. maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır." kuralına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler" başlıklı 45. maddesinde, "…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin %80'lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan 'sıralı iş kalemleri/grupları listesi' kullanılarak yaklaşık maliyetin %80'lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı %80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde %80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan 'sıralı analiz girdileri listesi' kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3'üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3'üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3'üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15'ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda %15'lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının %3'ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3'ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
...
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanun'un 38. maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
...
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği 'malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)' sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)'de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste hâlinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış 'kâr ve genel gider içermeyen birim fiyatların' üzerine, kendi belirledikleri 'kâr ve genel gideri' ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun 'kâr ve genel gider hariç birim fiyatını' kullandıklarını ve kendi belirledikleri 'kâr ve genel gider' tutarını yazmak suretiyle liste hâlinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları hâlinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
...
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. ...
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanun'un 38. maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
...
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi hâlinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
...
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından 'Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmadığını beyan ederim.' ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanun'un 21. maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır. ..." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuata göre, ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit ederek teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak yapacakları açıklamada, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri gibi maddede sayılanları kullanabilecekleri, üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, yetkili meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenleneceği, tutanakların meslek mensubu tarafından muhafaza edilerek fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyeceği, ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi hâlinde tutanakların meslek mensubundan istenebileceği, satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması ve Tebliğ'de belirtilen ibarenin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin olarak, .. firmasınca … Kerestecilik ve Nakliye şirketinden alınan 10/09/2019 tarihli ve birim fiyatı 400,00-TL/m³ olan fiyat teklifinin dayanağını oluşturan ve SMMM F.B. tarafından düzenlenip imzalanan 10/09/2019 tarih ve 02 sayılı EK-O.6 satış tutarı tespit tutanağında, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisinin 2019 yılı 2. dönemi (geçici vergi beyanname dönemi) için yevmiye defteri kayıt adedinin 14 (on dört), 2019 yılı 2. döneminde satışı yapılan toplam tutarının 233.965,25-TL, toplam miktarının 474,22 m³, ağırlıklı ortalama birim satış tutarının ise 472,28-TL/m³ olarak belirlendiği; davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığınca, aynı analiz girdisine ilişkin olarak, aynı şirketten alınan 20/09/2019 tarihli ve birim fiyatı 800,00-TL/m³ olan fiyat teklifinin dayanağını oluşturan ve aynı SMMM tarafından düzenlenip imzalanan 20/09/2019 tarih ve 01 sayılı EK-O.6 satış tutarı tespit tutanağında "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisinin 2019 yılı 2. dönemi (geçici vergi beyanname dönemi) için yevmiye defteri kayıt adedinin 3 (üç), 2019 yılı 2. döneminde satışı yapılan toplam tutarının 64.515,50-TL, toplam miktarının 87 m³, ağırlıklı ortalama birim satış tutarının ise 741,557-TL/m³ olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı uyarınca Kurul tarafından, … firması ve davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine yönelik … Kerestecilik ve Nakliye şirketinden alınan fiyat tekliflerinin dayanaklarını oluşturan ve aynı meslek mensubu tarafından 2019 yılı 2. geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak aynı ürün için farklı miktar, tutar, hesaplama ve bilgilere yer verilmek suretiyle düzenlenen 10/09/2019 tarih ve 02 sayılı, 20/01/2019 tarih ve 01 sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanaklarındaki farklılığın araştırılmasına yönelik ilgili meslek mensubundan belge talebinde bulunulmuştu
İlgili meslek mensubu tarafından verilen cevapta, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı adına … Kerestecilik ve Nakliye şirketi tarafından düzenlenen 20/09/2019 tarihli fiyat teklifi ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanağında yer alan rakamların sehven yanlış aktarıldığı, yanlışlığın sistemden veri çekme sırasında veya tutanağın manuel doldurulmasından kaynaklanabileceği, bu nedenle ağırlıklı ortalama birim satış tutarının olması gerekenden yüksek gözüktüğü belirtilmiştir.
Dava konusu Kurul kararında, … firması tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan 10/09/2019 tarihli fiyat teklifi ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı satış tutarı tespit tutanağına konu "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürüne ilişkin olarak ilgili meslek mensubunca sunulan belgeler dikkate alınmak suretiyle, anılan ürüne ait tablo hâlinde belirtilen 14 adet satış faturası ve satış faturalarına ilişkin yevmiye kayıt örneklerinin sunulduğu, söz konusu faturaların toplam miktarı (m³), ortalama birim fiyatı ve toplam tutarının anılan istekli tarafından sunulan satış tutarı tespit tutanağında yer alan yevmiye defteri kayıt adedi, toplam tutar, toplam miktar ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarı bölümleri ile uyumlu olduğu gerekçesiyle belirtilen analiz girdisine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olduğu belirtilmiştir.
Anılan Kurul kararının bu kısmının iptali istemiyle … firması tarafından açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, Dairemizin 27/05/2021 tarih ve E:2021/1488, K:2021/1958 sayılı kararı ile bozularak, bu kısım yönünden davanın reddine verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.13.1. maddesi uyarınca satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması gerekmektedir.
Dava konusu olayda, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürününe ilişkin 800,00-TL birim fiyat teklifinde bulunulmuştur. Anılan fiyat teklifinin dayanağını teşkil eden Ek-O.6 sayılı satış tutarı tespit tutanağında, söz konusu ürünün ağırlıklı ortalama birim satış tutarı, ilgili meslek mensubunun hatalı işlemi nedeniyle 741,557-TL olarak belirlenmiştir.
Solmaz firması tarafından "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin fiyat teklifinin dayanağını oluşturan … tarih ve … sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanağında anılan ürüne ilişkin ağırlıklı ortalama birim satış tutarı 472,28-TL olarak belirlenmiştir.
Her ne kadar, … firması ve davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından "Çam Kerestesi 2. Sınıf" ürününe ilişkin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat teklifine dayanak teşkil eden 20/09/2019 tarihli satış tutarı tespit tutanağında yer alan yevmiye defteri kayıt adeti, toplam tutar, toplam miktar ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarları ile adı geçen tutanağa dayanak teşkil eden faturaların toplam miktarı, ortalama birim fiyatı ve toplam tutarı birbiriyle uyumlu olmasa da, Dairemizin 27/05/2021 tarih ve E:2021/1488, K:2021/1958 sayılı kararıyla Solmaz firmasınca söz konusu analiz girdisine yönelik yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olduğuna karar verildiği dikkate alındığında, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin ağırlıklı ortalama birim satış tutarının 472,28-TL olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Bu durumda, "Çam Kerestesi 2. Sınıf" analiz girdisine ilişkin davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından sunulan teklifin dayanağını teşkil eden … tarih ve … sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanağında yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarı (741,557-TL) yerine, Solmaz firmasının teklifinin dayanağını teşkil eden … tarih ve … sayılı Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarı olan 472,28-TL dikkate alındığında, anılan Tebliğ'in 45.1.13.1. maddesi uyarınca, davacı iş ortaklığının anılan ürüne ilişkin teklif tutarı olan 800,00-TL'nin, ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmadığı, fiyat teklifinin anılan maddede belirtilen şartları haiz olduğu, ilgili meslek mensubunun söz konusu hatası nedeniyle dava konusu ihalede, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının lehine avantajlı bir durumun da oluşmadığı dikkate alındığında, Solmaz firması ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının teklifine dayanak teşkil eden Ek-O.6 satış tutarı tespit tutanaklarının uyumsuz olduğundan bahisle davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği belirtilmek suretiyle tesis edilen dava konusu Kurul kararının bu kısmında hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, dava konusu Kurul kararında, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının teklifinin 11/03/2020 tarih ve 2020/UY.II-514 sayılı Kurul kararı üzerine alınan 27/08/2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile değerlendirme dışı bırakıldığı belirtilmişse de, davacı iş ortaklığı tarafından anılan Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile anılan Kurul kararının iptaline karar verildiği, bu kararın da Dairemizin 14/12/2020 tarih ve E:2020/3313, K:2020/3649 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği anlaşıldığından, gerek davalı idare gerekse dava konusu ihaleyi gerçekleştiren idare tarafından, anılan Mahkeme kararlarının gereklerinin yerine getirilmesine yönelik işlemler tesis edileceği açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı …-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın ve istemi hâlinde ilk derece ve temyiz aşamalarında kullanılmayan (…-TL+…-TL) toplam …-TL yürütmeyi durdurma harcının davacılara iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 24/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.