Danıştay 6. Daire 2020/6905 Esas 2021/8841 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/6905
Karar No : 2021/8841

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE BULUNAN (DAVACI) : … Fabrikaları A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 26/11/2019 tarih ve E:2019/7139, K:2019/12188 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Kırklareli ili, Lüleburgaz İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan davacıya ait kantar binası ile kantar tesisinin davalı idare tarafından 3194 sayılı İmar Kanununun 40. maddesi uyarınca yıkılmasından dolayı meydana geldiği ileri sürülen toplam 35.500,00-TL maddi zararın yıkım tarihi olan 18/03/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince, uyuşmazlık konusu taşınmaz ile ile ilgili 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması yapılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile davanın reddine karar verildiği; yıkım işlemi yapılmadan önce 3194 sayılı Kanun'un 40. maddesi uyarınca kantar binasının 12/03/2013 tarihine kadar kaldırılması gerektiği, aksi halde anılan Kanun hükmü uyarınca işlem yapılacağı hususunun Lüleburgaz Belediye Başkanlığının 06/03/2013 tarihli yazısı ile davacı şirkete bildirildiği, buna karşın binanın davacı tarafından yıkılmaması üzerine, davalı tarafından 18/03/2013 tarihinde yıkımın gerçekleştirildiği, bu bağlamda, uyuşmazlık konusu kantar binasının metruk ve kullanılmaz durumda olduğu ve 3194 sayılı Kanun'un 40. maddesi kapsamına girdiğinin dosyaya sunulan fotoğraflar ile sabit olduğu, ihtara rağmen yapının davacı tarafından yıkılmaması üzerine tesis edilen işlemde, kantar binasının davalı tarafından kaldırılması ve kantar tesisinin sökülmesinde hukuka aykırılık bulunmadığından, davacının maddi tazminat isteminin reddedilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu kantar binasının, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 40. maddesi kapsamında sayılan enkaz, gürültü, duman yaratan ve içerisinde etrafında, lağım, çukur, kuyu, mağara bulunduran bir tesis olmadığı; öte yandan aynı Kanun'un 39. maddesi kapsamında yıkılacak derecede tehlikeli yapı olarak değerlendirilmemesi gerektiği; bu bağlamda hukuka aykırı işleme dayalı olarak anılan binaların yıkıldığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen tazminatın ödenmesi istemiyle açılan davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülerek, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 26/11/2019 tarih ve E:2019/7139, K:2019/12188 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kırklareli İli, Lüleburgaz İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan davacı şirkete ait kantar binasının kullanılmadığı ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 40. maddesi kapsamına girdiği yönünde tespit yapılarak, … tarih ve … sayılı yazı ile söz konusu binanın 12/03/2013 tarihine kadar kaldırılması gerektiği, aksi halde anılan maddeye göre gerekli işlemlerin yapılacağı davacıya bildirilmiş; ancak davacı tarafından binanın yıktırılmaması üzerine, davalı idare tarafından 18/03/2013 tarihinde anılan bina yıktırılmış; kantar tesisi ise aynı tarihte davacının talebi üzerine davalı idare tarafından söktürülerek davacıya tutanak ile teslim edilmiştir.
Bunun üzerine, davacıya ait kantar binası ile kantar tesisinin davalı idare tarafından 3194 sayılı İmar Kanununun 40. maddesi uyarınca yıkılmasından dolayı meydana geldiği ileri sürülen 25.600,00-TL arsa bedeli, 6.500,00-TL bina bedeli ve 3.400,00-TL kantar tesisi olmak üzere toplam 35.500,00-TL maddi zararın yıkım tarihi olan 18/03/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun "Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar" başlıklı 32. maddesinde; "Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne; aynı Kanun'un "Yıkılacak derecede tehlikeli yapılar" başlıklı 39. maddesinde "Bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli olduğu belediye veya valilik tarafından tespit edilen yapıların sahiplerine tehlike derecesine göre bunun izalesi için belediye veya valilikçe on gün içinde tebligat yapılır. Yapı sahibinin bulunmaması halinde binanın içindekilere tebligat yapılır. Onlar da bulunmazsa tebligat varakası tebliğ yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir.Tebligatı müteakip süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike ortadan kaldırılmazsa bu işler belediye veya valilikçe yapılır ve masrafı %20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir. Alakalının fakruhali tevsik olunursa masraf belediye veya valilikçe bütçesinden karşılanır. Tehlike durumu o yapı ve civarının boşaltılmasını icabettiriyorsa mahkeme kararına lüzum kalmaksızın zabıta marifetiyle derhal tahliye ettirilir." hükmüne yer verilmiş; aynı Kanun'un "Kamunun selameti için alınması gereken tedbirler" başlıklı 40. maddesinde ise, arsalarda, evlerde ve sair yerlerde umumun sağlık ve selametini ihlal eden, şehircilik, estetik veya trafik bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve duman tevlideden tesislerin hususi mecra, lağım, çukur, kuyu; mağara ve benzerlerinin mahzurlarının giderilmesi ve bunların zuhuruna meydan verilmemesi ilgililere tebliğ edileceği, tebliğde belirtilen müddet içinde tebliğe riayet edilmediği takdirde belediye veya valilikçe mahzurun giderileceği, masrafın %20 fazlasıyla arsa sahibinden alınacağı veya mahzur tevlit edenlerin faaliyetinin durdurulacağı hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. madde hükmünün değerlendirilmesinden; ruhsat alınmadan veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılan yapıların tespitine ilişkin olarak düzenlenecek yapı tatil tutanağında, aykırılıkların ölçüleri ile birlikte somut ve ayrıntılı olarak belirtilerek yapının o anki durumunun tespit edilmesi, ruhsatsız veya ruhsata aykırı inşaatın mühürlenerek durdurulması ve yapı tatil tutanağının yapı yerine asılmak suretiyle yapı sahibine tebliğ edilmesi, tebligatın bir nüshasının muhtara bırakılması gerekmektedir. Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapının mühürlenerek inşaatın durdurulmasından itibaren, yapı sahibine ruhsat almak veya yapısını ruhsata uygun hale getirmek için bir ayı geçmemek koşulu ile süre verilmesi durumunda bu sürenin; herhangi bir süre verilmemesi halinde ise tespit tarihinden itibaren bir aylık sürenin sonunda, ruhsat alınmayan veya ruhsatına uygun hale getirilmeyen yapılara ilişkin 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca yıkım kararı alınabileceği açıktır.
3194 sayılı Kanun'un 39. maddesinde yıkılacak derecede tehlikeli yapılara ilişkin hükümlere yer verilmiş, öncelikle yapının yıkılacak derecede tehlikeli olduğunun bilimsel ve teknik bir raporla ortaya konulması, bu rapor uyarınca ilgiliye süre verilerek tehlikenin giderilmesinin istenilmesi, buna karşın tehlikenin ortadan kaldırılmaması durumunda yapının mümkünse tamiri, aksi halde yıkımı suretiyle tehlikenin idare tarafından giderilmesi ve yapılan masrafın %20 fazlasıyla yapı sahibinden tahsil edilmesi hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı Kanun'un 40. maddesinde ise; umumun sağlık ve selametini ihlal eden şehircilik, estetik veya trafik bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilere, gürültü ve duman oluşturan tesislere, çukur, mecra, lağım ve benzerlerinin mahzurların tespiti, belli bir süre verilerek bunların giderilmesi ve bunların zuhuruna meydan verilmemesine ilişkin ilgililere tebligatın yapılması, tebliğde belirtilen sürede gerekenin yapılmaması durumunda ise, mahzurların idare tarafından giderilmesi ve bu kapsamda yapılan masrafın %20 fazlasıyla yapı sahibinden tahsil edilmesi hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde bulunan kantar binasının ömrünü tamamladığı ve kullanılmadığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 40. maddesi kapsamına girdiği yönünde tespit yapılarak, … tarih ve … sayılı yazı ile söz konusu binanın 12/03/2013 tarihine kadar kaldırılması gerektiği, aksi halde anılan maddeye göre gerekli işlemlerin yapılacağının davacıya bildirildiği, ancak davacı tarafından binanın yıktırılmaması üzerine, davalı idare tarafından 18/03/2013 tarihinde binanın yıktırıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; davalı idarece anılan Kanun'un "Kamunun selameti için alınması gereken tedbirler" başlıklı 40. maddesi uyarınca mahzurun giderilmesi için süre verildiği ve bu süre sonunda uyuşmazlık konusu binaların davalı idare tarafından yıkıldığı görülmekte ise de; anılan Kanun maddesi ile getirilen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve dumana neden olan tesislerin, hususi mecra, lağım, çukur, kuyu, mağara ve bunların benzerlerinin umumun sağlık ve selametini ihlal edenlerini veya şehircilik, estetik veya trafik bakımından sakıncalı olanları kapsamakta olup; uyuşmazlığa konu olaydaki kantar binasının ömrünü tamamladığı ve kullanılmadığından ve şehircilik ve estetik açısından mahzurlu görüldüğünden bahisle kaldırılması hususunun, 40. maddede yapılan bu tanımlama ve mahzur tevlit eden unsurlar içerisinde yer almadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda; tespite konu yapıların ruhsatsız yapılması durumu söz konusu ise, yukarıda yer verilen 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca aykırılıkların ölçüleri ile birlikte somut ve ayrıntılı olarak belirtilerek yapının o anki durumunun tespit edilmesi, ruhsatsız veya ruhsata aykırı inşaatın mühürlenerek durdurulması ve yapı tatil tutanağının yapı yerine asılmak suretiyle yapı sahibine tebliğ edilmesi, tebligatın bir nüshasının muhtara bırakılması, yapı sahibine ruhsat almak veya yapısını ruhsata uygun hale getirmek için bir ayı geçmemek koşulu ile süre verilmesi ve bu süre sonunda ruhsat alınmaması durumunda anılan Kanun'un 32. maddesi uyarınca yıkım kararı alınmak suretiyle işlem tesis edilmesi ya da yapının yıkılacak derecede tehlikeli olması durumu söz konusu ise, aynı Kanun'un 39. maddesi uygulanmak suretiyle, bunun teknik bir raporla tespiti, tehlikenin giderilmesi için yapı sahibine süre verilmesi, süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike ortadan kaldırılmazsa, bu işlerin idare tarafından yapılması gerekirken, yukarıda belirtilen prosedür uygulanmadan tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla; görülmekte olan davanın, davacıya ait kantar binası ile kantar tesisinin davalı idare tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 40. maddesi uyarınca yıkılmasından dolayı meydana geldiği ileri sürülen 25.600,00-TL arsa bedeli, 6.500,00-TL bina bedeli ve 3.400,00-TL kantar tesisi bedeli olmak üzere toplam 35.500,00-TL maddi zararın yıkım tarihi olan 18/03/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle açıldığı anlaşılmakta ise de; uyuşmazlık konusu arsa yerine 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması yapılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Lüleburgaz Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, Danıştay Altıncı Dairesinin 06/01/2020 tarih ve E:2015/580, K:2020/11 sayılı kararı ile onandığı ve davacının karar düzeltme isteminin ise Danıştay Altıncı Dairesinin 22/06/2021 tarih ve E:2020/6002, K:2021/8609 sayılı kararı ile reddedildiği, dolayısıyla dava konusu arsa yerine anlan parselasyon işlemi ile eşdeğer başka bir arsanın davacı adına tescil edildiği, kantar tesisinin ise yıkım tarihinde davacının talebi üzerine davalı idare tarafından söktürülerek davacıya tutanak ile teslim edildiği hususları dikkate alındığında; davacının arsa ve kantar tesisi bedellerine ilişkin tazminat istemlerinin kabulüne olanak bulunmadığı; buna karşın, hukuka aykırı olarak yıkılan kantar binasının bedelinin İdare Mahkemesince tespitinin yaptırılarak, maddi tazminat isteminin kantar binası bedeline ilişkin kısmının kabulüne karar verilmesi gerektiği anlaşıldığından; davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 24/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X):
Karar düzeltme dilekçesinde ileri sürülen hususlar, Danıştay Altıncı Dairesince verilen 26/11/2019 tarih ve E:2019/7139, K:2019/12188 sayılı kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden, karar düzeltme isteminin reddi gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyoruz.