Danıştay 6. Daire 2018/6415 Esas 2021/8835 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/6415
Karar No : 2021/8835

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı /…
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı /…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Turistik İşletmecilik Ve Yatırımcılık A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın iptale ilişkin kısmının usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Nevşehir İli, Ürgüp İlçesi, … Mevkii, … ada, …, … ve … parsel sayılı taşınmazları da kapsayan alanda yapılan 20.04.2015 onay tarihli 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planının ve 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı ile dayanağı 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararda; dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu taşınmazlarda dini tesis alanı planlanmasının gereksiz olduğu, Tevfik Fikret Caddesi daraltılıp iki ayrı yöne yönlendirilmek suretiyle trafik yükünün II. Derece Doğal Sit alanına yönlendirilmesinin doğal sit alanı koruma sorunlarını da beraberinde getireceği, 10 metrelik yolun otoparkla sonlanarak yaya yolunun su deposuna kadar devam ettiği yol alanının Uygun Olmayan Alana ulaştığı ve bu alanların yerleşime açılamayacağı, dava konusu imar planı değişikliklerinin planlama esasları ve şehircilik ilkelerine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı ve 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planına ilişkin kısmının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından sunulan istinaf dilekçesinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek kararın bu kısmı yönünden istinaf başvurusunun reddine, 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden yapılan istinaf başvurusunun ise, dava dilekçesinde 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının hukuka aykırılığı konusunda bir iddia olmadığı, bilirkişi raporunda da söz konusu çevre düzeni planı açısından bir saptama yapılmadığı, bu nedenle 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bu kısmında isabet bulunmadığı gerekçeleriyle kabul edilerek İdare Mahkemesi kararının 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planına ilişkin kısmının kaldırılmasına, söz konusu çevre düzeni planı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Uyuşmazlığa konu taşınmazların kentsel sit alanında değil, II. Derece Doğal Sit alanında kaldığı, dolayısıyla konum açısından farklı bir bakış açısıyla değerlendirme yapılması gerektiği, cami alanının sosyal donatı ihtiyacını karşılamak amacıyla ayrıldığı, mevcut camiler arasındaki mesafenin Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirlenen yürüme mesafelerine uygun olduğu, söz konusu cami alanının turizm tesisi alanı dışında mezarlık alanı ve kentsel tasarım proje alanına da hizmet verdiği, kentsel tasarım proje alanının Ürgüp İlçesinin en özgün alanlarından birini teşkil ettiği, bu alanın yaya olarak dolaşılmasının öngörüldüğü, söz konusu alanının topografik özelliğinden kaynaklı olarak ulaşılabilirliğinin zayıf olması nedeniyle bir noktaya kadar araçla gelinmesinin kaçınılmaz olduğu, bu noktadan sonrasının yaya yolu olarak devam etmesi gerektiği, bu yolun sadece su deposu için değil aynı zamanda kentsel tasarım proje alanı için de öngörüldüğü, söz konusu yolun kentsel tasarım proje alanı için önem arz ettiği, yolun altında mağaraların olması nedeniyle yaya yolu olarak düzenlendiği, otopark alanının da sadece turizm tesisi alanına değil, aynı zamanda kentsel tasarım proje alan ve mezarlık alanına da hizmet verdiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın hukuk ve usule uygun olduğu, kararda bozma sebeplerinin bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesince gerekirse yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak uyuşmazlık konusu yapılan sosyal donatı alanlarına taşınmazların çevresindeki mezarlık ve kentsel tasarım proje alanı da göz önüne alınarak ihtiyaç bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi, davalı idareler tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülerin iddiaların açıklığa kavuşturulması ve uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının temyiz edilen kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Nevşehir İli, Ürgüp İlçesi, … Mevkii, … ada, …, … ve … parsel sayılı taşınmazların kısmen dini tesis alanı, kısmen otopark alanı, kısmen yaya yolu ve kısmen taşıt yolu olarak düzenlenmesine ilişkin yapılan 20.04.2015 onay tarihli 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planının ve 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı ile dayanağı 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "Nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda, otopark alanı yönünden; uyuşmazlığa konu taşınmazın bulunduğu alanın doğal ve tarihi yapısı, jeolojik ve topografik yapısı değerlendirildiğinde, otopark alanı yer seçiminin bu alanda taşıt hareketliliğini sit alanına yönlendireceği, ayrıca turizm tesislerinin bulunduğu bu alanda otopark ihtiyacının turizm tesis alanının içinde karşılanabileceğinin öngörüldüğü, dini tesis alanı yönünden; cami alanlarının yer seçiminin çok daha özenli yapılması gerektiği, nüfusu artan veya artma eğiliminde bulunan mahallelerde yer seçimine yönelinmesi gerektiği, ayrıca Planı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 40. maddesinde, 5000 metrekarenin üzerindeki oteller ve benzeri turizm tesislerinde kullanıcıların, çalışanların veya müşterilerin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla mescit için gerekli mekanın ayrılması gerektiğinin belirtildiği, bu nedenle dava konusu alandaki turizm tesislerinin dini tesis alanlarını kendi parselleri veya tesisleri içinde karşılayabileceği, yaya yolu yönünden; otopark alanı ile sonlanan 10 metrelik yolun devamında su deposuna ulaşıldığı, bu yolun 10 metre genişlikte olması, dağıtıcı-toplayıcı bir yola dönüşmesi, nedeniyle doğal sit alanının koruma sorunlarını da beraberinde getireceği, söz konusu yolun yerleşime uygun olmayan alanlara ulaştığı, bu alanların yerleşime açılamayacağı, taşınmazların batısındaki yol yönünden; söz konusu yolun kaldırımsız taşıt yolu olarak adlandırıldığı, bu yolun kentsel ve doğal sit alanının birleştiği bir alanda yer aldığı, ancak iki alan arasında topografya nedeniyle kot farkı bulunduğu, söz konusu yol ve diğer taşıt yolları bir arada değerlendirildiğinde kaldırımsız taşıt yolunun ulaşım sorunlarına neden olabileceği tespitlerine yer verilmiş, söz konusu tespitler temyize konu Bölge İdare Mahkemesince de hükme esas alınmıştır.
Bununla beraber davalı idareler tarafından sunulan temyiz dilekçesinde; dini tesis alanının sosyal donatı ihtiyacını karşılamak amacıyla ayrıldığı, mevcut camiler arasındaki mesafenin Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirlenen yürüme mesafelerine uygun olduğu, söz konusu cami alanının turizm tesisi alanı dışında mezarlık alanı ve kentsel tasarım proje alanına da hizmet verdiği, kentsel tasarım proje alanının Ürgüp İlçesinin en özgün alanlarından biri olduğu, bu alanın yaya olarak dolaşılmasının öngörüldüğü, söz konusu alanının topografik özelliği nedeniyle ulaşılabilirliğinin zayıf olduğu, bu nedenle bir noktaya kadar araçla gelinmesinin kaçınılmaz olduğu, bu noktadan sonrasının yaya yolu olarak devam etmesi gerektiği, bu yolun sadece su deposu için değil aynı zamanda kentsel tasarım proje alanı için de öngörüldüğü, söz konusu yolun kentsel tasarım proje alanı için önem arz ettiği, yolun altında mağaraların olması nedeniyle yaya yolu olarak düzenlendiği, otopark alanının da sadece turizm tesisi alanına değil, aynı zamanda kentsel tasarım proje alan ve mezarlık alanına da hizmet verdiği yönünde iddialarda bulunulmuştur.
Bu durumda, davalı idarelerin iddialarına yönelik olarak hükme esas alınan bilirkişi raporunda bir değerlendirme yapılmadığı görüldüğünden, Bölge İdare Mahkemesince gerekirse yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak uyuşmazlık konusu yapılan sosyal donatı alanlarına taşınmazların çevresindeki mezarlık ve kentsel tasarım proje alanı da göz önüne alınarak ihtiyaç bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi, davalı idareler tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülerin iddiaların açıklığa kavuşturulması ve uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı idarelerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyiz edilen kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/06/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.