Danıştay 10. Daire 2019/4807 Esas 2021/3698 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2019/4807
Karar No: 2021/3698

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Güvenlik Hizmetleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin, 2010/10, 11, 12 dönemi ve 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 dönemi ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin mevzuata uygun olmadığından bahisle, 5510 sayılı Kanun uyarınca 37.044,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Osmangazi Sosyal Güvenlik Merkezi işlemi ile bu işleme yapılan itirazın reddine ilişkin … sayılı itiraz komisyonu kararının iptali ve para cezasına karşılık ödenen miktarın iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; …(…Ulaşım Toplu Taş. İşl. San. ve Tic. A.Ş.) tarafından her ay fatura edilen yol bedellerinin çalışanların hesabına yatırıldığı, söz konusu yol paraları, çalışanların banka hesaplarına yatırılması nedeniyle nakdi bir ödeme olarak kabul edilmiş ise de; … ile yapılan anlaşma uyarınca, çalışanlara verilen akıllı kart numaralarına yapılan yüklemelerin, … tarafından davacı şirkete bildirimi üzerine söz konusu ödemenin yapıldığı ve bu ödemenin, çalışanların ücretine ilave bir ödeme olmayıp, yol bedeli olarak harcadıkları miktarın iadesi şeklinde gerçekleştiği, bu yol ücretinin, çalışanlara belirli miktarlarda yükleme yapılmış akıllı kart dağıtımı suretiyle gerçekleşmesi halinde ayni yardım kapsamında ve prime esas kazançlardan istisna olacağı, ödenen miktarlar ile …'ın bildirimleri arasında bir çelişki tespit edilmediği ve bütün ödemelerin … ile koordineli olarak kayıt altına alındığı da göz önünde bulundurulduğunda, davacı şirketin çalışanlarına ödediği söz konusu yol bedellerinin ayni yardım kabul edilmesi gerektiği, dolayısıyla davaya konu dönemde çalışanlara ödenen ayni yardım kapsamındaki yol paralarının prime esas kazançlar arasında değerlendirilmesine olanak bulunmadığının anlaşıldığı, bu durumda, sübuta ermeyen fiil nedeniyle verilen para cezasına ilişkin … tarih ve … sayılı Osmangazi Sosyal Güvenlik Merkezi işlemi ile bu işleme yapılan itirazın reddine ilişkin … sayılı itiraz komisyonu kararında hukuka uyarlık bulunmadığı ve para cezasına karşılık ödenen miktarın davacı şirkete iadesi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline ve tazminat isteminin kabulü ile para cezasına karşılık ödenen miktarın davalı idare tarafından davacıya iadesine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, yol parası adı altında yapılan nakdi ödemelerin prime esas tutulacak kazançlar arasında yer aldığı, 5510 sayılı Kanun'un 80. maddesinde sayılan istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime tabi olduğu ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI: Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulunun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davalı idarenin duruşma istemi yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı şirketin Bursa İli, Osmangazi İlçesi, … Yolu … Km'de bulunan iş yerinde yapılan denetimde, sigortalılarına yol parası adı altında yaptığı ödemelerin prime esas tutulacak kazançlar arasında gösterilmediği ve 2010/10, 11, 12 dönemi ve 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 dönemi ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerinin mevzuata uygun düzenlenmediğinden bahisle davacı şirketin 5510 sayılı Kanun uyarınca 37.044,00 TL para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Osmangazi Sosyal Güvenlik Merkezi işlemi ile bu işleme yapılan itirazın reddine ilişkin …sayılı itiraz komisyonu kararının iptali ve para cezasına karşılık ödenen miktarın iadesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "prime esas kazançlar" başlıklı 80. maddesinde "4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir:
a) Prime esas kazançların hesabında; 1) Hak edilen ücretlerin, 2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların, 3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.
b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz." hükmüne yer verilmiş; dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 86. maddesinin 1. fıkrasında, işverenin bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tâbi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tâbi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, T.C. Kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını, gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlü olduğu hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun'un idari para cezalarına ilişkin 102. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin 4 numaralı alt bendinde ise; 86. maddenin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı şirkete ait Bursa İli, Osmangazi İlçesi, … Yolu … Km'de bulunan iş yerinde, sigorta primlerinin eksik bildirildiği iddiası üzerine yapılan denetim ve incelemede, çalışanlara …(…Ulaşım Toplu Taş. İşletmeciliği San. ve Tic. A.Ş. ) tarafından verilen akıllı kart numaralarına göre, …tarafından her ay fatura edilen yol bedellerinin çalışanlar hesabına yatırıldığının, ancak bu tutarların prime esas kazançlar arasında gösterilmediğinin, bu bağlamda 2010/10,11,12 dönemi ve 2011/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 dönemi ile 2012/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin mevzuata uygun olmadığının tespit edildiğinden bahisle davacı şirketin, 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının (c-4) bendi uyarınca 37.044,00 TL idari para cezası ile cezalandırıldığı, söz konusu para cezasına ilişkin … tarih ve … sayılı Osmangazi Sosyal Güvenlik Merkezi işlemine yapılan itirazın … sayılı itiraz komisyonu kararı ile reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, 5510 sayılı Kanun'un 80. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde prime esas kazanca tabi tutulmayacak istisnaların sayma suretiyle ayrıntılı olarak düzenlendiği, yasal düzenlemeye göre, ayni yardımların, ölüm, doğum ve evlenme yardımlarının, görev yolluklarının, seyyar görev tazminatının, kıdem tazminatının, iş sonu tazminatının veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatlarının, kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarlarının, prime esas kazanca tabi tutulmayacağının belirtildiği, sayılan istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin ise prime esas kazanca tabi tutulacağının açıkça hükme bağlandığı dikkate alındığında, sigortalılara dağıtılan akıllı kartlara yapılan ve ulaşım hakkı veren yüklemelerin ayni yardım olmadığı, akıllı kartlara yükleme yapılmak suretiyle ödenen tutarın yol yardımı olup, prime esas kazanca dahil olduğu açıktır. Nitekim Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 23/09/2020 tarih ve E:2019/5283, K:2020/4818 sayılı kararı da bu yöndedir.
Bu durumda, davacı şirket tarafından akıllı kartlara yapılan yüklemelerin, 5510 sayılı Kanun'un 80. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendindeki istisnalar arasında bulunan ayni yardım olarak kabul edilmeyerek, prime esas kazançlara tabi tutularak, davacıya 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının (c-4) bendine istinaden uygulanan idari para cezasında hukuka aykırılık, dava konusu işlemlerin iptali ile idari para cezasına karşılık olarak ödenen miktarın davacıya iadesi yönünde verilen İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin iptali ile idari para cezasına karşılık olarak ödenen miktarın davacıya iadesi yönündeki temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.