Danıştay 10. Daire 2016/13375 Esas 2021/3716 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/13375
Karar No : 2021/3716

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- …
2…
3- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından; İzmir ili, Konak ilçesi, … Mahallesinde bulunan, … ada, … parsel numarası ile tapuda kayıtlı taşınmazın, İzmir Büyükşehir Belediyesince kamulaştırılmasına karar verilmesi üzerine … Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan bedel tespiti ve tescil davası sonucunda verilen karar uyarınca taşınmazın hissedarlarından olan murisleri … lehine takdir edilen 59.898,00 TL kamulaştırma bedelinin, murisleri olan … yerine, … isimli başka bir kişinin kimlik bilgilerini kullanan üçüncü bir kişiye ödenmesinde davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek, murislerinin payına düşen kamulaştırma bedeline karşılık olmak üzere 59.898,00 TL maddi tazminatın hatalı ödemenin yapıldığı tarihten itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalı idarece ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; davacılar murisi adına hükmedilen kamulaştırma bedelinin davanın tarafı ve davacıların murisi olan ...ve ... oğlu, 1927 doğumlu, … T.C. kimlik numaralı … yerine … ve … oğlu, 1965 doğumlu … T.C. kimlik numaralı …'a ödenmesi için … Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından … Bankası … Şubesine müzekkere yazılarak bedelin yanlış kişiye ödenmesinde, görevin yerine getirilmesi esnasında gerekli inceleme ve araştırmanın yapılmaması suretiyle davalı idarenin hizmet kusurunun bulunduğu, davacıların oluşan zararı ile davalı idarenin işlemi arasında neden sonuç ilişkisi bulunduğu ve zararın yürütülen kamu hizmetinin doğrudan sonucu olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile 59.898,00 TL maddi tazminatın hatalı ödeme yapılan 02/01/2012 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacılara ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :Davalı idare tarafından, uyuşmazlığa konu olayda Bakanlıklarına atfı kabil bir hizmet kusuru bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI :Davacılar tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; davacılar murisi …'ın hissedarı olduğu İzmir ili, Konak ilçesi, … Mahallesine bulunan, … ada, … parsel numarası ile tapuda kayıtlı taşınmazın, afete maruz bölgede kalması sebebiyle İzmir Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile kamulaştırılmasına karar verildiği, taşınmaz maliklerinin tamamına ulaşılamadığından anılan taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile mülkiyetinin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına tesciline karar verilmesi istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında dava açıldığı, taşınmazın 894/8383 oranında malikleri olan davacılar murisi … ile kardeşleri …, … ve … 'a ulaşılamadığı için bu kişilere yargılama süreci ile ilgili olarak ilanen tebligat yapıldığı ve anılan Mahkemenin … tarih ve K:… sayılı kararıyla, kamulaştırma bedelinin 890.025,40 TL (…'ın payı 59.898,00 TL) olarak tespit edilmesine, taşınmazın tapu kayıtlarının iptaline ve mülkiyetinin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına tesciline, ilanen tebligat yapılan davalılar için İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca bankaya depo edilen kamulaştırma bedelinin 3'er aylık vadeli hesaba yatırılması için bankaya müzekkere yazılmasına, tescil ve mülkiyet tespiti yönünden kesin, kamulaştırma bedeli yönünden ise Yargıtay nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere karar verildiği; 02/01/2012 tarihinde … Asliye Hukuk Mahkemesine başvuran … isimli bir kişinin, Mahkeme ilamı uyarınca tespit edilen kamulaştırma bedelinin tarafına ödenmesi için kimlik ibraz ederek talepte bulunduğu, … Asliye Hukuk Mahkemesince davacılar murisi … hissesine düşen 59.898,00 TL kamulaştırma bedelinin, başvuru yapan "… oğlu, … T.C. kimlik numaralı" … isimli kişiye ödenmesi için … Bankası … Şubesi Müdürlüğüne 02/01/2012 tarihinde müzekkere yazıldığı ve anılan bedelin … isimli kişiye ödenmesinin sağlandığı; bahsi geçen Asliye Hukuk Mahkemesi kararının, İzmir Büyükşehir Belediyesince kamulaştırma bedelinin tespiti yönünden temyizi üzerine, Yargıtay … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla hükme esas alınan bilirkişi raporunun yeterli olmadığı gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği, bozma kararının "1965 doğumlu, … ve … oğlu, …T.C. kimlik numaralı" … isimli kişiye tebliği üzerine, bu kişi tarafından mahkemeye gönderilen dilekçede, dava dosyasından haberdar olmadığı ve İzmir ilinde taşınmazı bulunmadığı belirtilerek tebligatın iadesi üzerine yapılan araştırma neticesinde, bozulan kararda hüküm altına alınan kamulaştırma bedeli üzerinden bankaya yatırılan paranın ödenmesi için başvuran …'ın "1965 doğumlu, … ve … oğlu, … T.C. kimlik numaralı" kişi olduğu, ancak dosyada taraf olan …'ın "1927 doğumlu, … ve … oğlu, … T.C. Kimlik numaralı" kişi olduğu tespit edilerek, "1965 doğumlu, … ve … oğlu, … T.C. kimlik numaralı" … hakkında Asliye Hukuk Mahkemesince 11/04/2014 tarihinde …Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğu; diğer yandan, Yargıtay'ın bozma kararı üzerine …Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında yargılama devam etmekteyken, davacılar murisi …'ın 11/01/2014 tarihinde vefat ettiği anlaşılarak, eşi ve çocukları olan murislerine (davacılar) davanın ihbar edildiği, dosyaya …'ın mirasçıları olarak taraf olan davacıların murislerine ödenmek üzere bankaya depo edilen paranın başka bir …'a Asliye Hukuk Mahkemesince tanzim edilen 02/01/2012 tarihli müzekkere ile ödendiğini 15/08/2014 tarihinde öğrenmeleri üzerine, hatalı ödeme yapılmasında Asliye Hukuk Mahkemesinin yazı işleri müdürlüğünde çalışan Adalet Bakanlığı personelinin yeterli araştırma ve denetim yapmayarak hak sahibi kişinin kimliğini yanlış tespit etmek ve davanın tarafı olmayan … isimli başka bir kişiye ödeme yapılmasına neden olmak suretiyle hizmet kusuru bulunduğu ve bu nedenle 59.898,00 TL zarara uğradıkları ileri sürülerek 08/10/2014 tarihinde Adalet Bakanlığına tazminat başvurusunda bulundukları, anılan başvurunun … tarih ve … sayılı işlemle reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
Genel anlamı ile tam yargı davaları, idarenin faaliyetlerinden ötürü, hakları zarara uğrayanlar tarafından idare aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu tür davalarda mahkeme, hem olayın maddi yönünü, başka bir ifadeyle zararı doğuran işlem veya eylemleri, hem de bundan çıkabilecek hukuki sonuçları tespit edecektir.
İdare kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar, idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır.
Tam yargı davalarında, öncelikle zarara yol açtığı öne sürülen idari işlem veya eylemin hukuka uygunluğunun denetlenmesi esas alındığından, olayın oluşumu ve zararın niteliği irdelenip, idarenin hizmet kusuru olup olmadığının araştırılması, hizmet kusuru yoksa kusursuz sorumluluk ilkelerinin uygulanıp uygulanmayacağının incelenmesi, tazminata hükmedilirken de her halde sorumluluk sebebinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Tam yargı davalarında, idarenin tazminle sorumlu tutulabilmesi için, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca sorumluluk türünün tespiti yanında, idarenin hukuka aykırı olduğu belirlenen eylem veya işlemi dolayısıyla otaya çıkan bir zararın varlığının da tespit edilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda; tazmin edilebilecek zararın, hak kaybına uğradığını iddia eden kişiler için gerçekleşmiş veya gerçekleşmesi muhakkak bir zarar olması gerekmekte olup, gerçekleşmesi muhtemel zararların idari yargı yerlerince tazminine karar verilemeyeceği tartışmasızdır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun "Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında, kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde idarenin, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine başvurarak, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin peşin veya Kanun'un 3. maddesine göre kamulaştırma yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini isteyeceği; hatalı ödemenin yapıldığı tarihte yürürlükte olan haliyle 8. fıkrasında, mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına, hak sahibi tespit edilememiş ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine verilmek üzere mahkemece belirtilen bankaya yatırılması ve yatırıldığına dair makbuzun ibraz edilmesi için idareye on beş gün süre verileceği, verilen süre içinde paranın bankaya yatırıldığına dair makbuzun mahkemeye ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin hak sahibine ödenmesine karar verileceği, verilen karardaki tescil hükmünün kesin ve tarafların kamulaştırma bedeline ilişkin temyiz haklarının saklı olduğu hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu olayda; … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla belirlenen kamulaştırma bedelinden davacılar murisi …'ın payına düşen 59.898,00 TL'nin, dosyanın tarafı olmayan … isimli başka bir kişinin kimlik bilgilerini kullanan üçüncü bir kişiye ödenmesinde, temyizen incelenen İdare Mahkemesi kararında belirtildiği üzere davalı idarenin hizmet kusuru bulunmakta ise de; … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının kamulaştırma bedeli yönünden İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca Yargıtay nezdinde temyiz edildiği, temyiz incelemesi sonucunda 11/02/2013 tarihli kararla kamulaştırma bedelinin hüküm kurmaya yeterli olmayan eksik bilirkişi raporu esas alınarak tespit edildiği gerekçesiyle bozulduğu görülmekte olup, bu haliyle bakılmakta olan tam yargı davasının açıldığı tarihte, Asliye Hukuk Mahkemesi kararının, kamulaştırma bedelinin tespitine dair kısmının bozulmuş ve ilk derece mahkemesince bu kısım hakkında yeni bir karar verilmemiş olması sebebiyle davacılara ödenecek kamulaştırma bedelinin miktarına ilişkin verilmiş ve kesinleşmiş bir yargı kararı bulunmadığından, davacıların bu aşamada idarenin hizmet kusuru sonucu yapılan hatalı ödemeden kaynaklı kesinleşen bir zararı olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Nitekim; … Asliye Hukuk Mahkemesince, Yargıtayın bozma kararına uyulmak suretiyle yapılan yargılama neticesinde verilen … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararla, düzenlenen yeni bilirkişi raporu sonucu kamulaştırma bedelinin 866.023,44 TL olarak tespit edildiği, bu karara karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine dosyanın Yargıtay … Hukuk Dairesinin E:… sayılı esasına kaydedildiği ve halen derdest olduğu görülmektedir.
Bu durumda; idari yargı yerince tazminine karar verilebilecek nitelikte kesinleşmiş zararlarının bulunmadığı anlaşılan davacılar tarafından açılan davanın reddi gerekirken, salt idarenin hizmet kusuruna dayalı olarak davacıların muhtemel zarar niteliğindeki zararının tazmini yönünde verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; davacılar tarafından, … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararının kesinleşmesi üzerine 60 gün içinde yeniden davalı idareye başvurularak kesinleşen zararlarının tazmininin talep edilebileceği ve başvurularının reddi halinde dava açma süresi içinde tam yargı davası açılabileceği tabiidir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.