Danıştay 8. Daire 2016/12346 Esas 2021/3613 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/12346
Karar No : 2021/3613

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Vekil : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : … Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …

Düşüncesi : Davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği gerekçesi ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince dosyanın tekemmül ettiği anlaşıldığından yürütmenin durdurulması istemi görüşülmeksizin işin gereği görüşüldü:
Dava, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesinin yetki alanı içinde bulunan kapalı ve açık otoparklar ile otopark olarak kullanılan ve kullanılabilir olan cadde ve ana arterdeki yerlerin şirket tarafından işletilmesi için Büyükşehir Belediye Meclisinin belirleyeceği süre ve bedel karşılığında yetki verilmesi hususunun ulaşım komisyonuna havale edilmesine ilişkin … tarih ve … karar nolu işlem ile söz konusu alanlara ilişkin otopark ücret tarifesinin belirlenmesine dair … tarih ve … karar nolu işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davalı idarece, Tekirdağ ili merkez, Süleymanpaşa ilçesi ile diğer ilçeleri kapsayan alanda bazı cadde ve sokakların ücretli otopark olarak tahsis edilmesinin yolların asıl amacına uygun olarak kullanılmasını olumsuz yönde etkileyeceği, planlama esaslarına ve şehircilik ilkeleri ile kamu yararına aykırı olduğu, dava konusu işlemin iptali istenen kamu kullanımına açık yollarda ücretli otopark uygulaması yapılmasına ilişkin kısmında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesi ile dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinde, idari davaların, idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biriyle hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtilmiştir.
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesinin ön koşullardan biri olan "dava açma ehliyeti", her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idare işlemlerinde istikrarsızlığa neden olunmaması ve idarenin işleyişinin buna bağlı olarak olumsuz etkilenmemesi amacıyla dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçütler içinde menfaat ilişkisinin varlığını ifade etmektedir.
İdari dava türlerinden iptal davalarının tanımı kapsamındaki subjektif ehliyet koşulu konusunda mevzuatta açık bir belirleme olmamakla birlikte, iptal davalarının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuki niteliği göz önüne alındığında; idare hukuku alanında kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idari işlemlerin, ancak meşru, kişisel ve güncel menfaatlerinin varlığından söz edilmesi durumunda kişi yada kuruluşlarca yargı denetimine tabi tutulmasının istenebilmesi yeteneği olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda, yargı mercilerince önlerine gelen davalarda objektif dava açma ehliyetinin varlığının tespiti yanında davaya konu idari işlem ile davayı açan arasında iptale konu işlem yönünden kişisel, meşru ve güncel bir menfaat ilişkisinin varlığının da tespiti gerekmektedir.
Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir.
Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Aksi halde, kişilerin kendisine etkisi bulunmayan, menfaatlerini ihlal etmeyen idari işlemler hakkında da iptal davası açma hakkı doğar ve bu durum idarenin işleyişini olumsuz etkiler.İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu kararın niteliğine göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
Diğer taraftan; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Hemşehri Hukuku" başlıklı 13. maddesinde; herkesin ikamet ettiği beldenin hemşehrisi olduğu; hemşehrilerin belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme hakkına sahip olduğu; 14. maddesinde ise; belediyece yerine getirilecek hizmetlerin mahalli ve müşterek nitelikte olması gerektiği, hizmetin yerine getirilmesi sırasında belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliğine göre öncelik sırasının belirleneceği; düzenlemeleri bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen 5393 sayılı Kanun hükümlerinin, belediyenin görev ve yetkilerini mahalli- müşterek nitelikte olmak koşuluyla sınırlandırdığı, başka bir ifade ile; belediyenin görev ve yetkilerini ifa sırasında tam bir serbestiye sahip olmayıp; aldığı kararların mahalli ve müşterek nitelikte olması gerektiği ve kararların beldede ikamet edenlerin hukukunu etkilediği açıkça ifade edilmiştir.
Olayda, … tarih ve … sayılı davalı idare meclis kararı ile, 5216 sayılı Yasa'nın 26. maddesine istinaden … Nakliye İmar Planlama İnşaat ve Taahhüt Sanayii ve Ticaret Ltd. Şti'nin davalı idarece devir alındığı, davalı idarenin yetki alanında bulunan kapalı ve açık otoparklar ile otopark olarak kullanılan ve kullanılabilir olan cadde ve ana arterlerdeki yerlerin şirket tarafından işletilmesi için Büyükşehir Belediye Meclisinin belirleyeceği süre ve bedel karşılığında yetki verilmesi hususunun ulaşım komisyonuna havale edilmesine karar verildiği, … tarih ve … sayılı dava konusu davalı idare meclis kararı ile de, davalı idarenin yetki alanında bulunan kapalı ve açık otoparklar ile ekli listede yer alan otopark olarak kullanılan ve kullanılabilir olan cadde ve ana artarlerdeki yerlerin şirket tarafından işletilmesi için yetki verilmesine ilişkin Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun ve otopark olarak kullanılan ve kullanılabilir olan cadde ve ana arterdeki yerlerin ücret tarifesinin belirlenmesine dair Ulaşım Komisyonu kararının onayladığı, davacı Trakya Söz Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni sıfatıyla İsmail Parin tarafından dava dilekçesinde, kamu kullanımına açık cadde ve sokaklarda ücretli otopark uygulamasının hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı … Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni sıfatıyla … tarafından açılan bu davada, yayın yönetmeni sıfatı ile dava konusu belediye kararları arasında bir menfaat ilişkisi bulunmadığından, davada ehliyet yönünden hukuka uygunluk bulunmamakta olup davanın reddi gerekmekte ise de, şahıslar ikamet ettiği bölgeye ilişkin alınan kararlara, hemşehri hukuku kapsamında dava açabileceğinden, Mahkeme tarafından davacının ikametine ilişkin bir araştırma yapılarak, hemşehri olarak açılan bir dava olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Hemşehri hukuku kapsamında açılan bir dava olduğu hususunun tespiti halinde ise, dava konusu edilen kararların ikamet edilen bölgeye ilişkin kısmı açısından hukuki değerlendirme yapılacağı da açıktır.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmediğinden kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının davalıya iadesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 07/07/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.