Danıştay 8. Daire 2016/2476 Esas 2021/3670 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/2476
Karar No : 2021/3670


DAVACI : …

DAVALILAR : 1- … Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

2- … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından 31/12/2015 tarihinde internet sitesinde duyurulan "Doçentlik Başvuru Şartları" başlıklı Duyurunun 51 nolu koşulunda yer alan "...Aday sadece doktora yaptığı bilim alanında doçentlik sınavına başvurabilir." cümlesinin; hukuka ve kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istemidir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, dava konusu düzenleme nedeniyle mali hukuk alanından doçentlik başvurusu yapmasının engellendiği, doktora tezinin anayasa hukukuna ilişkin olduğu, 2016 Ekim döneminde doçentlik sınavına başvuru yapmayı planladığı, davalı idarelerin doçentlik başvuru şartlarını Nisan 2016 dönemi yerine Ekim 2016 döneminde uygulayacağı yönündeki savunmasının kabul edilemez olduğu iddia edilmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı'nın Savunmasının Özeti: Usule ilişkin olarak hasım mevkiinden çıkarılmaları gerektiği; esasa ilişkin olarak ise "Doçentlik Sınavı Başvuru Şartları" ve "Bilim alanları ve Anahtar Kelimeler" başlıklı düzenlemenin alanında uzman olan kişilerden oluşan "Doçentlik Çalışma Grubu" tarafından hazırlandığı, dava konusu düzenlemenin kamu yararı ve hizmetin gereklerine aykırı olmadığı, 2547 sayılı Kanuna uygun olan dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın Savunmasının Özeti : Usul yönünden davanın ehliyet yönünden reddedilmesi gerektiği, esas yönünden ise dava konusu düzenlemelerin kamu yararı ve hizmetin gereklerine aykırı olmadığı, 2547 sayılı Kanuna uygun olan dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından 31/12/2015 tarihinde internet sitesinde duyurulan "Doçentlik Başvuru Şartları" başlıklı Duyurunun 51 nolu koşulunda yer alan "...Aday sadece doktora yaptığı bilim alanında doçentlik sınavına başvurabilir." cümlesinin; iptali istemiyle açılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Doçentlik Sınavı" başlıklı 24 maddesinde a) Doçentlik sınavı, Üniversitelerarası Kurulca yılda iki kere yapılır.
Aşağıdaki şartları haiz adaylar, Üniversitelerarası Kurulun tespit edeceği tarihe kadar, Üniversitelerarası Kurula gerekli belge ve yayınlar ile birlikte başlıca bilim dalı ile uzmanlık ve araştırma konularını da bildirerek başvururlar.
b) Doçentlik sınavına başvurabilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
1) Bir lisans diploması aldıktan sonra, doktora veya tıpta uzmanlık unvanını veya Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca tespit edilen belli sanat dallarının birinde yeterlik kazanmış olmak.
2) Üniversitelerarası Kurulun her bir bilim disiplininin özelliklerini dikkate alarak belirteceği görüş çerçevesinde Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen şartları taşıyan özgün bilimsel yayın ve çalışmalar yapmak.
3) Yükseköğretim Kurulunun belirlediği kıstaslar çerçevesinde yapılan merkezi yabancı dil sınavında başarılı olmak. Bu sınavın, adayın bilim dalı ile ilgili olması şartı aranmaz. Bilim alanı bir yabancı dille ilgili olanlar bu sınavı başka bir yabancı dilde vermek zorundadırlar.
......
Doçentlik sınavına ilişkin esas ve usuller, Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
07/02/2015 tarih ve 29260 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Doçentlik Sınav Yönetmeliği'nin 3. maddesinde "Doçentlik sınavı, Üniversitelerarası Kurulca belirlenen ve Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan bilim/sanat alanları ve doçentlikle ilgili kriterler çerçevesinde yapılır. Bilim/sanat alanlarındaki güncellemeler izleyen dönemde, doçentlik kriterlerindeki güncellemeler ise kabul edildikleri tarihten sonraki ikinci doçentlik başvuru döneminde uygulanır.", hükmüne yer verilmiştir.
İdareler, normlar hiyerarşisine aykırı olmayacak şekilde, hizmet etkinliğinin sağlanması için gerekli önlemleri alma, bu kapsamda mevzuat değişikliği yapma hususunda takdir yetkisine sahiptirler. Kamu hizmetlerinin hangi koşullar altında ve nasıl yürütüleceğini önceden saptamak her zaman mümkün olmadığı için, gelişen durumlara ayak uydurmak ve ortaya çıkan ihtiyaçları karşılayabilmek amacıyla düzenleyici işlemler üzerinde gerekli değişiklikleri yapma hususunda idarelerin takdir yetkisi bulunduğu hususunda kuşku bulunmamaktadır.
İdareye tanınan bu takdir yetkisinin, idarenin keyfi olarak hareket edebileceği anlamına gelmeyeceği de izahtan varestedir. Takdir yetkisinin yargısal denetimi, bu yetkinin hukuka, eşitlik ilkesine ve kamu yararına uygun olup olmadığı ile sınırlıdır.
Davalı idareler tarafından; dava konusu düzenlemenin kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek yapıldığı ve bu konuda idarenin takdir yetkisi olduğu iddia edilmekte ise de, bu iddiaları destekleyen ve düzenlemenin yapılmasına esas teşkil eden gerekçelerin ve akademik gerekliliğin varlığını ortaya koyan verilerin veya bu yöndeki akademik çevrelerden alınmış bilimsel görüşlerin dikkate alınarak düzenleme yapıldığını gösteren bilgi ve belgelerin sunulmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu düzenlemenin değerlendirilmesi sonucu "Anayasa Hukuku" alanında doktora yapanların hukuk doçenti olma yolunun kapatılmasının hukuken kabul edilebilir bir gerekçeye dayanmadığı ve "Anayasa Hukuku" bilim alanına eşdeğer olarak hangi bilim alanının davalı idarece uygun görüldüğünün ortaya konulamadığı anlaşıldığından dava konusu düzenleyici işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Üniversitelerarası Kurul tarafından 31/12/2015 tarihinde resmi internet sitesinde duyurulan "2016 Ekim Dönemi Doçentlik Başvuru Sınavı Şartları" başlıklı duyuruda yer alan "Aday sadece doktora yaptığı bilim alanından doçentlik sınavına başvurabilir." ibaresinin iptaline karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; Üniversitelerarası Kurulca belirlenen ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanan "Doçentlik Başvuru Sınavı Şartları" başlığı altında düzenlenen "Tablo-5 Hukuk Temel Alanı" için belirlenen 51 no'lu koşulda yer alan "Aday sadece doktora yaptığı bilim alanından doçentlik sınavına başvurabilir." ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; … Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı başkanı olarak görev yapan davacının … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim dalında doktorasını tamamladığı, doktora tez konusunun Anayasa Hukukuna ilişkin olduğu ve dava konusu düzenlemenin 2016/Ekim döneminde Mali Hukuk bilim alanından doçentlik sınavına başvuru yapmasını engellediği iddiasıyla bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.


ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 11. maddesinde, doçentlik sınavlarını düzenlemek ve ilgili yönetmelik gereğince doçent adaylarının yayın ve araştırmalarının değerlendirilmesi ve doçentlik sınavı ile ilgili esasları tespit etmek ve jürileri seçmek, Üniversitelerarası Kurul'un görevleri arasında sayılmıştır.
Anılan Kanunun ''Doçentlik Sınavı'' başlıklı 24. maddesinde ise "a) Doçentlik sınavı, Üniversitelerarası Kurulca yılda iki kere yapılır. Aşağıdaki şartları haiz adaylar, Üniversitelerarası Kurulun tespit edeceği tarihe kadar, Üniversitelerarası Kurula gerekli belge ve yayınlar ile birlikte başlıca bilim dalı ile uzmanlık ve araştırma konularını da bildirerek başvururlar. b) Doçentlik sınavına başvurabilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
1) Bir lisans diploması aldıktan sonra, doktora veya tıpta uzmanlık unvanını veya Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca tespit edilen belli sanat dallarının birinde yeterlik kazanmış olmak.
2) Üniversitelerarası Kurulun her bir bilim disiplininin özelliklerini dikkate alarak belirteceği görüş çerçevesinde Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen şartları taşıyan özgün bilimsel yayın ve çalışmalar yapmak.
3) Yükseköğretim Kurulunun belirlediği kıstaslar çerçevesinde yapılan merkezi yabancı dil sınavında başarılı olmak. Bu sınavın, adayın bilim dalı ile ilgili olması şartı aranmaz. Bilim alanı bir yabancı dille ilgili olanlar bu sınavı başka bir yabancı dilde vermek zorundadırlar.
c) Üniversitelerarası Kurul, adayın başvurduğu bilim veya sanat dalından beş kişilik bir jüri ve bu jüri için iki yedek üye tespit eder. İlgili bilim veya sanat dalında yeterli öğretim üyesinin bulunmaması halinde, jüri üç üye ile teşkil edilebilir.
Doçentlik sınav jürisinde yer alan asıl ve yedek üyeler, adayın akademik çalışmalarının her birini değerlendirerek hazırladıkları ayrıntılı ve gerekçeli kişisel raporlarını Üniversitelerarası Kurula gönderirler. Asıl üyelerin hukuken geçerli bir mazerete dayalı olarak raporunu verememesi halinde, yedek üyelerin raporları, sırasına göre değerlendirmeye esas alınır. Değerlendirmeye esas alınan bu raporların birer örneği, eser incelemesi sonucuna ilişkin bildirim yazısı ile birlikte adaya gönderilir.
Eser incelemesinde başarılı bulunan aday, doçentlik sınav jürisi tarafından, sözlü sınava tabi tutulur. Jüri üyeleri, yapılan sözlü sınavın denetlenebilirliğini sağlamak için gerekli tedbirleri alır. Sözlü sınavda başarılı olması halinde, adaya ilgili bilim dalında doçentlik unvanı verilir.
Doçentlik sınavına ilişkin esas ve usuller, Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 07/02/2015 tarihli ve 29260 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Doçentlik Sınav Yönetmeliği'nin 3. maddesinde "Doçentlik sınavı, Üniversitelerarası Kurulca belirlenen ve Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan bilim/sanat alanları ve doçentlikle ilgili kriterler çerçevesinde yapılır. Bilim/sanat alanlarındaki güncellemeler izleyen dönemde, doçentlik kriterlerindeki güncellemeler ise kabul edildikleri tarihten sonraki ikinci doçentlik başvuru döneminde uygulanır."hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu düzenlemenin incelenmesi;
İdareler, normlar hiyerarşisine aykırı olmayacak şekilde, hizmet etkinliğinin sağlanması için gerekli önlemleri alma, bu kapsamda mevzuat değişikliği yapma hususunda takdir yetkisine sahiptirler. Kamu hizmetlerinin hangi koşullar altında ve nasıl yürütüleceğini önceden saptamak her zaman mümkün olmadığı için, gelişen durumlara ayak uydurmak ve ortaya çıkan ihtiyaçları karşılayabilmek amacıyla düzenleyici işlemler üzerinde gerekli değişiklikleri yapma hususunda idarelerin takdir yetkisi bulunduğu hususunda kuşku bulunmamaktadır.
İdareye tanınan bu takdir yetkisinin, idarenin keyfi olarak hareket edebileceği anlamına gelmeyeceği de izahtan varestedir. Takdir yetkisinin yargısal denetimi, bu yetkinin hukuka, eşitlik ilkesine ve kamu yararına uygun olup olmadığı ile sınırlıdır.
Her ne kadar davalı idarelerce dava konusu düzenlemenin kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek yapıldığı ve bu konuda idarenin takdir yetkisi olduğu iddia edilmekte ise de; dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde davalı idarelerin bu iddialarını destekleyen ve düzenlemenin yapılmasına esas teşkil eden gerekçelerin ve akademik gerekliliğin varlığını ortaya koyan verilerin veya bu yöndeki akademik çevrelerden alınmış bilimsel görüşlerin dikkate alınarak düzenleme yapıldığını gösteren bilgi ve belgelerin sunulmadığı anlaşılmaktadır.
Diğer yandan; idarelerin düzenleyici işlemler yapabilme yetkisi Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 124. maddesine dayanan anayasal bir yetki olması nedeniyle, idareler tarafından mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi amacıyla düzenleyici işlemler yapılabileceği kuşkusuzdur. Ancak, bu düzenlemeler yapılırken, Anayasa'da yer alan hukuk devleti ilkesi uyarınca, kazanılmış hak, haklı beklenti, idari faaliyetlerin belirliliği ve hukuki güven ilkesi gibi ilkelerin de göz önünde bulundurulması gerektiği açıktır.
Hukuk devleti ilkesinin ön koşullarından biri olan "hukuk güvenliği" ile kişilerin hukuki güvenliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Hukuk güvenliği ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, önceden oluşmuş hukuksal durumların, sonradan yapılacak işlemlerle değiştirilmesi, hukuktan beklenen güvenle bağdaşmayacaktır.
Dava konusu düzenleyici işlemin bu bağlamda değerlendirilmesi neticesinde ise; her ne kadar davalı idarelerce 31/12/2015 tarihinde duyurulan doçentlik başvuru şartlarının 2016/Nisan dönemi yerine 2016/Ekim döneminde uygulanmasına karar verilmiş ise de; bu durumun idarenin daha önceki uygulamasına güvenerek doçentlik başvurusu için bilimsel hazırlık sürecini tamamlayan adayların haklı beklentilerini karşılayacak bir geçiş hükmü mahiyetinde olmadığı anlaşılmıştır.
Ayrıca; Dairemizin 29/06/2021 tarihli ara kararı ile davalı idarelerden dava konusu edilen düzenlemenin yürürlükte olduğu dönemde davacının doçentlik başvurusunun olup olmadığı ve dava konusu edilen düzenlemenin davacının doçentlik başvurusu yönünden engel teşkil edip etmediği sorulmuş, şayet başvuruda bulunulmuş ise; davacının doçentlik başvurularına ilişkin bilgi ve belgelerin gönderilmesi istenilmiş olup; cevaben gönderilen bilgi ve belgelerden davacının 2016/Nisan döneminde Hukuk Temel Alanı başlığı altında yer alan Mali Hukuk bilim alanından doçentlik sınavına başvuru yaptığı ve 15/12/2017 tarihinde davacıya Mali Hukuk bilim alanında doçent ünvan ve yetkisi verildiği anlaşılmaktadır.
Her ne kadar davalı Üniversitelerarası Kurul Başkanlığınca; dava konusu düzenlemenin davacının başvurusuna engel bir durum olmadığı ve davacıya doçentlik belgesi verildiği iddia edilmekte ise de; Yükseköğretim Kurul Başkanlığı'nın savunma dilekçesinde de belirtildiği üzere dava konusu düzenlemenin 2016/Ekim dönemi başvurularından itibaren geçerli olduğu, davacınında dava konusu düzenlemenin yürürlükte olmadığı 2016/Nisan döneminde doçentlik başvurusunda bulunduğu açıktır.
Bu durumda; doçent adaylarının doçentlik sınavı başvurularını sadece doktora yaptıkları bilim alanıyla sınırlayan dava konusu düzenlemenin hukuki ve bilimsel gerekçeleri ile akademik gerekliliğini ortaya koyacak verilerin davalı idarelerce ortaya konulamadığı anlaşıldığından dava konusu düzenleyici işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Üniversitelerarası Kurulca belirlenen ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanan "Doçentlik Başvuru Sınavı Şartları" başlığı altında düzenlenen "Tablo-5 Hukuk Temel Alanı" için belirlenen 51 no'lu koşulda yer alan "Aday sadece doktora yaptığı bilim alanından doçentlik sınavına başvurabilir." ibaresinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
07/09/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.