Danıştay 6. Daire 2021/351 Esas 2021/9690 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/351
Karar No : 2021/9690

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- …2- …
3- … 4- …
5- … 6- …
7- … 8- …
9- …10- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kayseri İli, Melikgazi İlçesi, ..Mahallesi, .. ada, … parsel sayılı yerde kayıtlı taşınmazın hissedarı oldukları, anılan taşınmazın yürürlükteki 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kamulaştırılacak alan fonksiyonunda "25 metre genişliğinde yol, otopark ve 30.000m²'den büyük park alanında" kalmasına karşılık kamulaştırılmadığından ve bu nedenle taşınmazdan bağımsız yararlanma ve başka türlü kullanma olanağı kalmadığından bahisle davalı idarelerce kamulaştırma yapılmaksızın uzun süredir hukuki olarak el atma durumu nedeniyle zarara uğranıldığı ileri sürülerek, 15.000,00-TL maddi tazminatın (ıslah sonrası 179.757,71-TL) dava açma tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davanın kabulüne, 15.000,00-TL maddi tazminatın davacıların hisseleri oranında ilk dava açma tarihi olan 05/12/2018 tarihinden, ıslah edilen 164.757,71-TL maddi tazminatın yine davacıların hisseleri oranında 17/05/2019 tarihli ıslah dilekçesinin davalı idarelere tebliğ edildiği 20/05/2019 ve 21/05/2019 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarelerce davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, faiz başlangıcına ilişkin kısımlar düzeltilmek suretiyle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1-Davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; idarelerine husumet yöneltilemeyeceği, sorumluluğun ilçe belediyesinde olduğu belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2-Davalı … Belediye Başkanlığı tarafından; idarenin takdir yetkisini kaldıracak şekilde yargı kararı verilemeyeceği, raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığı, yolda kalan kısımlar yönünden de idarelerine husumet yöneltilemeyeceği, raporda … (1941 doğumlu) hissesinin yanlış hesaplandığı, …'ın ... hissesi olduğu, Mahkemece dava dışı diğer 1/5 hissedar …'dan gelen hisse yönünden de … lehine tazminata hükmedildiği, faiz başlangıcının hatalı olduğu, DOP düşülmediği, emsal parselin eksik imar parseli olarak değerlendirilmesinin doğru olmadığı, tapu kaydında 1. ve 2. derece doğal sit şerhi bulunduğu, bu durumun en az %20 oranında tenzil gerektirdiği, yargılama giderlerinin sorumluluk oranında belirlenmesi gerektiği, tapuda kayıt ve tescil kararı verilmesi gerektiği belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Kayseri İli, Melikgazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında park, otopark ve yol alanı olarak ayrılmış olmasına karşın uzun süredir kamulaştırılmayarak tasarruf hakkının süresi belirsiz bir şekilde kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen maddi zararın tazminine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Kamu kullanımına ait sosyal, kültürel ve teknik altyapı alanlarının, Hazine veya kamu mülkiyetindeki alanlarla trampa yapılması hâlinde, şahıs veya özel hukuk kişilerinden hiçbir vergi, resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir.
" düzenlemesi yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun Ek 1. maddesinde; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; davaya konu taşınmazın tapu kaydında 1/5 paylı olmak üzere 5 paydaş olduğu, dava dilekçesinde muris … adına kayıtlı bulunan 1/5 hisseden kaynaklanan pay sebebi ile bedel talep edildiği, davaya konu taşınmazın bedelinin belirlenmesi için yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan 13.05.2019 tarihli rapor ile davacıların muris …'dan intikal eden hisselerinin bedelinin toplam 179.757,71-TL olarak belirlendiği, davalı idare tarafından rapora itiraz edildiği, yine davacı vekili tarafından sunulan 15.05.2019 havale tarihli dilekçe ile bilirkişi raporuna itiraz edildiği ve diğer 1/5 hisseli tapu maliklerinden muris …'dan davacı …'a intikal eden payların da bedellerinin hesaplanması talep edildiği, 17.05.2019 havale tarihli dilekçe davanın 179.757,71-TL üzerinden ıslah edildiği, tarafların itirazı sonrasında yeniden yapılan inceleme sonucunda düzenlenen 02.07.2019 tarihli raporda toplam bedelin 176.363,89-TL olarak belirlendiği, toplama da yapılan maddi hata sebebi ile yeniden hazırlanan rapor sonrasında toplam bedelin 10.07.2019 tarihli rapor ile 279.904,34-TL olarak belirlendiği, Mahkemece bu son rapor esas alınmakla birlikte, taleple bağlı kalınarak ıslah edilen rakam üzerinden karar verildiği, ayrıca davacı tarafından bu dosyada talep edilmeyen fazla kısım için açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararı ile davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verildiği, bu kararın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile onandığı ve kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; davanın konusunun murislerden …'dan intikal eden paylara ilişkin olması, diğer muris …'dan intikal eden payların ise bu davanın konusu olmaması sebebiyle, sadece davaya konu olan davacıların muris …'dan intikal eden hisselerinin bedeli tespit edilerek, bu toplam bedel üzerinden tazminata hükmedilmesi gerekirken, davayı genişletme yasağına aykırı biçimde dava dilekçesinde talep edilmeyen davacılardan …'a muris …'dan intikal eden payların bedelinin de hesaplanması suretiyle … olan davacı …'ın muris …'dan intikal eden hissesi, dava konusu olmayan diğer muris …'dan intikal eden hissesi de eklenerek …'a çıkarılarak- bu bedel üzerinden yapılan hesaplama neticesinde belirlenen rakama göre hüküm kurulmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 15/09/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.