Danıştay 6. Daire 2018/5726 Esas 2021/10127 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5726
Karar No : 2021/10127

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

2- … Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Tekstil A.Ş.

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, ... ilçesi, ... Caddesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazı kapsayan alana ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli ... Caddesi Çevresi Revizyon Nazım İmar Planı ile bu plana dayalı olarak 18/10/2015 tarihinde kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve plan notlarının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:… sayılı kararda; dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, 18/10/2015 tarihli 1/1000 Ölçekli ... Caddesi Çevresi Revizyon Uygulama İmar Planı plan notları içerisinde ticaret-hizmet alanları kısmında yer alan 2.1.1.plan notuyla "TK1 sembolü ile gösterilen Ticaret ve Hizmet Alanlarında; daha önce yapılmış olan terkler de dikkate alınmak suretiyle; toplam terk oranı %10'dan (%10 dahil) daha az olan parsellerde KAKS:1,45, toplam terk oranı %10-%15 (%15 dahil) arasındaki parsellerde KAKS:1,55, toplam terk oranı %15-%20 (%20 dahil) arasındaki parsellerde KAKS:1,65, toplam terk oranı %20'den fazla olan parsellerde ise KAKS:1,75'dir." düzenlemesinin yanı sıra 2.1.2. plan notuyla "TK1 sembolü ile gösterilen Ticaret ve Hizmet Alanlarında tevhid edilerek oluşacak parsellerde 2.1.1.maddesine göre ayrı ayrı hesaplanacak emsal değeri, 5.000-10.000 m2 aralığında parsel oluşması durumunda 0.10 arttırılarak, 10.000-20.000 m2 aralığında parsel oluşması durumunda 0,15 arttırılarak, 20.000 m2 ve üzeri büyüklükte parsel oluşması durumunda 0,20 arttırılarak uygulama yapılabilir." düzenlemesi getirildiği, her iki plan notu birlikte değerlendirildiğinde söz konusu plan onama sınırı içerisinde yer alan ve daha önceden terk gerçekleştirilmiş olan parsellere yönelik mağduriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik bir imar artışının ve bunun yanı sıra tevhitle oluşacak parsellere yönelik ilave imar haklarının getirildiği, söz konusu parsellere ilişkin plan değişiklikleri ve mahiyeti irdelendiğinde; parsellerin öncelikle sanayi alanı fonksiyonundan çıkarılmasının; 1/100000 ölçekli çevre düzeni planı ile nazım ve uygulama imar planlarının uyumlu olduğu, 151 parselde yer alan park alanının ortaöğretim tesis alanına alınması ve 40 metrelik imar yolunun 30 metreye düşürülmesi kararlarının hem uygulamayı kolaylaştırması hem de parsellerin yola terkini azaltılması ve bir donatının başka bir donatı alanına dönüştürülmesi amacını taşıması nedeniyle gerekli ve plan bütünlüğü açısından uygun olduğu, parsele ilişkin imar planlarıyla getirilmiş olan fonksiyon kararları irdelendiğinde; bölgede yer alan ve daha önceden sanayi tesislerinin bulunduğu parsellerin bir kısmında halihazırda devam etmekte olan büyük ölçekli konut projelerinin yer aldığı, bu nedenle parsellerin ticaret-hizmet alanına alınmasıyla bölgede devam eden fiziki ve ekonomik dönüşümün beraberinde getireceği ticaret ve hizmet fonksiyonu ihtiyacının karşılanmasının amaçlandığı, diğer fonksiyon olan ortaöğretim tesis alanı kararının böyle bir dönüşüm sonrasında bölgede ihtiyaç duyulacak olan donatı eksikliğini karşılamak amacıyla alındığı, halihazırda tesislerin cephe aldığı imar yolunun bölgenin dönüşüm sonrası artması öngörülen taşıt yoğunluğunun trafik akışını olumsuz etkilememesi adına 30 metrelik imar yolu olarak planlandığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Uyuşmazlıkta İdare Mahkemesince dava konusu ... tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile bu plana dayalı olarak hazırlanan 1/1000 ölçekli imar planı ile plan notunun davacının taşınmazlarına isabet eden kısmının iptali istemiyle açılan davanın reddine karar verilmiş ise de, ... Sanayici ve İşadamları Derneği (...) tarafından davacıya ait taşınmazın da içinde bulunduğu ... ilçesindeki yaklaşık 159 hektarlık alanı kapsayan dava konusu ... onay tarihli 1/5000 ölçekli ... Caddesi ve Çevresi Revizyon Nazım İmar Planının tamamının .... İdare Mahkemesinin E:... sayılı dosyasında açılan davada ... tarih ve K:... sayılı karar ile iptaline karar verildiği görülmüştür.
Bu durumda, dava konusu planda, farklı arazi kullanım biçimlerinin oranlarının belirlenmemiş olmasının alandaki minimum gereksinimlerin yetersiz kalması sonucunu doğurabileceği, ticaret ve hizmet alanı kullanımının içeriğindeki kullanımların oransal dağılımının belirlenmemesinin oluşabilecek çok büyük alanlı parsellerde tek kullanımlı bir yapının ortaya çıkmasına neden olabileceği, planlama alanı bütününde yeterli sosyal ve teknik altyapı kullanımlarının belirlenmediği anlaşıldığından, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında ve bu plana dayanılarak yapılan 1/1000 ölçekli plan ve plan notlarında kamu yararı, şehircilik ve planlama ilkelerine uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak istinaf talebinin kabulü ile kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Dava konusu planın üst ölçekli planlara uygun olduğu, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun hazırlandığı, kamu yararı taşıdığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İstanbul ili, ... ilçesi, ... Caddesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazı kapsayan alana ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli ... Caddesi Çevresi Revizyon Nazım İmar Planı ile bu plana dayalı olarak 18/10/2015 tarihinde kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve plan notlarının iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanununun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla bütün olan plan olarak; uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgilerini ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, anılan Yasanın 8.maddesinde ise, planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Üst ölçekli 15/06/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı, sanayi alanlarına yönelik, yerleşme sınırları içerisinde sıkışmış, genişleme imkanı bulunmayan, bir organize sanayi bölgesi gibi sanayi altyapısı olmayan-eksik olan, sanayiden hizmet-konut fonksiyonuna dönüşümün yaşandığı bölgelerde sanayinin fonksiyonel dönüşümünü öngörmektedir. (15/06/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı sentez ve plan raporu) Bu kapsamda, dava konusu planın kapsadığı ... ilçesindeki yaklaşık 159 hektarlık alandaki sanayi bölgesi de yerleşme sınırları içerisinde sıkışmış, genişleme imkanı bulmayan, sanayiden hizmete dönüşümün yaşandığı bir bölge olduğundan, bu bölgeye yönelik verilen sanayi fonksiyonunun dönüşümü (desantralizasyon) kararı benimsenmiştir.
Aynı bölgede onaylanan dava konusu ... tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile bu nazım imar planına dayanılarak 18/10/2015 ve 13/01/2017 tarihinde kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve plan notlarının taşınmazlara verilen kullanım kararları ve yapılaşma koşulları yönünden çevrede taşınmazı yer alan kişiler tarafından açılan ve farklı mahkemeler tarafından bakılan davalarda farklı bilirkişi kurullarıyla yerinde yaptırılan incelemeler sonucunda plan bütününü de etkileyen hususlarda birbirinden farklı kararların verildiği anlaşılmıştır.
Bu kapsamda, Danıştay Altıncı Dairesinin 15/09/2021 tarih ve E:2019/14397, K:2021/9542, E:2018/6593, K:2021/9543, E:2018/7459, K:2021/9544, E:2019/13646, K:2021/9545, E:2019/14504, K:2021/9546, E:2019/537, K:2021/9547, E:2018/7708, K:2021/9548, E:2018/8143, K:2021/9549, E:2019/13583, K:2021/9550, E:2019/15940, K:2021/9551, 27/09/2021 tarih ve E:2018/5726, K:2021/10127, E:2018/7411, K:2021/10128, E:2019/13005, K:2021/10129, E:2019/13028, K:2021/10130, E:2019/13127, K:2021/10131, E:2019/14203, K:2021/10132, E:2019/16696, K:2021/10133, E:2019/18478, K:2021/10134, E:2019/554, K:2021/10135 sayılı kararlarıyla dava konusu taşınmazın ve 1/5000 ölçekli nazım imar planının, bu plana dayanılarak yapılan 18/10/2015 onay tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile 13/01/2017 onay tarihli 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve plan notu değişikliklerinin bulunduğu çevrede taşınmazı yer alan kişiler tarafından açılan ve farklı mahkemeler tarafından bakılan davalarda farklı bilirkişi kurullarıyla yerinde yaptırılan incelemeler sonucunda plan bütününü de etkileyen hususlarda birbirinden farklı kararların verildiğinin anlaşıldığı, bu nedenle mahkemelerce yeni ve tek bir bilirkişi kurulu eliyle keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle uyuşmazlıklar hakkında karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle yukarıda anılan ve dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının ve bu plana dayanılarak yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının ve plan notu değişikliklerinin iptali ve davanın reddi yolunda verilen mahkeme kararlarına karşı yapılan istinaf başvurularının reddine dair kararların bozulduğu anlaşılmaktadır.
Aynı veya çok benzer uyuşmazlıklarda çelişkili sonuçların oluşmaması için bu tür davaların bir bütün olarak incelenmesi yaklaşımının benimsenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede aynı planlama bölgesinde bulunan taşınmazlar yönünden yapılacak incelemenin, alanın önem ve özelliği, incelemenin bütünlük içerisinde yapılması gerekliliği ve birbirine çok benzeyen davalarda farklı kararların verilmemesi zorunluluğu karşısında, İdare Mahkemesince, yukarıda esas ve karar numaraları belirtilen Danıştay Altıncı Dairesi kararları ile kararı bozulan mahkemelerde açılan davalarla bağlantılı olan bu davada dava konusu taşınmazın 15/06/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planında hangi fonksiyonda kaldığı hususu da göz önünde bulundurularak yeni ve tek bir bilirkişi kurulu marifetiyle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlık hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, İdare Mahkemesi kararında atıf yapılan ... Sanayici ve İşadamları Derneği (...) tarafından ... ilçesindeki yaklaşık 159 hektarlık alanı kapsayan ... onay tarihli 1/5000 ölçekli ... Caddesi ve Çevresi Revizyon Nazım İmar Planının tamamına karşı açılan davada dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Dairemizin 16/03/2021 tarihli, E:2018/4021, K:2021/3817 sayılı kararıyla bozulmasına, yine ... Sanayici ve İşadamları Derneği (...) tarafından ... ilçesindeki yaklaşık 159 hektarlık alanı kapsayan 18/10/2015 onay tarihli 1/1000 ölçekli ... Caddesi ve Çevresi Revizyon Uygulama İmar Planının tamamına karşı açılan davada dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:… sayılı kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Dairemizin 16/03/2021 tarihli, E:2018/5737, K:2021/3818 sayılı kararıyla bozulmasına karar verilmiştir.
Ayrıca dosyanın incelenmesinden, aynı alanı kapsayan 1/5000 ölçekli yeni nazım imar planının İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla uygun bulunarak, 17/12/2018 tarihinde onaylandığı anlaşılmıştır. Yeniden yapılan yargılamalarda yukarıda anılan ve alanda yeni kabul edilen nazım imar planında dava konusu taşınmazlara getirilen kullanım kararlarının da inceleneceği tabiidir.
Bu itibarla, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 27/09/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.