Danıştay 13. Daire 2017/2910 Esas 2021/3056 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/2910
Karar No:2021/3056

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait "… " logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 19/10/2015 tarihinde yayınlanan "… " adlı yarışma programında 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinin tekraren ihlâl edildiğinden bahisle 250.861,00-TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E: …, K: … sayılı kararda; dava dosyasının ve davalı idarece gönderilen yayın bandının incelenmesinden, "…" logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 19/10/2015 tarihinde yayınlanan "…" adlı yarışma programında, yarışmacılardan biri tarafından diğer bir yarışmacıya yönelik hakaret içeren küfürlü bir ifadenin sarf edildiğinin görüldüğü, cezaya konu yayında yer alan hakaret içeren küfürlü ifadeyle, yayınlarda Türkçe'nin, özellikleri ve kuralları bozulmadan doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılmasının sağlanacağı ve dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verilemeyeceği ilkelerini ihlâl ettiğinin sabit olduğu, daha önce 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinin ihlâli nedeniyle … tarih ve … sayılı toplantıda alınan … no'lu Üst Kurul kararı ile "uyarı" yaptırımı uygulanan davacı şirket hakkında aynı hükümlerin tekraren ihlâli nedeniyle 250.861,00-TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu üst Kurul kararında hukuka aykırılık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, yarışmacıların programda günlük dilde konuştukları "yalaka" ifadesinin argo bir ifade olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, bir diğer yarışmacının sarf ettiği ileri sürülen ifadenin ise müstehcen bir ifade olmadığı, ifadenin tam olarak "tabi tipim olmadığı için ben böyle rahatça konuşabilirim onlarla" şeklinde olduğu, erkeklik organını ifade eden kelimenin kullanılmadığı, kullanılan kelimenin düzeysiz, kaba veya argo bir kelime değil, "tipim" kelimesi olduğu, Mahkeme kararının eksik incelemeye dayalı olarak tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, 19/10/2015 tarihinde yayınlanan "…" adlı yarışma programında, yarışmacıların birbirine hitaplarında "yalaka" ve erkeklik organını ifade eden "ç.k" kelimelerinin sarf edildiği, 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinin tekraren ihlâl edildiği, "ç.k" kelimesinin sarf edildiğinin sabit olduğu, söz konusu ifadelerin günlük dil olduğu ileri sürülerek ihlâl bulunmadığının ileri sürülemeyeceği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait "…" logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 19/10/2015 tarihinde yayınlanan "…" adlı yarışma programında, bazı yarışmacılar tarafından "yalaka", erkeklik organını ifade eden "ç.k" ve "hoşlandığın bütün erkekleri elinden alırım" şeklindeki sözlerin sarf edildiği ve bu şekilde dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verildiği gerekçesiyle, 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinin tekraren ihlâl edildiğinden bahisle, 250.861,00-TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin … tarihli ve … sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kararı tesis edilmiştir.
Söz konusu kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinde, "(Yayın hizmetleri) Türkçenin, özellikleri ve kuralları bozulmadan doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılmasını sağlamak zorundadır; dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verilemez."; uyuşmazlık tarihindeki yürürlükteki hâliyle 32. maddesinin 2. fıkrasında ise, “8'inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcıları uyarılır. Uyarının ilgili kuruluşa tebliğinden sonra ihlalin tekrarı hâlinde medya hizmet sağlayıcıya ihlâlin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlâlin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden üçüne kadar idari para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.” kuralına yer verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "İspat Yükü" başlıklı 190. maddesinin 1. fıkrasında, "İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir." kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6112 sayılı Kanun'da medya hizmet sağlayıcıları, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla yayın ilkelerine uygun olarak sunmakla yükümlü kılınmıştır. Televizyon programları, halkın bilgilendirilmesi açısından demokratik toplumların vazgeçilmez iletişim yoludur. Bu anlamda, yapılan programların ve yayının sunuluş şeklinin de kanunlara uygun olması, programlarda düzeysiz, kaba ve argo ifadelere yer verilmeksizin, Türkçenin doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılması, programı örnek alması ihtimal dahilinde bulunan toplum kesimleri açısından büyük önem arz etmektedir.
Bir fiilin aşağılama içerip içermediği, söylenen sözlerle ve hareketlerle belirlenir. Söylenen bir sözle birlikte oluşan mimik, sözle birlikte yapılan el, kol hareketleri veya sesin tonu fiilin tâhkir içerip içermediğini belirlemede dikkate değerdir. Bunun yanında bir söz, iki kişi arasında söylenirse bir anlama, aleni bir yerde söylenirse başka bir anlama, belirli bir toplulukta söylenirse yine farklı bir anlama gelebilir (SOYASLAN, Doğan, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2005, Ankara, s.233).
Dava konusu Kurul kararına mesnet "yalaka" ve "hoşlandığın bütün erkekleri elinden alırım" şeklindeki ifadelerin, mahiyeti ve kullanım yeri göz önüne alındığında, dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımı kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Uyuşmazlık, kadın yarışmacılardan birinin bir diğer kadın yarışmacıya hitâben kullandığı "tabi ... olmadığı için ben böyle rahatça konuşabilirim onlarla" ifadesindeki boş bırakılan yere gelen kelimenin gerçekte ne olduğu hususunda toplanmaktadır.
19/10/2015 tarihinde yayınlanan "…" adlı yarışma programının ilgili bölümlerinin açık kaynaklardaki yüksek çözünürlüklü kayıtları üzerinden yapılan incelemesinden, ifadenin bağlamı da göz önüne alındığında, programda kadın yarışmacı tarafından -davacı yayın kuruluşu tarafından da ileri sürüldüğü gibi- "tipim" kelimesinin kullanıldığı, herhangi bir müstehcen ifadenin kullanılmadığı anlaşılmakla birlikte, dava konusu işlem tesis edilirken, söz konusu ihtilaf açıklığa kavuşturulmadan, fiil sübût bulmadan, somut ve açık delillere dayanılmadan karar tesis edildiği görüldüğünden, dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Öte yandan, davalı idarece kadın yarışmacı tarafından sarf edilen kelimenin tam olarak ne olduğuna ilişkin teknik bir inceleme yaptırılarak, fiil somut şekilde tespit olunduktan sonra, yeniden bir işlem tesis edilmesinin önünde hukukî bir engel bulunmadığı da açıktır.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 29/09/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.