Danıştay 8. Daire 2017/5731 Esas 2021/4265 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/5731
Karar No : 2021/4265


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Teknoloji A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:
Dava, davacı şirket tarafından, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin 25/11/2015 tarih ve 2015/8-17 sayılı kararının Taksi ve Taksi Dolmuş Taşımacılığı Yönergesi'nin 12. maddesinin değiştirilmesine ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; "...Olayda davalı idarece yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin verdiği yetki doğrultusunda, trafik düzeni ve güvenliği ile trafiğin düzenli bir şekilde akışını sağlamak bakımından altyapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak kapsamında taksi yönetim merkezi oluşturabileceği ve koordinasyonu sağlayabileceği açık ise de, oluşturulacak taksi yönetim merkezinin üst bir denetim ve koordinasyon merkezi olması gerektiği, zira gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nda gerekse Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nde, ticari taksi taşımacılığında sadece belediye veya yetki verdiği kurumlar haricinde hiçbir kurumun mobil taksi çağırma uygulaması yapamayacağı hususunda herhangi sınırlayıcı bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla kanun ve yönetmeliğe göre alt norm niteliğindeki yönergede düzenlenen hususların üst mevzuata uygun olması gerekmektedir. Hem dünyada hem ülkemizde teknoloji ve bilişim sektörünün kaydettiği merhale dikkate alındığında, bireylerin temel ihtiyaçlarının internet üzerinden giderilmesi oranının her geçen arttığı, hizmetlere ulaşım maliyetini azaltma ve zaman tasarrufu sağlayarak talebi etkin ve hızlı gerçekleştirmek için internetin tercih ve kullanım oranının da bu meyanda arttığı bilinmektedir. Nihayetinde, İstanbul ve Ankara'da faaliyet gösteren ve mobil uygulama programı ile taksi çağırma hizmeti veren davacı şirket, yolcu ile taksiyi buluşturan ve sözleşme hürriyeti kapsamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunurken, yapılan bu düzenleme icra edildiğinde, belediye veya yetki verdiği kurumlar haricinde hiçbir kurumun mobil taksi çağırma uygulaması yapamayacağı hükmü karşısında faaliyetinin sona erdirmek zorunda kalacaktır. Böylece yapılan düzenlemenin serbest rekabet ortamının sağlanamayacağı, vatandaşın ticari taksi hizmetine mobil uygulama üzerinden serbestçe ulaşım hakkının sınırlanarak kamu eliyle tekelleşmeye yol açacağı, dolayısıyla kamu yararına aykırı bir durumun ortaya çıkacağı açıktır.
Ayrıca, çalışma hakkı, sözleşme hürriyeti ve özel teşebbüs kurma serbestiyeti Anayasamızda temel hak ve özgürlükler arasında sayıldığından, Anayasanın 13. maddesi uyarınca bu hakların kullanımına getirilen sınırlamaların, ancak kanunla getirilmesi ve her türlü keyfilikten uzak, objektif ve ölçülü olması, özel sektör tarafından sunulan bu hizmetlerin sunumuna getirilen kısıtlamalarla güdülen kamu yararı ile kişisel hak ve menfaatler arasında adil bir denge gözetilmesi, getirilen kural ve kısıtlamaların, hakkın özünü zedelemeyecek, çalışma hakkı, sözleşme hürriyeti ve özel teşebbüs kurma serbestiyetini güçleştirmeyecek, halihazırda çalışan kişilerin kazanılmış haklarını kullanmalarını engellemeyecek düzeyde olması gerekmektedir. Yine Anayasada düzenlenen devletin tekelleşme ve kartelleşmeyi önlemekle yükümlülüğüne de uygun olması gerekmektedir.
Bu durumda, kanun ve yönetmelikte düzenlenmeyen bir hususun UKOME kararıyla yönergede düzenlenmiş olduğu da dikkate alındığında, sözleşme hürriyeti ve özel teşebbüs kurma serbestiyetini ihlal ederek serbest rekabet ortamını bozacak şekilde kamu yararına aykırı yapılan dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır." denilerek dava konusu işlem hukuka aykırı bulunmuş ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen karar da; Dava konusu madde ile, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından ruhsatlandırılmış olan ticari taksi plakalı araçların "taksi yönetim merkezi" adı altında merkezi bir kontrol sistemine dahil edilmeleri öngörülmüştür. Bu sistem ile taşıma hizmetinin bir organizasyon dahilinde en hızlı, etkili ve güvenilir şekilde sunumunun sağlanması amaçlanmıştır. Böylece bu sistem ile müşteri ve taksinin en hızlı, en uygun noktada buluşması sağlanarak zaman ve yakıt kaybına engel olunacağı gibi takip sisteminin hem müşteri hem de taksi şöförü açısından güvenlik sağlayacağı ve bu hususların bir bütün olarak trafik hizmetlerine olumlu etki yaratacağı, "Taksi Yönetim Merkezi" adı altında oluşturulan sistemle öngörülen bu hizmetin, UKOME'ye mevzuatla ticari plakalı taksiler açısından tanınmış olan gözetim ve denetim yetkisinin ayrılmaz bir parçası niteliğinde olduğu, öte yandan, davacı tarafından, Yönerge maddesi ile yapılan düzenleme ile belediye veya yetki verdiği kurumlar haricinde hiçbir kurumun mobil taksi çağırma uygulaması yapmayacağına ilişkin olarak getirilen kısıtlamanın, 5216 sayılı Kanun ve Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinde yer almadığı,Yönergenin bu haliyle üst normlara aykırı olduğu iddia edilmiş ise de; idarelerin, Kanunlar ile soyut ve genel kurallar düzenlenerek çerçevesi çizilen hususlarda somut ve özel düzenlemeler yapma yetkisi olduğu dikkate alındığında, 5216 sayılı Kanunda ki taşıma hizmetlerine ilişkin olarak belediyelerin sahip olduğu genel yetkinin sınırları dahilinde bu hizmetin sunumuna ilişkin olarak gelişen ihtiyaç ve teknolojik gelişmelerin gerektirdiği hususları da gözetmek suretiyle gerçekleştirdiği dava konusu düzenlemede, dayanağı kanuna aykırılık bulunmadığı gibi Ulaştırma Koordinasyon Merkezleri açısından çerçeve nitelinde bulunan Yönetmelik hükümlerine de aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Kanun ve Yönetmeliğe göre alt norm olan yönergenin üst mevzuata aykırı olduğu, serbest rekabet ortamının engellendiği, kamu yararına aykırı bir uygulama yapıldığı, UKOME'nin taksiler konusundaki karar alma yetkisinin, taksi sayısı ve trafik ile durak yeri belirlemekle sınırlı olduğu, istinaf talebinin reddi ile Mahkeme kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava konusu kararın 5216 sayılı Kanun ve Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği hükümlerinin verdiği yetki çerçevesinde alındığı, taksi yönetim merkezi kurularak işletilmesi işinin de 10 yıl süre ile İSPARK A.Ş ' ye devredildiği, kamu hizmetinin hiçbir izne ve kurala bağlı olmaksızın özel hukuk kişileri tarafından yürütülebilmesinin mümkün olmadığı iddialarıyla belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin/ işin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmediğinden kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davacıya iadesine,
4. Kesin olarak, 30/09/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.