
Esas No: 1988/1007
Karar No: 1988/1362
Karar Tarihi: 17.11.1988
Danıştay 6. Daire 1988/1007 Esas 1988/1362 Karar Sayılı İlamı
Daire : ALTINCI DAİRE
Karar Yılı : 1988
Karar No : 1362
Esas Yılı : 1988
Esas No : 1007
Karar Tarihi : 17/11/988
MAHALLİNDE YAPILAN KEŞİF VE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ SONUCU DÜZENLENEN RAPORDA, 1/50.000 ÖLÇEKLİ PLANDA MERKEZİ İŞ ALANI (MİA) OLARAK AYRILAN YERİN 1/25.000 VE 1/5.000 ÖLÇEKLİ PLANLARDA ESAS BAKIMINDAN FONKSİYON DEĞİŞİKLİĞİNE UĞRATILDIĞININ, BAŞKA BİR DEYİŞLE (TURİZM REKREASYON ALANI) YEŞİL ALAN HALİNE GETİRİLDİĞİNİN BELİRTİLMESİ ÜZERİNE MAHKEMECE 1/50.000 ÖLÇEKLİ PLANA AYKIRILIĞI SEBEBİYLE 1/25.000 VE 1/5.000 ÖLÇEKLİ PLANLAR İPTAL EDİLMİŞSE DE MERKEZİ İŞ ALANININ (MİA) KARAKTERİ VE FONKSİYONU BOZULMAKSIZIN BU ALAN İÇERİSİNDE YEŞİL ALAN OLARAK DÜZENLEME YAPILMASI MÜMKÜN BULUNDUĞUNDAN, YEŞİL ALAN DIŞINDA KALAN KISMIN MİA OLARAK KULLANILMASININ YETERLİ OLUP OLMAYACAĞI, TÜM DÜZENLEME ALANINDA NE MİKTARDA YEŞİL ALAN AYRILDIĞI TAKDİRDE MİA İÇİNDEKİ DİĞER GENEL KULLANIMLARLA BİRLİKTE FONKSİYONUN BOZULMAYACAĞI, MİA İÇİNDE YEŞİL ALAN OLARAK AYRILMASININ YETERLİ OLDUĞU KABUL EDİLMESİ HALİNDE BU DÜZENLEMEDE ŞEHİRCİLİK VE PLANLAMA İLKELERİNE UYARLIK BULUNUP BULUNMADIĞI KONULARINDA BİLİRKİŞİ RAPORUNDA YETERİNCE YER VERİLMEDİĞİNDEN EKSİK İNCELEMEYE DAYALI MAHKEME KARARININ BOZULMASI HK.
Dava, davacıya ait parselin de içinde yer aldığı İstanbul ... mevkiini de kapsayan … Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Çevre Düzeni Nazım İmar Planı ile aynı meclisin 17.12.1985 günlü, kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Nazım İmar Planının davacıya ait parselle ilgili bölümünün iptali dileğiyle açılmış, İdare Mahkemesince; konuya ilişkin mevzuat hükümlerinden 3194 sayılı İmar Kanununun 5. ve 6.maddeleri, Büyük Şehir Belediyelerinin, Yönetimi Hakkında 3030 sayılı Kanunun 6(A) maddesi ile anılan kanununun uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin 8.maddesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesince hazırlanıp yürürlüğe konulan Halihazır Haritaların ve İmar Planlarının Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 3.01 maddesi ve 5.12 maddelerinin metinleri açıklanarak, iptali istenilen … Büyükşehir Meclisinin 13.12.1985 günlü kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Çevre Düzeni Nazım İmar Planı ile aynı Meclisin 17.12.1985 günlü kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Nazım İmar Planının İmar ve İskan Bakanlığınca 29.7.1980 tarihinde onaylanan 1.50.000 ölçekli İstanbul Metrepoliten alan nazım plana göre durumlarının incelenmesi, davacıya ait parselin tahsis amacı bakımından 1/50.000 ölçekli Metropoliten plandaki durumu ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli planlardaki durumun belirtilmesi ve 1/25.000 ile 1/5000 ölçekli planların tahsis amacı açısından 1/50.000 ölçekli Metropoliten plana uygun olup olmadığının saptanması, şayet 1/25.000 ölçekli ve 1/5000 ölçekli planlarda 1/50.000 ölçekli plana aykırı bir durum yoksa bu takdirde gerek 1/25.000 ölçekli gerekse 1/5000 ölçekli Nazım planların şehircilik ve planlama ilkelerine göre değerlendirilmesinin yapılması amacıyla verilen karar üzerine mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu bilirkişi heyetince düzenlenen raporda, özetle, 29.7.1980 tarihli Bakanlık onayını taşıyan 1/50.000 ölçekli planda davacıya ait parselide kapsıyan ... alanının MİA (Merkezi İş Alanı) olarak gösterilmiş olduğu, … Büyükşehir Belediye Meclisinin 13.12.1985 günlü kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Çevre Düzeni Nazım İmar Planı ile aynı meclisçe 17.12.1985 gününde onaylanan 1/5000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Nazım İmar Planıyla 1/50.000 ölçekli Metropoliten plan da MİA (Merkezi İş Alanı) olarak belirlenen ... bölgesinin yeşil alan (Turizm reaksiyon alanı) haline getirilmiş olduğu, "İmar planı yapılması ve değişikliklerine ait esaslara Dair Yönetmeliğin" 24.maddesine göre, nazım plan ana kararlarını bozucu fonksiyonel değişikliklerin plan değişikliği yolu ile yapılamıyacağı, yine davalı idarece yürürlüğe konulan "Halihazır Haritaların ve imar planlarının yapılması ve Değişikliklerine ait esaslara ilişkin Yönetmeliğin" 301.maddesinde, 1/50.000, 1/25.000 ve 1/1000 ölçekli planların ardışık olarak ne ölçülerde birbirine bağlı olduklarının açıkca belirlenmiş olduğu, İmar Kanunu ve sözü geçen iki yönetmelikte belirlenen hükümlere göre 1/50.000 ölçekli planda MİA (Merkezi İş Alanı) olarak belirlenen bir bölgenin bunu izleyen üç ölçekte başka bir arazi kullanımı çerçevesinde değiştirilmemesi gerektiği, kaldıki … gibi büyük bir şehrin yıllar boyunca belirli bir gelişim gösteren ve yer değiştirme maliyetleri ile yararları en üst düzeyde kritik olan Merkezi İş Alanının ortadan kaldırılarak Turizm rekreasyon alanı haline getrilmesinin Şehir ve Bölge planlaması ile bilim dalları arası çeşitli bulgulara aykırı olduğu, bilimsel olarak şehir yenilemenin sadece kentsel toplulukların köhneleşmiş alanlarını temizlemeyi hedef almadığı, bununla beraber köhne alanların nedenlerininde ortadan kaldırılmasını amaçladığı, bu yolda, yapı korumanın onarımın özendirilmesi, yapı olarak sağlam durumda ve ekonomik değeri olan yapıların onarımının da büyük önem taşıdığı, oysa sözkonusu planlarla kıyı şeridinde kirlenmeye neden olan bazı kullanımlar kaldırılırken, uygulamanın hızı nedeniyle, gerek kirletici kullanımların yoğun olduğu alan için gerekli ve geçerli önlemler alınmamakta, sağlam yapılarında gelecekteki yeni kullanımlara uygun olup olmadıkları yönünden herhangi bir farklılık gözetilmeden yıkılmakta olduğu, yine ...teki eski yapıların tek başlarına mimarlık tarihi yönünden değer taşımadıkları gerekçesi ile ortadan kaldırılmakta olduğu, böylece tarihle hiç bir bağı kalmamış ve boydan boya açık park olarak düzenlenmiş boş bir kıyı şeridi yaratma tehlikesinin doğduğu, sonuç olarak; Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli planların, Merkezi İş Alanı'nın esas bakımından fonksiyon değişikliğine uğratılması, başka bir deyişle (turizm rekreasyon alanı) yeşil alan haline getirilmesi bakımından 29.7.1980 onay tarihli ve 1/50.000 ölçekli … Metropoliten plana aykırı bir durum gösterdikleri, davacıya ait parselin, ... içinde yer alması itibariyle tahsis amacı bakımından 1/50.000 ölçekli plandaki durumuna göre 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli planlarda durum değişikliği gösterdiği, 1/25.000 ve 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli planların bu çerçevede 1/50.000 ölçekli plana uygun olmadığı, 1/25.000 ölçekli ve 1/5000 ölçekli planların 1985 yılında değişime uğratılan durumları ile 1/50.000 ölçekli plana aykırılık gösterdiklerinin belirtildiği, 3194 sayılı İmar Kanunu,3030 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Hakkındaki kanun ve bu kanunun uygulama yönetmeliğiyle bu yönetmeliğe dayanılarak çıkarılan Halihazır Haritaların ve imar planlarının yapılması ve değişikliklerine ilişkin yönetmeliğin yukarıda anılan hükümlerinin birlikte incelenmesinden görüleceği üzere, imar planları ölçütlerine göre Metropoliten Alan Nazım Planı, Alt Bölge Nazım imar planı, çevre düzeni Nazım İmar Planı, Nazım İmar Planı ve uygulama imar planı olarak sıralanmakta ve alt ölçekten başlıyarak her planın bir üst ölçekteki plan kararlarına uyumlu bir şekilde hazırlanacağının öngörüldüğü, bu nedenle gerek yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu bilirkişilerce düzenlenen rapor, gerekse dosyadaki tüm bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucu, dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli planların 1/50.000 ölçekli … Metropoliten alan planına uygun olarak hazırlanmadığı, Metropoliten alan planında MİA (Merkez İş Alanı) olarak belirtilen sahada fonksiyonel değişiklik yapılmak suretiyle bu yerin (Turistik amaçlı rekreasyon) yeşil alan haline getirildiği kanaat ve sonucuna varıldığı gerekçeleriyle dava konusu imar planlarının davacı parseliyle ilgili kısmı iptal edilmiş, karar … Büyükşehir Belediye Başkanlığınca temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 9.maddesinde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının gerekli görüldüğü hallerde birden fazla belediyeyi ilgilendiren Metropoliten imar planlarının tamamını veya bir kısmını ilgili belediyelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiğinde işbirliği sağlayarak yapmaya, değiştirmeye ve re'sen onaylamaya yetkili olduğu kuralı yer almış, 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkındaki Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan Halıhazır Haritaların ve İmar Planlarının Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 3.01.maddesinde Metropoliten Alan Nazım Planının Yönetmelikte belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanıp bu raporla birlikte bir bütün olan bir plan olarak tanımlanmış, aynı maddede ise Metrepoliten Alanın belediye sınırları, mücavir alan ile birlikte fonsiyonel ilişkiler nedeniyle idari sınırlar dışını da kapsayıp birden çok belediyeyi içine alan Büyükşehir Bölgesi anlamına geldiği belirtilerek kapsamı açıklanmıştır.
İmar planları, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan yada sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanır.
Bu esaslar çerçevesinde hazırlanması gerekli imar planlarının doğrudan doğruya uygulanabilmesi ya da ayrıntı gösterebilmesi, planlama işleminin özelliği nedeniyle mümkün olamayacağından, belirtilen bu çok yönlü sorunlar ve amaçlar saptanarak genel ilkeleri uyum içinde sağlayan ana gelişme kararlarınıgösteren genel ve soyut bir "ilk" planın ortaya konulması, bundan sonra derece derece büyütülen ölçeklerde düzenlenen planlarda da ayrıntıya kadar inerek ana planın genel kararlarını uygulama ve hayata geçirmenin mümkün olabileceği açıktır.
Daha büyük ölçekte düzenlenen ve ayrıntıları gösterme amacına yönelik planlarda ise daha küçük ölçeklerdeki planlarda öngörülmeyen, hatta farklı kullanışların ortaya çıkabileceği tabiidir.
Olayda ise, dava konusu edilen 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarıyla uyumsuzluk gösterdiği bilirkişi raporunda belirtilen 1/50.000 ölçekli … Metropoliten Alan Nazım imar planı yukarıda değinilen açıklamalarda sözü edilen genel, soyut, sadece ana kararları gösterebilen "ilk" plan niteliğindedir ve kapsadığı sınırlar ise "… Büyükşehir Bölgesidir." Diğer taraftan, anılan 1/50.000 ölçekli Metrepoliten Alan Nazım Planın da davacıya ait parselin de içinde yer aldığı ... bölgesinin Merkezi İş Alanında (M.İ.A) kaldığı tartışmasızdır. Ancak, sınırları ve kapsamı yukarıda açıklanan böylesine küçük ölçekteki bu planda, (M.İ.A) karekterinin ... bölgesi ile sınırlı olmadığı, bu bölgeden çok daha büyük bir kesimi içerdiği dosyada yer alan 1/50.000 ölçekli imar planına ait krokinin incelenmesinden açıkcca anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucundadüzenlenen bilirkişi raporunda ise, planlama kademeleri arasında uyum bulunması gerektiği yolundaki genel ilkeden söz edilip ...nın 1/50.000 ölçekli nazım imar planında (M.İ.A) alanında yer almasına karşın 1/25.000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Çevre Düzeni Nazım İmar Planı ile 1/5.000 ölçekli ... Düzenleme Alanı Nazım İmar Planında fonksiyonunun değiştirilerek "Turizm Rekreasyon Alanı" (Yeşil Alan) olarak tahsis edilmek suretiyle şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı davranıldığı belirtilmiş, mahkemece de anılan rapora dayanarak her iki imar planının davacı parseliyle ilgili kısmı iptal edilmiştir.
Oysa davalı idarece İstanbul'un yeşil alana olan ihtiyacı ısrarla ileri sürüldüğüne göre, yukarda da değinildiği gibi 1/50.000 ölçekli imar planında Merkezi İş Alanının (M.İ.A) kapladığı geniş bölüm ve planın raporu gözönüne alınarak genel (M.İ.A) karakteri ve fonksiyonu bozulmaksızın bu alan içerisinde yeşil alan olarak düzenleme yapılması mümkün ise de; M.İ.A içerisindeki konumu ve özelliği, dikkate alınarak yeşil alana ayrılmasıyla geriye kalan kısmın M.İ.A olarak kullanılmasının yeterli olup olmayacağı, tüm düzenleme alanında ne miktarda yeşil alan ayrıldığı takdirde M.İ.A içindeki diğer genel kullanımlarla birlikte fonksiyonunun bozulmayacağı hususlarında bilirkişi raporunda herhangi bir açıklama yer almadığı gibi, M.İ.A içinde yeşil alan olarak ayrılmasının yeterli olduğu kabul edilmesi halinde bu düzenlemede şehircilik ve planlama ilkelerine uyarlık bulunup bulunmadığı sorunun cevabına da yer verilmemiştir.
Değinilen bu hususların bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak tamamlattırılması mümkün ise de, mahkemece bu yola gidilerek ek rapor istenmiş olmasına karşın, bilirkişilerce ek rapor düzenlemeye gerek bulunmadığı yolunda cevap verilmesi karşısında, konunun uzmanı başka bilirkişiler vasıtasıyla inceleme yapılması gerektiği açıktır.
Zira imar planlarının yapılması-değiştirilmesi işlemi,yaşayan bir kent olgusunun iyiye yöneltilmesi amacıyla tesis edildiğine göre, sadece plan kademeleri arasındaki uyum gerekçesiyle yetinen bilirkişi raporu yeterli ve karar vermeye dayanak alınabilecek nitelikte görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, bilirkişi incelemesi yapılarak yeniden karar verilmek üzere İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verildi.
Sayın kullanıcılarımız, siteden kaldırılmasını istediğiniz karar için veya isim düzeltmeleri için bilgi@abakusyazilim.com.tr adresine mail göndererek bildirimde bulunabilirsiniz.
