Danıştay 6. Daire 2019/12789 Esas 2021/11650 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12789
Karar No : 2021/11650

DAVACI : ... Yapı Taah. Tur. İşl. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ... Av. ... , Av. ...
DAVALILAR : 1- ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- ... Bakanlığı
VEKİLİ : ...

DAVANIN KONUSU : 04/05/2018 günlü, 30411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinin, 1. fıkrasının, (c) bendinde yer alan "ve kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" ibaresi ile davacı şirket tarafından 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ... günlü, ... sayılı Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin dayanağı olan 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 23.maddesinde, kira sözleşmesinin süresinin uzatılabilmesi için öngörülen şartlar arasında, kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması koşulunun öngörülmediği, bu koşulun ilk defa Yönetmelik ile düzenlendiği, 4706 sayılı Kanunun Geçici 23.maddesinden yararlanmak amacıyla yapılan başvuru sırasında kira sözleşmesinin feshinin hukuken henüz kesinleşmemiş olduğu, sözleşmenin feshinin ancak Mahkeme kararıyla geçerlilik kazanacağı, ortada kesinleşen bir Mahkeme kararı bulunmadığından kira sözleşmesinin yürürlükte olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI :
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından; davanın hazine mülkiyetindeki taşınmazlar ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazların aynına ilişkin olmaması nedeniyle idarelerinin hasım mevkiinden çıkarılması ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hasım mevkiine alınması gerektiği savunulmaktadır.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından; davacının kira sözleşmesinin, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle feshedildiği, bu işleme karşı açılan davanın reddedilerek kesinleştiği, kira sözleşmesinin feshedilmiş olması nedeniyle Yönetmeliğin 5. maddesi gereğince davacının Geçici 23. maddeden faydalandırılmasının mümkün olmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Dava, 04/05/2018 günlü, 30411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinin, 1. fıkrasının, (c) bendinde yer alan "...ve kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" ibaresi ile davacı şirket tarafından 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ... günlü, ... sayılı Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması ile Satışına İlişkin Yönetmelik 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 23. maddesine dayanılarak çıkarılmıştır.
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Verisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici Madde 23 üncü maddesinde; "İlgili mevzuatı uyarınca kamu taşınmazları üzerinde kıyı yapıları dâhil turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığınca adına kesin tahsis yapılan, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca adına kesin izin verilen veya Maliye Bakanlığı tarafından lehine irtifak hakkı tesis edilen veya kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni süreleri; söz konusu kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma iznine ilişkin olarak varsa açılan davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız olarak feragat edilmesi, ödenmesi gereken herhangi bir borcunun bulunmaması ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde başvurulması halinde yeniden sözleşme düzenlenmek suretiyle sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren kırk dokuz yıla uzatılabilir. Ayrıca, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla yirmidokuz yıla kadar kiralama yapılan yatırımcı ve işletmecilerin kira sözleşmeleri, bu fıkrada belirtilen şartların sağlanması halinde yirmidokuz yıla veya irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılabilir. Kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar yatırımcı ve işletmecilerine satılmak suretiyle de değerlendirilebilir.
Kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma iznine ilişkin yeni düzenlenecek sözleşmede önceki sözleşmede yer alan hak ve yükümlülükler ile gerekli izinler ilgili idarelerden alınmak kaydıyla sözleşmeye konu alan üzerinde yapılabilecek yapı ve tesislerin nevi ve miktarına ilişkin hususlar yatırımcının veya işletmecinin talebi üzerine değerlendirmeye konu edilir ve sözleşme bedeli yeniden belirlenir.
Sözleşme bedelinin belirlenmesi, ödeme şekli ve süresi, yatırımcının ve/veya işletmecinin hak ve yükümlülükleri, sözleşmeye konu alan üzerinde yapılabilecek yapı ve tesislerin nevi ve miktarı ile bu maddenin uygulamasıyla ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar ilgisine göre Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca müştereken belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan geçici maddenin, her ne kadar 7061 sayılı Kanun ile 4706 sayılı Kanun'a eklendiği anlaşılmakta ise de, uyuşmazlığın 4706 sayılı Kanun'un ana maddeleri ile ilgili olmadığı, esasında geçici 23. maddenin, içeriğe göre 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan tahsislerle Orman ve Su İşleri Bakanlığınca adına kesin izin verilen veya Maliye Bakanlığı tarafından lehine irtifak hakkı tesis edilen veya kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni süreleri ile ilgili olduğu görülmektedir.
4706 sayılı Kanunun geçici 23. maddesine dayanılarak hazırlanan 04/05/2018 günlü, 30411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin dava konusu yönetmelik ile de anılan maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş, Amaç başlıklı 1. maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı; ilgili mevzuatı uyarınca kamu taşınmazları üzerinde kıyı yapıları dâhil turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından yatırımcı ve işletmecilere verilen kesin tahsis, kesin izin, kullanma izni ve irtifak hakkı sürelerinin kırkdokuz yıla uzatılmasına, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla yirmidokuz yıla kadar yapılan kira sözleşmelerinin ise yirmidokuz yıla ya da irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılmasına, sözleşme bedelinin belirlenmesine, ödeme şekli ve süresine, yatırımcının veya işletmecinin hak ve yükümlülüklerine, sözleşmeye konu alan üzerinde yapılabilecek yapı ve tesislerin nevi ve miktarına ilişkin hususlara ve kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazların yatırımcı ve işletmecilerine satılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir." kuralına, Kapsam başlıklı 2. maddesinde; "Bu Yönetmelik; ilgili mevzuatı uyarınca kamu taşınmazları üzerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından, kesin tahsis, kesin izin, kullanma izni, kiralama ve irtifak hakkı verilen kıyı yapıları dâhil turizm yatırımlarını kapsar." kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin Yararlanma Şartları, Başvuru ve Başvurunun Değerlendirilmesi başlıklı 5. maddesinin (1) fıkrasında; "Turizm yatırımcısı ve işletmecisi tarafından süre uzatımı veya sözleşme değişikliğinden yararlanılabilmesi ya da satın alma talebinde bulunulabilmesi için, gereken koşulları başvuru tarihi itibariyle taşıması gerektiği belirtilerek, iptal istemine konu (c) bendinde; 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ile Milli Parklar Yönetmeliği ile işlemin yapıldığı tarihte geçerli olanlar dâhil (Milli Parkların Ayrılma, Planlama Uygulama ve Yönetimine Ait Yönetmelik vb.) diğer ilgili mevzuat hükümleri uyarınca 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanununa tâbi alanlar üzerinde bulunan yapı ve tesislerin konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirmek veya işlettirilmek üzere Orman ve Su İşleri Bakanlığınca kiralama yapılmış olması ve kiralama işlemlerinin İdare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması... şarttır" kuralı getirilmiştir.
Davacı tarafından, kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması koşulunun 4706 sayılı Yasanın geçici 23. maddesinde yer almadığı, yönetmelik kuralının idareye keyfi ve sınırsız takdir hakkı tanıdığından bahisle iptali istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; konusunu Güvercinlik Tabiat Parkının, orman içi dinlenme yerinde bulunan konaklama üniteleri, gazino, kolaylık üniteleri ve plaj aktiviteleri ve kapı giriş ücretlerinin tahsili ve sahanın genel temizliği oluşturan işletme ihale sözleşmesinin 2005 yılında düzenleme şeklinde imzalanarak, işletmeciliğin davacı şirkete devredildiği, anılan sözleşmenin fesih başlıklı (j) bendinde taahhüdün şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi halinde 10 gün süreli ihtara rağmen aynı durumun devamı halinde hüküm almaya gerek kalmaksızın sözleşmenin feshinin öngörüldüğü, idarenin ... günlü ... sayılı, ... günlü, ... sayılı ... günlü, ... sayılı yazılarıyla işletme bedellerinin ödenmesi gerektiği hususunun davacıya bildirildiği, davacının işletme bedeli taksitlerini ödenmemesi üzerine sözleşmeyi feshetme hakkı doğan idarenin ... tarih ve ... sayılı işlemle işletmecilik sözleşmesinin feshederek tesisin boş olarak teslim edilmesini istediği, Güvercinlik Mesire Yerinin teslim edilmesi aksi halde 2886 sayılı Yasanın 75. maddesi uyarınca tahliyenin gerçekleştirileceğine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davanın ... İdare Mahkemesinin günlü, E: ..., K: ... sayılı kararıyla; davacının, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmediği nedeniyle sözleşme feshedildiğinden, orman içi dinlenme yeri olarak işletmek amacıyla kiraya verilen yeri teslim etmesi gerektiği, aksi halde tahliye ettirileceği hususu kuşkusuz olduğundan, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle reddedildiği, anılan kararın temyiz edilmeksizin kesinleştiği, taşınmazın 05.08.2014 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı'nca teslim alındığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda anılan kural uyarınca verilen kullanma hakları için taşınmazın kullanma izni sözleşmesinin geçerliliğini koruması şartının getirilmiştir. Aksi halde sözleşmelerine aykırı davrananların sözleşmeleri iptal edilerek, kullanım izni verilen taşınmaza yönelik bütün hakları sona ermektedir.
4706 sayılı Kanunun geçici 23. maddesinde öngörülen, ilgili mevzuatı uyarınca kesin tahsis yapılan, kesin izin verilen veya lehine irtifak hakkı veya kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin bu kullanım haklarının uzatılması veya bu taşınmazların yatırımcı ve işletmecilerine satılmak suretiyle de değerlendirilebileceği yolundaki hükmün de kullanım hakları devam eden yatırımcı ve işletmecileri ifade ettiği açık olup, dava konusu Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması ile Satışına İlişkin Yönetmeliğin 5. maddesinin, 1. fıkrasının (c) bendinde de; Kanundaki hükmün paralelinde getirilen kural uyarınca, verilen kullanma hakları için taşınmazın kullanma izni sözleşmesinin geçerliliğini koruması şartı getirilmiştir. Aksi halde sözleşmelerine aykırı davrananların sözleşmeleri iptal edilerek, kullanım izni verilen taşınmaza yönelik bütün hakları sona ermektedir.
Bu nedenle anılan bentte yer alan davaya konu " ve kiralama işlemlerinin İdare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması..." ibaresinde dayanağı yasa hükmüne aykırılık görülmemiştir.
Davacının ihale sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmediğinden dolayı sözleşmesinin feshedildiği ve bu işleme karşı açılan davanın da reddedilerek kesinleştiği gözönünde bulundurulduğunda kullanım hakları devam eden yatırımcı ve işletmeci durumunda olmayan davacının 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacı şirket tarafından 4706 sayılı Kanunun Geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemle dayanağı Yönetmelik kuralına açılan davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 02/06/2021 tarihinde, davacı vekili Av. ...'ın geldiği, davalı Hazine ve Maliye Bakanlığı vekili Av. ... ile davalı Tarım ve Orman Bakanlığı vekili Hukuk Müşaviri ...'ün gelmediği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Davacı vekiline usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra davacı vekiline son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve 02/06/2021 tarihli, E:2019/12789 sayılı ara kararı üzerine gönderilen bilgi ve belgeler ile diğer belgeler incelendikten sonra, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Muğla İli, Güvercinlik Tabiat Parkı içerisinde yer alan Güvercinlik Orman İçi Dinlenme Yerinin işletmeciliği işine ilişkin olarak davacı firma ile Çevre ve Orman Bakanlığı arasında 22/11/2005 tarihinde "Orman İçi Dinlenme Yeri Kapı Girişi ve Tüm Tesislerin İşletmeciliği İhale Sözleşmesi" imzalanmıştır.
Bahse konu sözleşmede, sözleşmenin konusu Güvercinlik Orman İçi Dinlenme Yerinde bulunan konaklama üniteleri, gazino, kolaylık üniteleri ve plaj aktiviteleri ve kapı giriş ücretlerinin tahsili ile sahanın genel temizliği olarak belirlenmiş, işletme süresinin 22/11/2005- 31/12/2012 tarihleri arasındaki 7 yıl 2 ay 9 günlük süreyi kapsadığı işletme süresine ilave olarak süre uzatımı yapılmayacağı tesisin 31/12/2012 tarihinde boşaltılacağı kararlaştırılmıştır.
Sözleşmeye konu tesis işyeri açma ve çalışma ruhsatının bulunmadığından bahisle Mumcular Belediye Başkanlığı tarafından 19/11/2007 tarihinde mühürlenmiştir.
Muğla Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemiyle, sözleşme gereği ödenmesi gereken işletme bedelinin ödenmediği gerekçesiyle işletme sözleşmesinin feshedildiği ve tesisin tahliye edilmesi gerektiği davacı firmaya bildirilmiştir.
Sözleşmenin feshine ve tesisin boşaltılması gerektiğine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Muğla Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılan davada ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararıyla uyuşmazlığın adli yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Tesisin tahliye edilmesi gerektiğine aksi halde 2886 sayılı Kanunun 75.maddesi uyarınca tahliye edileceğine ilişkin ... ve ... sayılı Muğla Valiliği işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ...sayılı karar taraflarca temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.
Sözleşme konusu tesis 05/08/2014 tarihinde idare tarafından teslim alınmıştır.
Davacı firma tarafından, 4706 sayılı Kanunun geçici 23.maddesi ve bu maddeye dayanılarak hazırlanan Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmelikten bahsedilerek, açılan davalardan tüm yargılama giderlerini üstelenerek kayıtsız ve şartsız olarak feragat edeceği ve idare nezdindeki tüm borçlarını ödeyeceği belirtilerek, kendisi ile yeniden sözleşme yapılması ya da taşınmazın kendisine satılması istemiyle yapılan 23/11/2018 ve 26/11/2018 tarihli başvurular Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemiyle; Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinde yatırımcı şirketin bu Yönetmelik hükümlerinden yararlandırılabilmesi için verilen izinlerin idare nezdinde devam ediyor olmasının düzenlendiği, talep konusu sahanın işletmecilik hakkının davacı firmaya verilmesine rağmen işletme bedellerinin ödenmemesi üzerine sözleşmenin feshedildiği, açılan davalar neticesinde sahanın idareye teslim edildiği, işletme sözleşmesinin devam etmediği hususunun sabit olması nedeniyle 4706 sayılı Kanunun geçici 23. maddesinden yararlandırılmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir.
04/05/2018 günlü, 30411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinin, 1. fıkrasının, (c) bendinde yer alan "ve kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" ibaresi ile davacı şirket tarafından 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ... günlü, ... sayılı Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 124. maddesinde; "Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler. Hangi yönetmeliklerin Resmî Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir." hükmüne yer verilmiştir.
İdarelerin, yönetmeliklerle yapacakları düzenlemelerin üst kurallara aykırı olmaması, düzenlemenin yasalarla idarelere tanınan yetkiler çerçevesinde ve yasayla belirlenen sınırlara bağlı olarak, tamamlayıcı, açıklayıcı ve üst normların uygulanmasına yönelik olması gerekmektedir.
18/07/2001 tarih ve 24466 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna 05/12/2017 tarih ve 30261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bazı Vergi Kanunları İle Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun 60. maddesiyle eklenen geçici 23. maddesinin 1.fıkrasında; "İlgili mevzuatı uyarınca kamu taşınmazları üzerinde kıyı yapıları dâhil turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığınca adına kesin tahsis yapılan, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca adına kesin izin verilen veya Maliye Bakanlığı tarafından lehine irtifak hakkı tesis edilen veya kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni süreleri; söz konusu kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma iznine ilişkin olarak varsa açılan davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız olarak feragat edilmesi, ödenmesi gereken herhangi bir borcunun bulunmaması ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde başvurulması halinde yeniden sözleşme düzenlenmek suretiyle sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren kırk dokuz yıla uzatılabilir. Ayrıca, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla yirmidokuz yıla kadar kiralama yapılan yatırımcı ve işletmecilerin kira sözleşmeleri, bu fıkrada belirtilen şartların sağlanması halinde yirmidokuz yıla veya irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılabilir. Kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar yatırımcı ve işletmecilerine satılmak suretiyle de değerlendirilebilir..." hükmüne yer verilmiş, bu hükme dayanılarak hazırlanan ve 04/05/2018 tarihli, 30411 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması ile Satışına İlişkin Yönetmeliğin 1.maddesinde; Yönetmeliğin amacı "ilgili mevzuatı uyarınca kamu taşınmazları üzerinde kıyı yapıları dâhil turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından yatırımcı ve işletmecilere verilen kesin tahsis, kesin izin, kullanma izni ve irtifak hakkı sürelerinin kırkdokuz yıla uzatılmasına, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla yirmidokuz yıla kadar yapılan kira sözleşmelerinin ise yirmidokuzyıla ya da irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılmasına, sözleşme bedelinin belirlenmesine, ödeme şekli ve süresine, yatırımcının veya işletmecinin hak ve yükümlülüklerine, sözleşmeye konu alan üzerinde yapılabilecek yapı ve tesislerin nevi ve miktarına ilişkin hususlara ve kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazların yatırımcı ve işletmecilerine satılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek" olarak belirlenmiş, 4. maddesinin (g) bendinde; "Kiralama: 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun ek 8 inci maddesi hükmü uyarınca, 6831 sayılı Orman Kanunu ile 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Millî Parklar Kanununa tâbi alanlar üzerinde bulunan yapı ve tesislerin Orman ve Su İşleri Bakanlığınca konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirilmek üzere kiraya verilmesi", (ı) bendinde; "Süre uzatımı: Kesin izin, kesin tahsis, kullanma izni ve üst hakkı dâhil irtifak hakkı sürelerinin kırkdokuzyıla, kiralama sürelerinin yirmidokuz yıla ya da irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılması" olarak tanımlanmış, "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde; "(1) Turizm yatırımcısı ve işletmecisi tarafından süre uzatımı veya sözleşme değişikliğinden yararlanılabilmesi ya da satın alma talebinde bulunulabilmesi için, başvuru tarihi itibariyle; c) 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ile Milli Parklar Yönetmeliği ile işlemin yapıldığı tarihte geçerli olanlar dâhil (Milli Parkların Ayrılma, Planlama Uygulama ve Yönetimine Ait Yönetmelik vb.) diğer ilgili mevzuat hükümleri uyarınca 6831 sayılı Orman Kanunu ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanununa tâbi alanlar üzerinde bulunan yapı ve tesislerin konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirmek veya işlettirilmek üzere Orman ve Su İşleri Bakanlığınca kiralama yapılmış olması ve kiralama işlemlerinin İdare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" hükmüne, "Uzatılacak süre" başlıklı 8. maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde; "Kiralama süresinin kalan kısmının, kiralama olarak devam edilmesi durumunda süre uzatımının yapılacağı tarih itibariyle yirmidokuz yıla olan farkı kadar süre, kiralama işleminin irtifak hakkına dönüştürülmesi durumunda ise süre uzatımının yapılacağı tarih itibariyle kırkdokuz yıla olan farkı kadar süre, uzatılacak süre olarak tespit edilir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Usul Yönünden:
Davalı idarelerden Hazine ve Maliye Bakanlığının usule ilişkin iddiaları yerinde görülmemiştir.
Esas Yönünden:
a) Yönetmelik kuralı yönünden;
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 23. maddesinin 1.fıkrasında yapılan düzenleme ile genel olarak, kamu taşınmazları üzerinde turizm yatırımı gerçekleştirilmek amacıyla ilgili idare tarafından kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı ya da kullanım izni adıyla yatırımcılar lehine yapılan tahsislerin ve milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirmek amacıyla yapılan kira sözleşmelerinin kalan sürelerinin söz konusu düzenlemede yer verilen koşulların sağlanması halinde uzatılmasının öngörüldüğü, bu kapsamda, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca milli park ve tabiat parklarında konaklama amaçlı turizm yatırımı gerçekleştirmek amacıyla yirmidokuz yıla kadar kiralama yapılan yatırımcı ve işletmecilerin kira sözleşmelerinin bu fıkrada belirtilen şartların sağlanması halinde yirmidokuz yıla veya irtifak hakkına dönüştürülmek suretiyle kırkdokuz yıla uzatılabileceği yolundaki düzenlemede de, düzenlemenin yürürlük tarihinden önce herhangi bir sebeple sona ermiş kira sözleşmelerinin ihya edilerek sürelerinin uzatılmasının amaçlanmadığı, devam etmekte olan kira sözleşmelerinin kalan sürelerinin yeniden sözleşme düzenlenmek suretiyle uzatılmasının öngörüldüğü açık olup, söz konusu Kanun maddesine dayanılarak hazırlanan Yönetmeliğin dava konusu 5. maddesinin, 1. fıkrasının, (c) bendinde yer alan "ve kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" ibaresinde dayanağı Kanuna aykırılık bulunmamaktadır.
b) Dava konusu işleme gelince;
Davacı firma ile Çevre ve Orman Bakanlığı arasında 22/11/2005 tarihinde imzalanan ve 31/12/2012 tarihinde sona ereceği kararlaştırlan "Güvercinlik Orman İçi Dinlenme Yeri Kapı Girişi ve Tüm Tesislerin İşletmeciliği İhale Sözleşmesi" idarenin 08/02/2008 tarihli işlemiyle feshedilmiş ve sözleşme konusu tesis 05/08/2014 tarihinde idare tarafından teslim alınmıştır.
Feshin ancak yargı kararıyla geçerlilik kazanacağı, ortada geçerli bir fesih olmadığı dolayısıyla 4706 sayılı Kanunun geçici 23.maddesi ve bu maddeye dayanılarak hazırlanan Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmelik kapsamında kendisi ile yeniden sözleşme yapılması ya da taşınmazın kendisine satılması istemiyle yapılan 23/11/2018 ve 26/11/2018 tarihli başvurular sırasında kira sözleşmesinin mevcut ve yürürlükte olduğu davacı firma tarafından ileri sürülmektedir.
Dairemizin 02/06/2021 tarihli ara kararıyla; 22.11.2005 tarihli ihale sözleşmesinin feshinden kaynaklanan uyuşmalıklara ilişkin olarak lehlerine ya da aleyhlerine açılmış davaların safahatının bildirilmesi, söz konusu davalar neticesinde verilen Mahkeme kararlarının varsa yargı yolu aşamasında verilen kararlarla birlikte sunulması taraflardan istenilmiştir.
Dairemizin ara kararı üzerine taraflarca sunulan bilgi ve belgeler ile dosyanın incelenmesinden; sözleşme konusu tesisin mühürlenmesine ilişkin Mumcular Belediye Başkanlığı işleminin dava konusu edilmediği, işletme sözleşmesinin feshine ve tesisin tahliye edilmesi gerektiğine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Muğla Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılan davada uyuşmazlığın adli yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddi yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının taraflarca temyiz edilmeyerek kesinleştiği, tesisin tahliye edilmemesi halinde 2886 sayılı Kanunun 75.maddesi uyarınca tahliye edileceğine ilişkin ... ve ... sayılı Muğla Valiliği işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın taraflarca temyiz edilmeyerek kesinleştiği, sözleşmenin aynen ifası ya da uyarlanması istemiyle (idarenin edimlerini yerine getirmemesi nedeniyle tesisin işletilemediği, 7 yıl için kiralanan tesisin 2 yıl kullanılabildiği, geri kalan kira dönemlerine ilişkin haktan mahrum kalındığından bahisle kalan 5 yıllık sürenin yeniden kendisine tanınması ya da bakiye kira döneminin hesaplanacak yıllık gelirinin idareden alınarak kendisine verilmesi istemi) davacı firma tarafından açılan davada ... Sulh Hukuk Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararıyla; davacının kendi kusur ve ihmalinden kaynaklanan sebeple dava açmasında haksız olduğu ve bu nedenle ortada sözleşmenin uyarlanmasına konu olabilecek bir durum tespit edilemediği gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen karara karşı yapılan istinaf incelemesinin devam ettiği, davacının asıl davacı olarak sözleşmenin geçerli olduğunun tespiti, tahliye işlemlerinin durdurulması, muarazanın giderilmesi ve idarenin müdahalesinin men'ine karar verilmesi, sözleşmenin karşı tarafı olan idarenin ise birleşen dosya davacısı olarak 2010,2011 ve 2012 yıllarına ait işletme bedelinin firmadan tahsilini talep ettiği davada ise ... Asliye Hukuk Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ...sayılı kararıyla; sözleşmenin 31/12/2012 tarihinde sona ermiş olması ayrıca tesisin 05/08/2014 tarihinde tahliye edildiği dikkate alındığında, asıl davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle asıl dava yönünden karar verilmesine yer olmadığına, birleşen dava yönünden ise tesis boşaltılmadığı sürece kira borcunun devam edeceği gerekçesiyle 475.547,68-TL alacağın yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verildiği, dosyanın istinaf aşamasında bulunduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda; 22/11/2005 tarihli sözleşmenin idarenin 08/02/2008 tarihli işlemiyle feshedildiği, fesih işleminin iptali, feshin geçersizliğinin ya da kira sözleşmesinin yürürlükte olduğunun tespiti istemiyle açılan davalar neticesinde söz konusu istemlerin kabulü yolunda verilmiş bir yargı kararının bulunmadığı, diğer taraftan sözleşmenin süresinin 31/12/2012 tarihinde sona ermiş ve tesisin 05/08/2014 tarihinde tahliye edilmiş olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, Kamu Taşınmazları Üzerindeki Turizm Yatırımlarının Sürelerinin Uzatılması İle Satışına İlişkin Yönetmeliğin "Yararlanma şartları" başlıklı 5. maddesinin, 1. fıkrasının, (c) bendinde yer alan turizm yatırımcısı ve işletmecisi tarafından süre uzatımı veya sözleşme değişikliğinden yararlanılabilmesi ya da satın alma talebinde bulunulabilmesi için aranan "kiralama işlemlerinin idare nezdinde halen geçerliliğini koruması ve iptal edilmemiş olması" koşulunun davacı firma tarafından sağlanamadığı açık olduğundan, davacının 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 23. maddesinden yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davalı idareler vekillerinin duruşmaya gelmemesi nedeniyle duruşmasız davalar için belirlenen ... TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 21/10/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X):
Kira sözleşmesinin feshi işlemine karşı adli yargıda dava açılıp açılmadığı hususu davacıdan ara kararla sorulmak suretiyle açıklığa kavuşturulduktan sonra davanın esasının karar bağlanması gerektiği görüşü ile aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.