Danıştay 10. Daire 2021/4989 Esas 2021/5116 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/4989
Karar No : 2021/5116


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): Kendine asaleten, kızı …'ya
velayeten …
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, murisleri …'nın, Siirt 3. Komando Tugay Komutanlığı'nda Komando Tabur Komutanı olarak Piyade Binbaşı rütbesiyle görev yapmakta iken, ''Zeytin Dalı Harekatı'' kapsamında icra edilen sınır ötesi operasyonda şehit olması sonucunda, kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca destekten yoksun kalınması nedeniyle uğranılan zararlara karşılık olarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla her biri için 100,00 TL maddi, olaydan dolayı duydukları acı ve üzüntü nedeniyle de her biri için 300.000.00 TL manevi olmak üzere toplam 200,00 TL maddi, 600.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacılar yakını …'nın, görevlendirildiği Zeytindalı Harekatı kapsamında 15/03/2018 tarihinde saat 09.45 sularında Afrin (Suriye) yakınlarında görevi esnasında teröristlerle girdiği çatışmada yaralanması sonucu 17/03/2018 tarihinde hayatını kaybettiği anlaşıldığından, davacıların uğradığı zararın mesleki risk ilkesi uyarınca tazmini gerektiği gerekçesiyle davacıların manevi tazminat istemlerinin kısmen kabulü ile davacılardan … için 150.000,00 TL ve … için 100.000,00 TL olmak üzere toplam 250.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihi olan 14/12/2018 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacılara ödenmesine, aşan manevi tazminat isteminin reddine, davacıların destek kaybı olmadığı anlaşıldığından maddi tazminat istemine ilişkin kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; davacıların istinaf isteminin reddi ile kararın maddi ve manevi tazminat istemlerinin reddine ilişkin kısımlarının onanmasına, davalı idarenin istinaf isteminin kısmen kabulü ile kararın manevi tazminatın kabul edilmesine ilişkin kısmının kaldırılmasına, manevi tazminat isteminin kısmen kabulü ile takdiren davacılardan … için 75.000,00 TL ve … için 50.000,00 TL olmak üzere toplam 125.000,00 TL manevi tazminatın idareye başvuru tarihi olan 25/09/2018 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacılara ödenmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat istemlerinin ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacılar tarafından, idarenin manevi tazminata ilişkin istinaf talebi bulunmadığı, bu sebeple manevi tazminatın kabul edilen kısmına ilişkin kararın kaldırılmasının hukuka aykırı olduğu, maddi tazminata hükmedilmesi gerektiği; davalı idare tarafından ise; dava konusu olayda yasal yükümlülüklerini yerine getirdikleri, kusurlarının bulunmadığı, kusursuz sorumluluk ilkesi gereği de tazmin yükümlülüğü bulunmadığı, hükmedilen manevi tazminat miktarının bozduğu iddia edilen manevi dengeyi telafi edecek miktardan yüksek olduğunun görüldüğü, harçlardan muaf oldukları iddialarıyla temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının aleyhlerine olan kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup, davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ :…
DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin incelenmeksizin reddi ile davacıların temyiz istemlerinin kısmen kabulü ile kararın manevi tazminata ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
Temyiz İstemine Konu Kararın, Davacıların Maddi Tazminata Yönelik İstinaf İstemlerinin Reddine İlişkin Kısmının İncelenmesi:
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, davacıların maddi tazminat talebine yönelik istinaf istemlerinin reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Temyiz İstemine Konu Kararın, Davalı İdarenin Manevi Tazminata Yönelik İstinaf İsteminin Kısmen Kabulüne, Kısmen Reddine İlişkin Kısmı ile Aleyhlerine Hükmolunan Harçlar Yönünden İncelenmesi:

İLGİLİ MEVZUAT:
Usûl hukukunun temel ilkelerinden olan taleple bağlılık ilkesine ilişkin olarak 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesi ile atıfta bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 26. maddesinin 1. fıkrasında, "Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir." kuralı yer almaktadır.
Aynı Kanun'un 355. maddesinin 1. fıkrasında, "İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; İdare Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin karara karşı davalı idarenin yaptığı istinaf başvurusunun sadece aleyhlerine hükmedilen harca ilişkin olduğu, kabul edilen manevi tazminata ilişkin kısım yönünden davalı idarenin istinaf isteminin bulunmadığı, buna karşın Bölge İdare Mahkemesince, kararın manevi tazminatın kısmen kabulüne ilişkin bölümüne idarece istinaf isteminde bulunulduğu kabul edilmek suretiyle ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak anılan kısım hakkında yeniden hüküm kurulduğu; ayrıca davalı idarenin harca yönelik istinaf başvurusu hakkında herhangi bir inceleme yapılıp başvurunun reddi ya da kabulüne dair hüküm kurulmadığı, bununla birlikte ilk derece mahkemesi kararının manevi tazminat isteminin kabulüne yönelik kısmının kaldırılması üzerine yeniden hükmedilen manevi tazminat tutarı dikkate alınarak nispi karar harcının tekrar hesaplandığı ve nispi karar harcı ile dava ve istinaf aşamalarında tahsil edilen maktu harçların davadaki haklılık durumuna göre taraflara yüklenmesine hükmedildiği görülmektedir.
6100 sayılı Kanun'un yukarıda yer verilen 26. maddesinin 1. fıkrası ve 355. maddesinin 1. fıkrasında, usul hukuku kuralı olan taleple bağlılık ilkesi düzenlenmiştir. Söz konusu ilke uyarınca hakimin tarafların talep sonuçlarıyla bağlı olup ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremeyeceği, duruma göre talep sonucundan daha azına karar verebileceği açıktır. Ayrıca anılan Kanun hükmü, emredici hüküm olduğundan mahkemece kendiliğinden dikkate alınması gerekmektedir.
Bu durumda, davalı idarenin gerek istinaf başvuru dilekçesinin gerekse davacıların istinaf istemlerine verdiği cevap dilekçesinin içeriğinde manevi tazminatın kabulüne ilişkin yeniden yargılama talebi bulunmadığı, İdare Mahkemesi kararının, yalnızca Bakanlıklarının harçtan muaf olması nedeniyle aleyhlerine harca hükmedilmesine yönelik kısmının istinaf incelemesine tabi tutulmasının istenildiği görüldüğünden; taleple bağlılık ilkesine aykırı olarak davalı idarenin talebini aşar şekilde İdare Mahkemesi kararının manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kısmının istinaf incelemesine konu edilerek karar verilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan; işbu bozma kararı uyarınca Bölge İdare Mahkemesi tarafından yeniden yapılacak yargılama sonucu harçlara yönelik olarak tekrar karar verileceğinden, davalı idarenin harca yönelik temyiz istemi bu aşamada incelenmemiştir.
Davalı İdarenin Uyuşmazlığın Esasına Yönelik Temyiz İstemlerinin İncelenmesi:
Davalı idarenin istinaf başvuru dilekçesinde, yalnızca aleyhlerine hükmedilen harçlara ilişkin istinaf başvurusunda bulunduğu, temyiz dilekçesinde ise, harcın yanı sıra uyuşmazlığın esasına yönelik iddialar öne sürerek temyiz isteminde bulunduğu görülmektedir.
Bilindiği üzere, istinaf mahkemelerinin faaliyete geçmesinin ardından ilk derece mahkemesi kararına yönelik usul ve hukuka aykırılık iddiaları için öncelikle istinaf kanun yoluna başvurulmakta, sonuç alınamaması durumunda temyiz kanun yoluna gidilmektedir.
Başka bir ifadeyle, temyiz incelemesinin, ilk derece mahkemesince verilen kararlara karşı taraflarca istinafa taşınan hususlarla, dolayısıyla kararın kesinleşmemiş kısımlarıyla sınırlı olarak yapılabileceği açıktır.
Bu bakımdan, istinaf kanun yolu incelemesine taşınmayan iddialar yönünden -Bölge İdare Mahkemesince verilen karar sonrasında- temyiz incelemesinin yapılması hukuken mümkün değildir.
Belirtilen sebeple, uyuşmazlığın esası hakkında istinaf başvurusunda bulunmayan davalı idarenin bu kısma yönelik temyiz isteminin incelenmesine hukuki olanak bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kısmen reddi ile temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının davacıların maddi tazminata yönelik istinaf istemlerinin reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
2. Davacıların temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize konu kararın davalı idarenin manevi tazminata yönelik istinaf isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Davalı idarenin uyuşmazlığın esasına ilişkin temyiz istemlerinin İNCELENMEKSİZİN REDDİNE,
4. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
5. Bozulan kısımlar hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/10/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.