Danıştay 6. Daire 2021/7445 Esas 2021/12373 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/7445
Karar No : 2021/12373

DAVACI : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı … Başkanlığı

DAVANIN ÖZETİ : İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, … Mahallesi, … ve … parsel sayılı taşınmazlara ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanıp … tarih ve … sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığının 22.10.2020 tarihli, 3130 sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakimi …'ın açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: 22.11.2010 onay tarihli 1/5000 ölçekli Hadımköy Sanayi Bölgesi Nazım İmar Planı ve 08.05.2011 onay tarihli 1/1000 ölçekli Hadımköy Sanayi Bölgesi 2. Etap Uygulama İmar Planında, davaya konu İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, …Mahallesi, … ve …parsel sayılı taşınmazlar kısmen park ve dinlenme alanları, kısmen kapalı ve açık semt spor alanı, kısmen yönetim merkezleri alanı, kısmen sanayi alanları fonksiyonunda kalmaktadır. Dava konusu Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanıp Cumhurbaşkanlığının 22.10.2020 tarihli, 3130 sayılı kararıyla onaylanarak 23.10.2020 tarih ve 31283 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 13.11.2020 - 14.12.2020 tarihleri arasında askıya çıkarılan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile mezkur taşınmazların sanayi alanında kalan kısmının genişletilerek diğer kamusal alanların daraltıldığı iddiasıyla askı süresinin son günü olan 14.12.2020 tarihinde davacı idare tarafından itiraz edilmiştir. Anılan itiraz 06.04.2021 tarih ve 31446 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığının 05.04.2021 tarihli, 3774 sayılı kararıyla reddedilmiş olup bu kararın 07.04.2021 tarihli, 6150 sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı yazısıyla davacı idareye bildirilmesi üzerine söz konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle 07.06.2021 tarihinde bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 40. maddesinin ikinci fıkrasında; Devletin, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorunda olduğu hükme bağlanmış, 125. maddesinin üçüncü fıkrasında da; 40. maddedeki düzenlemenin devamı niteliğinde, "İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden başlar." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasında, "Dava açma süresinin, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay'da ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür." hükmüne, 2. fıkrasında, "Bu süreler, idari uyuşmazlıklarda yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlar." hükmüne, 4. fıkrasında ise, "İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar." hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle, aynı Kanunun, "Üst Makamlara Başvurma" başlıklı 11. maddesinde ise, "İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur." hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin 1.fıkrasında, "İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır:
(...)
c) Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.(...)" hükmüne, 2.fıkrasında, "İvedi yargılama usulünde:
a) Dava açma süresi otuz gündür.
b) Bu Kanunun 11 inci maddesi hükümleri uygulanmaz. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
09.07.2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 85. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanununun 3. maddesinin birinci fıkrası yürürlükten kaldırılarak Özelleştirme Yüksek Kurulunun hukuki varlığına son verilmişse de, aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 85. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ile aynı Kanuna eklenen Geçici 29. madde ile bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Özelleştirme Yüksek Kurulunca görülmekte olan işlerin Cumhurbaşkanı veya yetkilendireceği makam tarafından sonuçlandırılacağı öngörülmüştür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemlerin nitelikleri gereği yasalarda, genel dava açma süreleri dışında ayrı dava açma sürelerinin öngörülmüş olması halinde, idare tarafından idari işlemlerin nitelikleri ve tabi oldukları dava açma süreleri gösterilmedikçe özel dava açma sürelerinin işletilmesine olanak bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacıların, kendilerine bir bildirim yapılmadığı sürece 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde öngörülen ve özel bir yargılama niteliği taşıyan ivedi yargılama usulünü ve bu usule tâbi işlerde geçerli olan dava açma süresini bilmeleri mümkün değildir. Dolayısıyla ivedi yargılama usulüne tâbi olan bir işlemi öğrendiklerinde kaç gün içinde hangi merciye başvurulacağını ya da doğrudan dava açılıp açılamayacağını bilmeleri beklenemez.
Bu doğrultuda, Anayasa’nın 40. maddesi hükmü uyarınca, özel dava açma süresine tabi olmasına rağmen, bu hususun idari işlemde açıklanmaması halinde, dava konusu idari işlemin tebliği tarihinden itibaren, özel dava açma süresinin değil, 60 günlük genel dava açma süresinin uygulanması gerekmektedir.
Uyuşmazlık bu çerçevede ele alındığında, Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanıp 22.10.2020 tarih ve 3130 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri 2577 sayılı Kanunun 20/A maddesinde öngörülen ivedi yargılama usulü kapsamında yapılmış olup her ne kadar söz konusu maddede, 30 günlük özel dava açma süresi öngörülmüş ise de, Anayasanın 40. maddesi gereğince, kanunlarda özel başvuru yolu ve dava açma süresi öngörüldüğü hallerde bunun ilgililere açıkça ve ayrıca bildirilmesi gerektiği kuşkusuzdur.
Olayda, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri 13.11.2020 - 14.12.2020 tarihleri arasında askıya çıkarılmış, davacı tarafından askı süresi içerisinde 14.12.2020 tarihinde söz konusu planlara itiraz edilmiştir.
Dava konusu imar planları askıda ilan edilirken, söz konusu planların ivedi yargılama usulüne tabi olduğuna veya özel dava açma süresi bulunduğuna yönelik askı tutanağında herhangi bir açıklamaya yer verilmediği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, bakılan davada dava açma süresi değerlendirilirken, özel dava açma süresinin değil, 60 günlük genel dava açma süresinin gözetilmesinin yanı sıra, ivedi yargılama usulüne tabi olan uyuşmazlıkta, 2577 sayılı Kanunun 20/A maddesinde açıkça düzenlendiğinden 11. madde hükmünün uygulanamayacağının dikkate alınması gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen açıklamalar doğrultusunda, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine yönelik askı tarihinin son günü olan 14.12.2020 tarihini izleyen 60 günlük dava açma süresi içerisinde en son 12.02.2021 tarihinde açılması gerekirken, yeni bir dava açma süresi başlatmayan itirazın reddi yolunda tesis edilen ve 06.04.2021 tarihli, 31446 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 05.04.2021 tarihli, 3774 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı üzerine 07.06.2021 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle incelenme olanağı bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 02/06/2021 tarih ve E:2021/1074, K:2021/1137 sayılı kararı da bu yöndedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1.Davanın SÜREAŞIMI YÖNÜNDEN REDDİNE,
2.Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3.Kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının ve posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A maddesi uyarınca, bu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 11/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.