Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/3079 Esas 2021/2594 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/3079
Karar No : 2021/2594

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- ... Turizm ve Tanıtma Derneği
…
17- ...Vakfı
VEKİLİ :Av. ...

18- ...Odası ...Şubesi
VEKİLLERİ :Av. ...-Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :Danıştay Altıncı Dairesinin 20/05/2021 tarih ve E:2021/916, K:2021/6516 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 27/08/2015 tarihinde onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı'nın iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 20/05/2021 tarih ve E:2021/916, K:2021/6516 sayılı kararıyla; davacılar tarafından 27/08/2015 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının askıya çıkarılması üzerine son ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde dava açılması gerekirken, bu süre geçirilerek 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının uygulama işlemi niteliğinde olmayan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 29/05/2020 tarih ve 108137 sayılı kararıyla onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planının askıya çıkarılması üzerine, 02/09/2020 tarihinde açılan davanın süreaşımı yönünden incelenme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle davanın süreaşımı yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, uygulama işlemi niteliğindeki alt ölçekli imar planı ile birlikte 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına karşı süresinde dava açıldığı, daha önce aynı şekilde 1/25.000 ölçekli nazım imar planı ile birlikte dayanağı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istemiyle Danıştay Altıncı Dairesinin E:2016/4013 sayılı dosyası üzerinden açılan davada, dilekçe ret veya süre ret kararı verilmeden dosyanın esası yönünden 03/02/2021 tarihinde karar verildiği halde, görülmekte olan davada çelişkili şekilde davanın süreaşımı yönünden reddine karar verilmesinde hukuka uyarlık olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Antalya İli, Kaş İlçesi, ...Yarımadası Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı Limanağzı Bölgesi 3. Derece Doğal Sit Alanına ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 29/05/2020 tarih ve 108137 sayılı kararıyla onaylanan 1/25000 ölçekli nazım imar planı, 09/06/2020 - 08/07/2020 tarihleri arasında askıya çıkarılmış, anılan imar planına davacılar tarafından askı süresi içerisinde itirazda bulunulmamış olup, 1/25000 ölçekli nazım imar planı ile dayanağı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istemiyle 02/09/2020 tarihinde Danıştay Altıncı Dairesinin E:2020/8282 sayılı dosyasında dava açılmıştır.
Anılan dosyada, Danıştay Altıncı Dairesinin 19/10/2020 tarih ve E:2020/8282, K:2020/9597 sayılı kararıyla, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının görüm ve çözüm yerinin Danıştay, 1/25000 ölçekli nazım imar planının ise İdare Mahkemesi olduğu, ayrı yargı yerlerince değerlendirilerek sonuçlandırılması gereken söz konusu işlemlere karşı aynı dilekçeyle dava açılmasına olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının iptali istemiyle 26/01/2021 tarihinde Antalya İdare Mahkemesinin kayıtlarına giren yenileme dilekçesiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinin dördüncü fıkrasında; "İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmüne, aynı Kanun'un, "Üst makamlara başvurma" başlıklı 11. maddesinde; "İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 5. maddesinin birinci fıkrasında ise; "Nazım İmar Planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır." kuralı yer almıştır.
Aynı Kanun'un, "Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ise; "İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar." hükmünü içermektedir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen imar mevzuatı ile 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesi ve üst makamlara başvurmayı düzenleyen 11. maddesi birlikte değerlendirildiğinde, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi kapsamında başvuruda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren altmış gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden altmış günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen altmış gün içinde cevap verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihinden itibaren altmış günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği; imar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise, davanın, 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren altmış gün içinde açılması gerektiği, ancak bu süreler içerisinde dava açılmamış olması halinde imar planının uygulanmaya konulması ile birlikte uygulama işlemi üzerine işlem ile birlikte imar planına veya doğrudan işlemin dayanağı olan imar planına karşı yeniden dava açma hakkının bulunduğu ve bu aşamada dava açma süresinin uygulama işleminin süresine tâbi olduğu hususlarında tartışma bulunmamaktadır.
Yargısal içtihatlarda, imar planları, ilanı gereken genel düzenleyici işlem olarak kabul edilmiş olduğundan, uygulama işlemi olduğu öne sürülerek işlemin dayanağı imar planının iptalinin istenilmesi halinde planların uygulama işlemlerinin kapsamının ve buna göre de dava açma sürelerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Çevre düzeni planları, ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen planlar olup; bu planlar ile belirlenen ana kararların alt ölçekli imar planları olmaksızın uygulamaya geçirilmesi mümkün değildir.
Planlama sürecinde de nazım imar planının öncelikle yapılarak çevre düzeni planı ile uyumlu hazırlanmak suretiyle arazinin genel kullanış biçimi, nüfus yoğunluğu, yapı yoğunluğu, ulaşım gibi konular belirlenecektir. İmar planları arasındaki bu hiyerarşik ilişki, diğer düzenleyici işlemlerden farklı olup; alt ölçekli planların, üst ölçekli planların uygulanması amacıyla tesis edildiği açıktır.
Bu hususlar dikkate alındığında; alt ölçekli plan (düzenleyici işlem olmakla birlikte), üst ölçekli planın uygulama işlemi niteliğinde olduğundan, nazım imar planı yapıldıktan sonra bu plan ile birlikte üst ölçekli planın da iptali istemiyle dava açılabileceği sonucuna varılmaktadır.
Aksi halde nazım imar planlarının çevre düzeni planına uygun tesis edilmiş olması durumunda uygulama programlarını doğrudan etkilemesine karşın bu planların iptali için açılan davalarda işin esasının incelenmesi suretiyle yargısal denetim yapılamayacaktır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının uygulama işlemi niteliğindeki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı kararıyla onaylanan 1/25000 ölçekli nazım imar planı, 09/06/2020 - 08/07/2020 tarihleri arasında askıya çıkarılmış, imar planına davacılar tarafından askı süresi içerisinde itirazda bulunulmamıştır.
Askı süresinin son gününden itibaren altmış gün içinde söz konusu planın yanı sıra dayanağı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına karşı da, yasal dava açma süresi içinde 02/09/2020 tarihinde dava açıldığı anlaşıldığından, 1/100.000 ölçekli imar planının iptali istemiyle açılan bu davada süreaşımı bulunmamaktadır.
Bu durumda, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına yönelik olarak uyuşmazlığın esasına girilerek yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 20/05/2021 tarih ve E:2021/916, K:2021/6516 sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Danıştay Altıncı Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 24/11/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka aykırı bulunmadığı, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.