Danıştay 13. Daire 2015/1960 Esas 2021/4223 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2015/1960
Karar No : 2021/4223

DAVACI : … Akaryakıt Dağıtım A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVALI : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin tescilli markası altında faaliyet gösteren bayisine ait akaryakıt istasyonunda 30/05/2013 tarihinde yapılan denetimde, yer altı tanklarından birinin otomasyon sistemine bağlı olmadığından bahisle 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 850.000,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) … tarih ve … sayılı kararının ve bu kararın dayanağı olduğu ileri sürülen 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu idarî para cezasına konu eylemin gerçekleştiği akaryakıt istasyonundaki otomasyon sisteminin, şirketleri ile … Petrol Ticaret Ltd. Şti. (… Petrol) arasında 02/12/2010 tarihinde imzalanan bayilik sözleşmesine istinaden kurulduğu, … Petrol'ün, … Petrol Gıda İnşaat A.Ş.'ce (… Petrol) satın alınması üzerine, …Petrol ile aralarında olan sözleşmenin feshedildiği, hâlihazırda bayilik faaliyetinin … Petrol'ce yürütüldüğü, akaryakıt istasyonundaki otomasyon sisteminin, …Otomasyon ve Akaryakıt Sistemleri A.Ş. tarafından kurulduğu, 17/06/2011 tarihli "Alt Yapı Kontrol Tutanağı'nda" istasyon alanında üç adet yer altı tankının bulunduğunun tespit edildiği ve bu tankların tamamının otomasyon sistemine bağlandığının belirtildiği, otomasyon sisteminin kurulumuyla ilgili olarak şirketlerinin herhangi bir kusurunun bulunmadığı, otomasyon sistemine bağlı olmadığı tespit edilen tankın, herhangi bir pompayla bağlantısının bulunmadığı, tankın havalandırma çıkışının olmadığı, atıl durumda olan bu tankın kullanılmasının imkânsız olduğu, ayrıca otomasyon sistemine bağlı olan tankta akaryakıt bulunmadığı gibi yapılan denetimde kayıt dışı bir durumun tespit edilemediği, bu tank vasıtasıyla akaryakıt kaçakçılığının yapılamayacağı, şirketleri hakkında idarî para cezası uygulanmasının, suç ve cezaların şahsîliği ilkesine aykırı olduğu, 1240 sayılı Kurul kararının, 5015 sayılı Kanun'a aykırı bir şekilde, ağır yükümlülükler getirdiği, otomasyon sistemi ile ilgili tüm sorumlulukların dağıtıcı şirketlerinin üzerinde bırakılmasının ciddi sorunlara yol açtığı, bu kapsamda, 1240 sayılı Kurul kararının dava konusu düzenlemelerinin iptali gerektiği, denetimin yapıldığı tarihe kadarki akaryakıt alım-satımları ile günlük stok hareketlerini gösteren otomasyon sistemi kayıtları incelendiğinde, bayinin anılan tarih aralığında gerçekleştirdiği ürün alımları ile buna ilişkin faturalar ve yapılan satışlar arasında herhangi bir tutarsızlığın bulunmadığı, akaryakıt giriş ve çıkışında otomasyon sistemine ve pompalara bağlantısı bulunan üç adet tankın kullanıldığı, başkaca herhangi bir tankın kullanılmadığı, bu kapsamda, şirketleri hakkında uygulanan idarî para cezasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 25. maddesi uyarınca, davacı şirket hakkında ön araştırma ve soruşturma yapılmasına gerek görülmeyerek, davacı şirketten yazılı savunma istenilmesine karar verildiği, savunma alınarak dosyanın tekemmül ettirildiği, akaryakıt istasyonunda bulunan yer altı tankının otomasyon sistemine bağlı olmaması nedeniyle davacı şirket hakkında uygulanan idarî para cezasının hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ: 1240 sayılı Kurul kararının dava konusu 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile 5. maddesinin on birinci fıkrasının iptali istemi hakkında davanın reddine; davacı şirkete idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının ise iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'NIN DÜŞÜNCESİ: Dağıtıcı lisansına sahip davacı şirketin bayisi olan akaryakıt istasyonundaki yer altı tanklarından birinin otomasyon sistemine bağlı olmadığı tespit edildiğinden, 5015 sayılı Kanun'un 7. maddesi ile 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinin ihlâli nedeniyle anılan Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin üç numaralı alt bendi uyarınca idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının ve dayanağı olan 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinin iptali istenilmektedir.
5015 sayılı Kanun'un 7. maddesine 5576 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen 28/03/2013 tarih ve 6455 sayılı Kanun'un 39. maddesi ile değişik 6. fıkrasında, dağıtıcıların tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol takibini etkin biçimde yapabilmesi için Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayileri üzerinde bir denetim sistemi kuracağı hükmüne yer verilmiştir. Anılan Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin üç numaralı alt bendinde de, 7. maddenin ihlâli, 850.000,00-TL idarî para cezasını gerektiren hâller arasında sayılmıştır.
27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. maddesinde, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, tescilli markası altında bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir bayi denetim sistemi kuracağı ve uygulayacağı belirtilmiş, dağıtım lisansı sahiplerinin bu konudaki yükümlülükleri düzenlenmiş, 5. maddesinde de, istasyon otomasyon sistemine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Görüleceği üzere, 5015 sayılı Kanun'un 7. maddesine 5576 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen 28/03/2013 tarih ve 6455 sayılı Kanun'un 39. maddesi ile değişik 6. fıkrasında, dağıtıcıların tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol takibini etkin biçimde yapabilmesi için Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayileri üzerinde bir denetim sistemi kurulması öngörüldüğünden ve 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinde de bayiler üzerindeki denetimin ne şekilde yapılacağı açıklanmak ve bu kapsamda dağıtım lisansı sahiplerinin yükümlülükleri belirlenmek suretiyle Kanun koyucunun amacına paralel bir düzenlemeye yer verildiğinden, 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinde dayanağı olan 5015 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, dağıtıcı lisansına sahip davacı şirketin bayisi olan …Petrol Gıda İnşaat Anonim Şirketi'ne ait akaryakıt istasyonunda 30/05/2013 tarihinde yapılan denetimde akaryakıt istasyonundaki vaziyet planında bulunan yer altı tankının istasyon otomasyon sistemine bağlanmadığının tespit edilmesi üzerine ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmaksının davacı şirketin savunması alınmak suretiyle 5015 sayılı Kanun'un 7. maddesi ile 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerine aykırılıktan dolayı anılan Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin üç numaralı alt bendi uyarınca idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının alındığı anlaşılmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun, 11/04/2013 tarih ve 28615 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6455 sayılı Kanun'un 44. maddesiyle değişik 19. maddesinin 4. fıkrasında, idarî para cezalarının ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç üç ay içinde karara bağlanacağı hükmüne yer verilmiştir. Dolayısıyla bu maddedeki değişikliğin yürürlüğe girdiği 11/04/2013 tarihinden sonra verilecek idarî para cezalarının, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra karara bağlanması gerektiğinden, ön araştırma ve soruşturma yapılmaksızın doğrudan savunma alınması yöntemiyle … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla verilen idarî para cezasının da mevzuata aykırı olduğu olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenle, dava konusu Kurul kararının usul yönünden hukuka aykırılığı nedeniyle iptaline, 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerine ilişkin bölümü itibarıyla ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKÎ SÜREÇ:
Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin tescilli markası altında faaliyet gösteren bayisine ait akaryakıt istasyonunda 30/05/2013 tarihinde yapılan denetimde, yer altı tanklarından birinin otomasyon sistemine bağlı olmadığından bahisle … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 25. maddesi uyarınca davacı şirketten alınan yazılı savunma ve Denetim Dairesi Başkanlığı'nın konuya ilişkin görüşü Kurul'ca değerlendirilmiş, söz konusu akaryakıt istasyonunda bulunan yer altı tankının istasyon otomasyon sistemine bağlı olmaması nedeniyle 5015 sayılı Kanun'un 7. maddesi ile 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerine aykırı hareket edildiği gerekçesiyle 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 850.000,00-TL idarî para cezası verilmesine üzerine anılan Kurul kararı ile bu kararın dayanağı olduğu ileri sürülen 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında 27/06/2007 tarihli ve 1240 sayılı Kurul Kararı'nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kurul Kararı'nın 3. ve 4. maddeleriyle 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinde değişiklik yapılmış ise de, anılan değişiklik öncesinde söz konusu maddelerde yer alan kuralların davacı şirkete uygulandığı görüldüğünden, 1240 sayılı Kurul Kararı'nın dava konusu düzenlemelerinin esasının incelenmesi gerekmektedir.
Öte yandan, dava dilekçesinde, 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. ve 5. maddelerinin iptali istenmişse de, dilekçenin içeriği ile Denetim Dairesi Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı görüş yazısına istinaden tesis edilen dava konusu Kurul kararı dikkate alındığında, iptal isteminin 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. maddesinin birinci fırkasının (b) bendi ile 5. maddesinin on birinci fıkrasına ilişkin kısmı ile sınırlı olarak incelenmesi gerektiğine karar verilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT:
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Kurul'un petrol piyasası ile ilgili görevleri" başlıklı 5/B maddesinin (h) bendinde, 5015 sayılı Kanun düzenlemelerine, çıkarılan yönetmelik düzenlemelerine, Kurul tarafından onaylanan tarife ve yönetmeliklere, lisans hüküm ve şartlarına ve Kurul kararlarına aykırı davranıldığı durumlarda, idarî para cezası vermek ve lisansları iptal etmek, Kurul'un görevleri arasında sayılmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 1. maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanun'un amacının, yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamak olduğu belirtilmiştir.
5015 sayılı Kanun'un 7. maddesinin dördüncü fıkrasında, "Dağıtıcılar, 2. maddenin birinci fıkrasının (10) ve (13) numaralı bentlerinde belirtilen şekilde sözleşme ile bayilikler oluşturur. Bayilik süresi bitiminden üç ay öncesinde bayiliğin devamı için sözleşme yenilenemez ise sürenin bitimine kadar dağıtıcı, bayinin ikmal ihtiyacını karşılar. Süre bitiminde bayi, sözleşme yaptığı yeni dağıtıcının ürünlerini pazarladığı anlaşılacak şekilde faaliyetine devam eder ve en geç bir ay içinde eski dağıtım şirketi ile ilgili tüm belirtileri kaldırır."; altıncı fıkrasında -fiil tarihi itibarıyla yürürlükte olan hâliyle-, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurmak ve uygulamakla yükümlüdür. Dağıtıcı lisansı sahibi, Kurum'un bu sisteme erişimini sağlar. Kurum; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerinin gerektirdiği ölçüde bu sisteme doğrudan erişimini sağlar. Kurum, yukarıda sayılan kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaç duyacağı bilgi ve belgeleri yine görevlerinin gerektirdiği ölçüde verir. Söz konusu sistemi kurmadığı ya da Kurum'ca belirlenen usul ve esaslara uygun denetimi sağlayamadığı tespit edilen dağıtıcılara 19. maddede öngörülen miktarda idarî para cezası uygulanır. Dağıtıcı lisansı sahipleri, bayi denetim sisteminin kurulmadığı veya kurulan sistemin Kurumca yapılan düzenlemelere uygun bulunmadığı tespit edilen bayilere akaryakıt ikmali yapamaz."; yedinci fıkrasında ise, "Dağıtıcılar, tescilli markası altında yapılan faaliyetlere ilişkin kalite kontrol izlemesini etkin biçimde yapmak, bayilik iptallerini gerekçeleriyle birlikte Kurum'a bildirmekle yükümlüdür. Akaryakıt dağıtımı için kurulacak tesis ve ekipmanlara ilişkin teknik, güvenlik, çevre ve benzeri kriterler Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." kurallarına yer verilmiştir.
19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendinde, 5., 6., 7., 8. ve 17. maddelerin ihlâli hâlinde sorumlulara 850.000,00-TL idarî para cezası verileceği; dördüncü fıkrasında, idarî para cezalarının, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç üç ay içinde karara bağlanacağı; 20. maddesinin birinci fıkrasında, lisans sahibi kişiler hakkında, bu Kanun'a, bu Kanun'a göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere, Kurum'un yazılı talimatlarına veya lisanslarına kayıtlı hususların herhangi birine riayet edilmediği takdirde, Kurum tarafından ön araştırma veya soruşturma başlatılacağı; 21. maddesinin birinci fıkrasında, Kurul'un, re'sen veya kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetler üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verileceği; ikinci fıkrasında, ön araştırma ve soruşturmada takip edilecek usul ve esasların, Kurum tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenleneceği kuralları yer almıştır.
06/01/2005 tarih ve 25692 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in "Ön Araştırma ve Soruşturma Prosedürüne Gerek Olmayan Hâller" başlıklı 25. maddesinde, "Petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelik'te düzenlenen ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, Daire Başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunması alınır. Daire Başkanı, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunar. Başkan, konuyu Kurul gündemine öncelikle alır.
Kurul, yazılı savunma ve konuya ilişkin Daire Başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını verir. İlgili mevzuat hükümlerine aykırılığın Kurul tarafından sabit görülmesi hâlinde, ilgili kanunlarda öngörülen ceza ve yaptırımların uygulanmasını kararlaştırır." kuralına yer verilmiştir.
5015 sayılı Kanun'un 7. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 06/07/2007 tarih ve 26574 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kurul Kararı'nın fiil tarihi itibarıyla yürürlükte olan 4. maddesinin birinci fıkrasında, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol izlemesini etkin biçimde yapacağı, bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kuracağı ve uygulayacağı belirtildikten sonra, devamında dağıtım şirketleri tarafından bu kapsamda yerine getirilmesi gereken yükümlülüklere yer verilmiş ve aynı fıkranın (b) bendinde, lisans sahiplerinin akaryakıt istasyonlarında stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda günlük olarak izlenebilmesine yönelik bir istasyon otomasyon sistemi kuracağı, merkez bağlantısı olan istasyon otomasyon sistemi ile bayilerindeki akaryakıt alım satım hareketlerini izleyip raporlayacağı ve kayıt dışı ikmal ve satış tespit edilmesi hâlinde Kurum'u derhâl bilgilendireceği; 5. maddesinin on birinci fıkrasında, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, istasyon otomasyon sisteminin doğru ve sağlıklı çalışmasını engelleyecek müdahalelere karşı her türlü tedbiri alacağı, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, istasyon otomasyon sistemine yapılan izinsiz müdahaleleri bilgi ve belgeleri ile birlikte, izinsiz müdahalenin tespit tarihinden itibaren en geç üç iş günü içerisinde Kurum'a bildireceği ve konuyla ilgili gerekli önlemleri ivedilikle alacağı kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1240 Sayılı Kurul Kararı'nın 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (b) Bendinin İncelenmesi:
4628 ve 5015 sayılı Kanun'lar ile petrol piyasası faaliyetlerinin güven ve istikrar içerisinde geliştirilerek sürdürülmesi amacıyla, tüketicinin ve piyasa taraflarının çıkar ve beklentileri ile kamu politikalarının ilkelerini ortak paydada buluşturacak, şeffaf, eşitlikçi ve verimli işleyişi sağlayacak, rekabet kurallarına uygun, güvenli ve istikrarlı bir yapının kurulması hedeflenmiştir. Bu nedenle, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, petrolün güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin petrol piyasalarında yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamakla görevli ve yetkilidir. Kurum'un, anılan Kanun'larda tanınan yetkiler dâhilinde, lisans kapsamındaki faaliyetlerin kısıtlanması veya faaliyetin yürütülmesine ilişkin olarak özel şartlar belirlenmesi konularında düzenlemeler yapma yetkisi bulunmaktadır. Kurum bu işlevini yerine getirmek üzere piyasa ile ilgili faaliyetlerin yönlendirilmesi, gözetimi, denetimi ve benzeri konulara ait usul ve esaslar hakkında düzenleme yapabilecektir.
Nitekim, petrol piyasası ile ilgili olarak düzenlemeler yapma yetkisine sahip olan davalı idarenin, kendisine tanınan bu yetkiyi dava konusu Kurul kararını yürürlüğe koymak suretiyle kullandığı görülmektedir.
İdarelerin düzenleme yapma yetkisine sahip olduğu alanlarda, bu alanları düzenleyici işlemler ile objektif bir şekilde düzenlemesi gerekmektedir. İdarelerin, işlem tesis ederken kendilerine Anayasa ve kanunlarla çizilen çerçeve içinde takdir yetkilerini kullanmaları ve bu yetkilerini kullanırken kamu hizmetinin gereklerini ve kamu yararını göz önünde bulundurmaları gerektiği açıktır.
1240 sayılı Kurul Kararı'nın "Denetim Sistemi Kurma ve Uygulama Yükümlülüğü" başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasında, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol izlemesini etkin biçimde yapar, bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurar ve uygular. ..."; anılan fıkranın dava konusu (b) bendinde ise, "Akaryakıt istasyonlarında stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda, günlük olarak izlenebilmesine yönelik bir istasyon otomasyon sistemi kurar. Merkez bağlantısı olan istasyon otomasyon sistemi ile bayilerindeki akaryakıt alım satım hareketlerini izler ve raporlar. Kayıt dışı ikmal ve satış tespit edilmesi halinde Kurum'u derhal bilgilendirir." kuralı yer almıştır.
5015 sayılı Kanun'un 7. maddesinin yedinci fıkrasında, dağıtıcıların tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol takibini etkin biçimde yapabilmesi için Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayileri üzerinde bir denetim sistemi kurulması öngörüldüğünden ve 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde de bayiler üzerindeki bu denetimin ne şekilde yapılacağı açıklanmak suretiyle Kanun koyucunun amacına uygun bir düzenlemeye yer verildiğinden, iptali istenen 1240 sayılı Kurul Kararı'nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
1240 Sayılı Kurul Kararı'nın Dava Konusu 5. Maddesinin On Birinci Fıkrasının İncelenmesi:
1240 sayılı Kurul Kararı'nın dava konusu 5. maddesinin on birinci fıkrasında,"Dağıtıcı lisansı sahipleri, istasyon otomasyon sisteminin doğru ve sağlıklı çalışmasını engelleyecek müdahalelere karşı her türlü tedbiri alır. Dağıtıcı lisansı sahipleri, istasyon otomasyon sistemine yapılan izinsiz müdahaleleri bilgi ve belgeleri ile birlikte, izinsiz müdahalenin tespit tarihinden itibaren en geç 3 iş günü içerisinde Kurum'a bildirir ve konuyla ilgili gerekli önlemleri ivedilikle alır." kuralı yer almıştır.
Bu düzenlemeyle dağıtıcı lisansı sahiplerine, istasyon otomasyon sisteminin doğru ve sağlıklı çalışmasını engelleyecek müdahalelere karşı her türlü tedbiri alma, istasyon otomasyon sistemine yapılan izinsiz müdahalelere ilişkin bilgi ve belgelerin, Kurum'a bildirilmesi ve konuyla ilgili gerekli önlemlerin alınmasına ilişkin yükümlülükler getirilmiştir.
Akaryakıt kaçakçılığıyla etkin bir şekilde mücadele edilebilmesi için, istasyon otomasyon sisteminin kurulması ve sağlıklı çalışması zorunludur. Bu sistemin düzenli çalışması açısından genel yükümlülüğün bir parçası olarak tedbir alma ve sisteme yönelik izinsiz müdahaleleri kontrol etme ve otomasyon sistemine yapılan müdahalelere ilişkin bilgi ve belgelerin, izinsiz müdahalenin tespit tarihinden itibaren en geç üç iş günü içerisinde Kurum'a bildirilmesine yönelik düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Davacı Şirket Hakkında İdarî Para Cezası Uygulanmasına İlişkin … Tarih ve … Sayılı Kurul Kararının İncelenmesi:
Petrol piyasası faaliyetleriyle ilgili denetleme, ön araştırma ve soruşturma işlemlerini yürütmek, yetkisi dâhilindeki ceza ve yaptırımları uygulamak, dava açmak da dâhil olmak üzere her türlü adlî ve idarî makama başvuru kararlarını almak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun görevleri arasında yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin tescilli markası altında faaliyet gösteren bayisine ait akaryakıt istasyonunda 30/05/2013 tarihinde yapılan denetimde, yer altı tanklarından birinin otomasyon sistemine bağlı olmadığından bahisle … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 25. maddesi uyarınca ön araştırma ve soruşturmaya gerek görülmeksizin davacı şirketten yazılı savunma alınmasına karar verildiği, davacı şirketin yazılı savunması ve Denetim Dairesi Başkanlığı'nın görüşü dikkate alınmak suretiyle davacı şirket hakkında dava konusu Kurul kararıyla 850.000,00-TL idarî para cezası uygulanmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, 5015 sayılı Kanun'un (11/04/2013 tarih ve 28615 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6455 sayılı Kanun'un 44. maddesiyle değişik) 19. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan, idarî para cezalarının ancak ön araştırma ve soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra ve en geç üç ay içinde karara bağlanacağı yolundaki emredici kurala aykırı şekilde, ön araştırma ve soruşturma prosedürü uygulanmadan idarî para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.1240 sayılı Kurul Kararı'nın dava konusu 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile 5. maddesinin on birinci fıkrası yönünden davanın REDDİNE;
2.Davacı şirket hakkında idarî para cezası uygulanmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının İPTALİNE;
3.Dava kısmen ret, kısmen iptal ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen davacı tarafından yapılan toplam …-TL yargılama giderinin yarısı olan …-TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, kalan …-TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına,
4.Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya, …-TL vekâlet ücretinin de davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5.Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 08/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.