Danıştay 6. Daire 2019/2293 Esas 2021/13665 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/2293
Karar No : 2021/13665


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Başakşehir İlçesinde faaliyet gösteren davacı şirkete ait marketler ile ilgili 2016/1, 2016/2 ve 2017/1 dönemlerine ilişkin katı atık bertaraf ücretlerinin tahsili amacıyla Başakşehir Belediye Başkanlığı Mali Hizmetler Müdürlüğünce düzenlenen ... tarih ve ... sayılı ödeme emrinin 177.641,59-TL'lik kısmının (katı atık bertaraf ücretine ilişkin) iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; dava konusu ödeme emrinin dayanağı olan Başakşehir Belediye Meclisinin ... gün ve ... sayılı kararının iptali istemiyle davacı şirket tarafından açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun ... Bölge İdare Mahkemesi Beşinci İdare Dava Dairesince 20/06/2017 tarih ve E:2017/366, K:2017/1017 sayılı kararı ile kabul edilerek dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, dava konusu ödeme emrinin dayanağı olan Belediye Meclis kararının idari yargı kararı ile iptal edildiği, bu nedenle davacıdan istenilmesinin hukuken mümkün olmamasına karşın, idarece düzenlenen dava konusu ödeme emrinin 177.641,59 TL tutarlı katı atık bertaraf ücretine ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı ile 2012-2013-2014 ve 2015 yıllarında imalat atık bedeli sözleşmesi yapıldığı, imalat atık bedelinin belediyenin vermiş olduğu katı atık toplama hizmeti karşılığında ödenmesi gereken bir hizmet bedeli olduğu, katı atık ücret tarifesinin idarelerince belirlenemeyeceğine ve bu hizmetin ücretsiz yapılması gerektiğine yönelik bir düzenleme bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu ödeme emrini dayanağı niteliğindeki meclis kararının Bölge İdare Mahkemesi kararı ile iptaline karar verildiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ... 'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Başakşehir İlçesinde 2016 yılı için katı atık toplamaya ilişkin evsel katı ücret tarifesi Başakşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile belirlenmiştir.
Anılan meclis kararı ile dava dosyasında bulunmayan 2017 yılı katı atık ücretinin belirlenmesine ilişkin meclis kararına istinaden (dava dilekçesinde anılan meclis kararının temin edilmesi sonrasında anılan kararın da dava konusu edileceği belirtilmiş, ancak dava dosyasına buna ilişkin herhangi bilgi ve belge sunulmamıştır.) 2016/1, 2016/2 ve 2017/1 dönemleri için tahakkuk ettirilen toplam 177.641,59-TL'lik katı atık bertaraf ücretinin tahsili amacıyla dava konusu ... tarih ve ... sayılı ödeme emri düzenlenmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "ücrete tabi işler" başlıklı 97. maddesinde; "Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." kuralına yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "belediyenin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15/d maddesinde; "Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak." belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.
27/10/2010 tarihli, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tariflerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Tanımlar" başlıklı 4/m maddesinde, ücret; "26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44. maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87. maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13. maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri, ifade eder." şeklinde tanımlanmış ve "Abonelik" başlıklı 10. maddesinde; "Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunludur" kuralına; "Hizmet Sözleşmesi" başlıklı 12. maddesinde ise; "her bir abone için toplam sistem maliyeti o aboneye verilen veya verilecek hizmete göre hesaplanır. Atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık idareleri hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her abone karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlüdürler." düzenlemesine yer verilmiştir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i kamu alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri tatbikatından doğan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümlerinin uygulanacağı, 55. maddesinde amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğinin “ödeme emri” ile tebliğ olunacağı hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; atıksu altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin belirlenmesi konusunda anılan hizmetleri sağlayacak idarelere takdir yetkisi verildiği, hizmeti alan gerçek ve tüzel kişilerin ise bu hizmetlere karşılık olarak abone olmak zorunda olduğu; ayrıca, atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık idarelerinin hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her abone ile karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlü olacakları sonucuna varılmaktadır. Nitekim, katı atık toplama ücretine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan bir davada, Uyuşmazlık Mahkemesinin, ... günlü, E:..., K:... sayılı kararıyla söz konusu ücretin, idareyle kişi arasında abonman sözleşmesi ile kurulan özel hukuk ilişkisi çerçevesinde ve hizmet karşılığında maliyet-kar esasına göre idarece belirlenen tarifeye dayanılarak alınan bir ücret olduğu, idarenin faaliyet alanıyla ilgili olarak yürürlüğe koyduğu yönetmelik ile buna dayanan tarife kararlarının yargısal denetiminin idari yargı yerinde -idare mahkemeleri; abonman sözleşmesine dayanan bir alacak- borç ilişkisi kapsamındaki katı atık toplama bedelinin tahsiline ilişkin davaların ise adli yargı yerinde görülüp çözümlenmesi gerektiği, uygulamanın bu doğrultuda istikrar kazandığı belirtilerek, davalı belediye tarafından evsel katı atık ücretinin ödenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi gerektiğine karar verilmiştir.
6183 sayılı Kanun'un 1. maddesi kapsamında yer alan amme alacaklarının takip ve tahsili için 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre ödeme emri düzenlenebileceği, özel hukuk hükümlerine tabi alacakların ise genel hükümlere göre adli yargıda açılacak alacak davası veya icra takibi yoluyla takip ve tahsilinin gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, amme alacağı niteliği taşımayan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan evsel katı atık ücretinden kaynaklanan dava konusu alacağın, amme alacaklarının takip ve tahsili için öngörülen bir yöntem olan 6183 sayılı Kanun kapsamında “ödeme emri” ile istenilmesine hukuken olanak bulunmadığından, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre düzenlenen dava konusu ödeme emrinde hukuka uyarlık, dava konusu ödeme emrinin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
Öte yandan; evsel katı atık ücretinin tahakkuk ettirilmesine ilişkin uyuşmazlıklarda yetkili ve görevli olan adli yargı merciinin, evsel katı atık ücretinden doğan alacağın tahsilinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda da görevli ve yetkili olacağı da açıktır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 09/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.



KARŞI OY (X):
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i kamu alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri tatbikatından doğan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümlerinin uygulanacağı, 55. maddesinde amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğinin “ödeme emri” ile tebliğ olunacağı hükme bağlanmıştır.
Dosyanın ve Danıştay Ondördüncü Dairesinin E:2018/4704 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesinden; İstanbul İli, Başakşehir İlçesinde 2016 yılı için katı atık toplamaya ilişkin evsel katı ücret tarifesinin, Başakşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile belirlendiği, söz konusu meclis kararının iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verildiği ve bu kararın süresinde temyiz edilmeyerek kesinleştiği; öte yandan, dava dilekçesinde 2017 yılı için katı atık toplamaya ilişkin evsel katı ücret tarifesinin belirlenmesine ilişkin meclis kararının temin edilmesi sonrasında anılan kararın da dava konusu edileceği belirtilmiş, ancak dava dosyasına buna ilişkin herhangi bilgi ve belge sunulmamıştır.
Bu durumda; yukarıda yer verilen mevzuat hükmü uyarınca, kamu alacağı niteliğindeki evsel katı atık ücretinin takip ve tahsili amacıyla 6183 sayılı Kanun uyarınca ödeme emri düzenlenmesinin mümkün kabul edilmesi gerektiği ve dava konusu ödeme emrinin dayanağı niteliğindeki 2016 yılı tarifesinin belirlenmesine ilişkin Başakşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada idari yargı merci tarafından iptal kararı verildiği; öte yandan 2017 yılı tarifesinin belirlenmesine ilişkin belediye meclis kararının iptali istemiyle dava açılacağı belirtilmesine karşın, buna ilişkin herhangi bir bilgi ve belgenin dosyaya sunulmadığı ve bu konunun Mahkeme tarafından da araştırılmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu ödeme emrinin 2016 yılına ilişkin kısmının iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının aynen onanması gerektiği düşüncesiyle; 2017 yılı tarifesini belirlenmesine ilişkin belediye meclis kararının iptali istemiyle dava açılıp açılmadığının araştırılması ve açılmışsa anılan davanın sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği sonucuna varıldığından, belirtilen kısım yönünden eksik incelemeye dayalı verilen kararın bozulması gerektiği düşüncesiyle, aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.