Danıştay 8. Daire 2019/1178 Esas 2021/6610 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/1178
Karar No : 2021/6610


DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, kurumun resmi internet sitesinde yayımlanan 01/02/2019 tarihli "Ruhsat Sahiplerine Önemli Duyuru" başlıklı e-sevk fişine ilişkin duyurunun iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu işlem ile madenlerin sevki sırasında düzenlenen basılı sevk fişi kullanma uygulamasının kaldırılarak sadece elektronik sevk fişi kullanacağına ilişkin düzenleme yapıldığı, Anayasa'nın 168. maddesi uyarınca, tabii servet ve kaynakların aranması ve işletilmesinde uyulması gereken şartların ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esaslarının ve yaptırımlarının Kanun ile düzenlenmesi gerektiği hükmüne aykırı olarak duyuru ile yeni kurallar getirildiği, Maden Kanunu'nda sevk fişi kullanımı ve denetimi ile ilgili hususların Yönetmelikle belirleneceğinin belirtildiği, Maden Yönetmeliğinde ise sevk fişinin basılı olarak kullanılması zorunluluğu getirildiği, bu nedenle, dava konusu işlemin, üst normlara aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usule ilişkin olarak, davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği; esasa ilişkin olarak ise, Cumhurbaşkanlığı Birinci ve İkinci 100 Günlük Eylem Planı ve Cumhurbaşkanlığı Genelgesi kapsamında hizmetlerin dijital platfrom üzerinden verilmesi konusunda çalışmalar yapılmasının istenildiği; bu kapsamda, e-Devlet üzerinden, e-nezaretçi defter, e-sevk fişi ve işletme faaliyet raporlarının elektronik ortamdan alınması konusundaki çalışmaların tamamlanarak Maden Kanunu ve Maden Yönetmeliği çerçevesinde hizmete sunulduğu, Maden Kanunu uyarınca maden sahalarında üretilen madenin sevk fişi ile sevk edilmesinin zorunlu olduğu, maden sahalarında yapılan denetimlerde fiziki olarak tutulan sevk fişleri ile ilgili kaybolma, yıpranma, sahte sevk fişi kullanımı, düzensiz saklama koşulları ve üretim sevkiyat bilgilerinin hesaplama zorlukları gibi sorunlarla karşılaşıldığı, sevk fişlerinin elektronik ortama aktarılması ile birlikte ödeme, sevkiyat ve üretim bilgilerinin her an ilgili mercilere sunulabilmesi sayesinde, bu zorlukların aşılarak kaçakçılık faaliyetlerinin de önüne geçildiği, ayrıca kırtasiye kullanımının engellenerek tasarruf edildiği ve daha etkin denetim ve kontrolün sağlanmasının amaçlandığı, dava konusu işlemin hukuka ve üst normlara uygun olduğu savunulmaktadır.



DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; TMMOB Maden Mühendisleri tarafından,, 01/02/2019 tarihinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü resmi internet sitesinde yayımlanan, "e sevk fişi modülü" ile ilgili olarak "Ruhsat Sahiplerine Önemli Duyuru" başlıklı duyurunun iptali istemiyle açılmıştır.
15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin, davalı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün teşkilat yapısını düzenleyen bölümünde yer alan 768. maddesinde, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri sayılmış, "Elektronik ortamda yürütülecek görevler" başlıklı 781. maddesinde ise, "(1) Genel Müdürlük e-imza kullanılması şartıyla görev alanına giren konulara ilişkin; talep ve başvuruların kabulünü elektronik ortamda yapabilir ve hizmetlerini elektronik ortamda sunabilir, talep ve başvuruları elektronik ortamda sonuçlandırabilir ve cevaplayabilir.
(2) Genel Müdürlük bazı ihalelik sahaların ihalesini ve ihalelerin sonuçlandırılmasını elektronik ortamda yapabilir. Elektronik ortamda yapılacak ihaleye katılacakların e-imza kullanması zorunludur.
(3) Bu maddede düzenlenen konulara ilişkin uygulama usul ve esasları Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
" hükmüne yer verilmiştir.
21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, Maden Yönetmeliği'nin 125. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinde ise, "Daimi nezaretçi defteri, Genel Müdürlük tarafından istenilmesi halinde elektronik ortamda tutulur." hükmü yer almıştır.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte incelenmesinden; Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görev alanına giren hizmetlerin hangilerinin elektronik ortamda sunulacağının ve söz konusu hizmetlerin elektronik ortamda sunulmasına ilişkin usulün Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak müstakil bir Yönetmelikle düzenlenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, 01/04/2019 tarihinden itibaren, sevk fişi talep ve sevk fişi düzenleme işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirileceğine ilişkin dava konusu duyuruda hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu genel işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarenin usule ilişkin iddiası kabul edilmeyerek işin esası incelendi.




ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
Anayasa'nın "Tabii servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi" başlıklı 168. maddesinde "Tabii servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Hangi tabii servet ve kaynağın arama ve işletmesinin, Devletin gerçek ve tüzelkişilerle ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzelkişiler eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır. Bu durumda gerçek ve tüzelkişilerin uyması gereken şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir." hükmü yer almıştır.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin, dava konusu işlemin yayımlandığı tarihte yürürlükte bulunan halinde, "Beyan: ilgililerin resmi kuruluşlara herhangi bir durumu belirlemek veya açıklamak maksadı ile vermiş oldukları yazılı belge" olarak tanımlanmış, aynı maddede "Sevk fişi: 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 2356 sayılı Kanunla değişik 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde yer alan taşıma irsaliyelerindeki bilgileri ihtiva eden beyan niteliğinde belge" tanımına yer verilmiştir. Anılan Kanunun "Üretim ve sevkiyat" başlıklı 12. maddesinde, üretilen madenin sevk fişi ile sevkiyatının zorunlu olduğu, sevk fişi kullanımı ve denetimi ile ilgili hususların Yönetmelikle belirleneceği, sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin tespit edilmesi halinde sevk edilen madene el konulacağı ve idari para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
Maden Kanunu'nun uygulanması ile ilgili usul ve esasları düzenlemek üzere çıkartılan ve 21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Yönetmeliği'nin "Tanımlar ve kısaltmalar" başlıklı 4. maddesinin (g) bendinde "Beyan: İlgililerin resmi kuruluşlara herhangi bir durumu belirlemek veya açıklamak maksadı ile vermiş oldukları yazılı belgeyi"; (ddd) bendinde ise "Sevk fişi: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) beninde yer alan sevk irsaliyelerindeki bilgileri ihtiva eden beyan niteliğindeki belgeyi" ifade eder, denilmiştir. Anılan Yönetmeliğin "Maden Sevkiyatı" başlıklı 48. maddesinin 1. fıkrasında, ruhsat sahasında açılan ocaktan doğrudan satışlarda, stok alanları, kırma-eleme tesisi veya zenginleştirme tesislerine kadar yapılan birincil sevkiyatlarda Genel Müdürlükten alınan sevk fişlerinin kullanılmasının zorunlu olduğu; 2. fıkrasında ise, sevk fişinin Genel Müdürlük tarafından bastırılacağı, Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibi veya hammadde üretim izin sahibine verileceği düzenlenmiş; "Sevk fişlerinin iade edilmesi" başlıklı 57. maddede "Ruhsatın iptali veya terk edilmesi gibi durumlarda kullanılmayan sevk fişleri Genel Müdürlüğe iade edilir. Sevk fişleri, tebligat tarihinden itibaren iki ay içinde iade edilmediği takdirde Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası gereğince işlem tesis edilir. Terk edilen sahaya ait sevk fişleri ruhsat sahibinin talebi ve Genel Müdürlüğün izni ile aynı ruhsat sahibine ait diğer ruhsat sahalarından yapılacak sevkiyatlarda kullanılabilir." düzenlemesine; "Sevk fişlerinin muhafazası" başlıklı 58. maddede ise "Kullanılmış sevk fişlerinin kullanılan tarihten itibaren beş yıl süre ile muhafazası gerekir. Genel Müdürlükten alınan sevk fişlerinin inceleme ve denetimler esnasında istenilmesi halinde ruhsat sahibince ibraz edilmesi zorunludur. Aksi takdirde, Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında işlem tesis edilir." hükmüne yer verilmiştir.

15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin "Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü" başlıklı 53. maddesinin "Görev ve yetkiler" başlılı 768. maddesinin (c) bendinde, izin ve ruhsat sahalarındaki faaliyetleri takip etmek, faaliyetleri işletme güvenliği ve işletme projesine uygunluk açısından denetlemek, kaynak ve rezervlerin uluslararası standartlarda raporlanmasını, güvenilir ve etkin proje kabul, takip ve yönetimini sağlamak; (ç) bendinde ise, tabii kaynaklar ile ilgili sicili tutmak, bunların genel envanterini yapmak, tabii kaynak hakkı sahibi şirketlerin faaliyetleri ile ilgili her türlü bilgi ve verileri arşivlemek ve gerektiğinde ücretli veya ücretsiz olarak kullanıma açmak, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Aynı Kararnamenin "Elektronik ortamda yürütülecek görevler" başlıklı 781. maddesinin 1. fıkrasında, Genel Müdürlüğün e-imza kullanılması şartıyla görev alanına giren konulara ilişkin; talep ve başvuruların kabulünü elektronik ortamda yapabileceği ve hizmetlerini elektronik ortamda sunabileceği, talep ve başvuruları elektronik ortamda sonuçlandırabileceği ve cevaplayabileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava Konusu Duyurunun İncelenmesi:
Dava konusu duyuruda; e-Maden uygulaması kapsamında, 01/01/2019 tarihi itibarıyla sevk fişi talep ve düzenleme işlemlerinin e-Sevk fişi modülü ile elektronik ortamda hizmete sunulacağı; kağıt ve elektronik sevk fişlerinin birlikte kullanılacağı geçiş döneminin 01/01/2019-31/01/2019 tarihleri arasında planlandığı; e-Sevk fişi uygulamasının etkin bir şekilde kullanılabilmesi açısından, mevcut altyapıların iyileştirilmesi amacıyla, anılan geçiş döneminin son tarihinin 01/04/2019 olarak belirlendiği, bu tarihten itibaren sadece elektronik sevk fişi hazırlanacağı belirtilmiştir.
Davacı tarafından, dava konusu duyurunun üst normlara aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 781. maddesinin 1. fıkrası hükmü ile Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne, e-imza kullanılması şartıyla görev alanına giren konulara ilişkin talep ve başvuruların kabulünü elektronik ortamda yapma, hizmetlerini elektronik ortamda sunma, talep ve başvuruları elektronik ortamda sonuçlandırma ve cevaplama yetkisi verilmiş olup; anılan düzenleme karşısında, davalı idarenin, sevk fişlerinin 01/04/2019 tarihinden itibaren sadece elektronik ortamda hazırlanacağına ilişkin düzenleme yapma yetkisinin hukuki dayanağı bulunduğunun kabulü gerekmektedir.
Öte yandan, 3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, 7164 sayılı Kanun'un 5. maddesi ile yapılan ve 28/02/2019 tarih ve 30700 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklik ile "Beyan: İlgililerin resmi kuruluşlara herhangi bir durumu belirlemek veya açıklamak maksadı ile yazılı ve/veya elektronik ortamda vermiş oldukları belge" tanımına yer verilmiş olup, dava konusu düzenleme, elektronik sevk fişi uygulamasının başlayacağı tarih olan 01/04/2019'dan önce yasal temele de kavuşturulmuştur.
Buna göre, yukarıda ilgili hükümlerine yer verilen mevzuat uyarınca beyan niteliği taşıyan bir belge olduğu açık olan sevk fişinin, beyanlara ilişkin belgelerin elektronik ortamda düzenlenebileceğine ilişkin yasal değişiklik ile birlikte, elektronik ortamda düzenlenebilmesine hukuken engel bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
21/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.