Danıştay 8. Daire 2016/11241 Esas 2021/6641 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/11241
Karar No : 2021/6641

DAVACI : … Enerji Maden San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Valiliği
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU:
1.Davacının rödövansçı şirket olarak faaliyette bulunduğu Tekirdağ ili … ilçesi sınırları dâhilinde … İç ve Dış Nakliyat Petrol Ürünleri ve Madencilik San. Tic. A.Ş. uhdesinde bulunan … sicil numaralı IV. grup işletme ruhsatlı sahadan, davacı şirket tarafından yapılan maden sevkiyatının; sevk irsaliyesi veya sevk fişi olmadan yapıldığından bahisle davacı şirkete 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 12. maddesi ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 51. maddesi uyarınca 11.462,63 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile,
2. Bu işlemin dayanağı Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." hükmü ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "...Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." hükmünün iptali istemidir.

DAVACININ İDDİALARI :
30527 ruhsat numaralı IV. Grup maden sahasında rödovans sözleşmesi ile faaliyette bulundukları, Tekirdağ Noterliğince düzenlenen ihtarname ile sevk fişlerinin ruhsat sahibi şirketten istenmesine rağmen sevk fişlerinin taraflarına verilmediği, sevk fişlerinin ruhsat sahibine verileceğine ilişkin düzenlemenin rödovansçı şirketleri mağdur ettiği ve eksik düzenlemenin söz konusu olduğu, dava konusu işlem ile dava konusu düzenlemenin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI
Davalı … Bakanlığı'nın savunması :
İptali istenilen düzenlemelerin, ruhsatlı ve ruhsatsız sahalarda yapılan maden üretim ve sevkiyatlarının disiplin altına alınması, kaçak üretim ve sevkiyatın yapılmasının engellenmesi, madenlerin korunması amacıyla yapılan düzenlemeler olduğu, rödövans sözleşmesinin ruhsat sahibi ve rödovans alan arasında yapıldığı, ruhsat sahası yükümlülük ve haklarda ruhsat sahibinin muhatap alındığı savunulmaktadır.

Davalı … Valiliği'nin Savunması: Davalı idarece savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu yönetmeliğin, 21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden Yönetmeliğinin 134. maddesi ile yürürlükten kaldırılması nedeniyle dava konusu düzenleyici işlemler yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği, bireysel işlemin ise iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, Tekirdağ İli, … İlçesi, … Mahallesi hudutları içerisinde bulunan … ruhsat numaralı IV. Grup maden sahasından davacı şirket tarafından yapılan maden sevkiyatının; sevk irsaliyesi veya sevk fişi olmadan yapıldığından bahisle davacı şirkete 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 12. maddesi ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 51. maddesi uyarınca 11.462,63 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın 03/06/2016 günlü, 5898 sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." hükmü ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "...Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.
İdari para cezasının 3213 sayılı Kanun ve dava Konusu Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca tesis edilmiş olması karşısında davalı idarenin, davacının bu davayı açmada ehliyetinin bulunmadığı yolundaki iddiası ve diğer usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir.
Her ne kadar Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği, 21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden Yönetmeliğinin 134. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış ise de, dava konusu Yönetmelik maddeleri, bireysel işleminin dayanağını oluşturduğundan işin esasının incelenmesi gerekmektedir.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun 1. maddesinde; Bu Kanunun madenlerin milli menfaatlere uygun olarak aranması, işletilmesi, üzerinde hak sahibi olunması ve terk edilmesi ile ilgili esas ve usulleri düzenleyeceği; 4. maddesinde, madenlerin Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup, içinde bulundukları arzın mülkiyetine tabi olmadığı; Tanımlar başlıklı 3. maddesinde Maden Sevk Fişi, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 2365 sayılı Kanunla değişik 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde yer alan taşıma irsaliyelerindeki bilgileri ihtiva eden beyan niteliğinde belge; Kantar Fişi, cevher nakillerinde cevherin ağırlığını gösterir tartı makbuzu olduğu belirtilmiştir.
Kanunun dava tarihi itibariyle yürürlükte bulunan 12. maddesinde; üretilen madenin sevk fişi ile sevkiyatının zorunlu olduğu, 3. fıkrasında, sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin, mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından tespit edilmesi hâlinde, sevk edilen madene el konulacağı, söz konusu madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verileceği, ruhsat sahibi tarafından sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin, mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından tespit edilmesi halinde ise söz konusu madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
Ek Madde 7 de; ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasındaki rödövans sözleşmelerinin Genel Müdürlüğün iznine tabi olduğu, izin alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmesi ile yürütülen madencilik faaliyetlerinin durdurulacağı, kamu kurum ve kuruluşları ile iştirakleri hariç olmak üzere yer altı kömür işletmelerinde maden ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişiler ile üretim faaliyetlerine yönelik rödövans sözleşmeleri yapamayacağı, aksi takdirde rödövans sözleşmesi ile yapılan madencilik faaliyetlerinin durdurulacağı; maden ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilerle yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinde, bu alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinden doğacak İş Kanunu, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumlulukların rödövansçıya ait olacağı, ancak bu durumun ruhsat sahibinin Maden Kanunu'ndan doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağı belirtilmiş; maddeye 14/2/2019 günlü ve 7164 sayılı Kanunun 21. maddesiyle eklenen ek cümle ile de; Genel Müdürlüğün rödövans sözleşmelerinin tarafı olmadığı kurala bağlanmıştır.
Mevcut rödövans sözleşmelerini düzenleyen Geçici 23. maddede de; rödövans sözleşmelerinin, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde Genel Müdürlüğe verilmesinin zorunlu olduğu, aksi takdirde rödövans sözleşmesi ile yapılan madencilik faaliyetlerinin durdurulacağı, kamu kurum ve kuruluşları ile iştirakleri hariç olmak üzere, yer altı kömür madenciliğine dair rödövans sözleşmeleri sona erdirilmeyen ruhsat sahalarının süre uzatım taleplerinin kabul edilmeyeceği öngörülmüştür.
3212 sayılı Kanunun yukarıda anılan Ek 7. ve 23. maddeleri bağlamında rödövans sözleşmeleri ile yürütülen madencilik faaliyetleri yasal statüye kavuşturulmuş, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün bu sözleşmelerin tarafı olmadığı belirtilmekle birlikte, rödövansçıya idari, mali ve hukuki sorumluluklar yüklenilmiştir.
Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrası ve 51. maddesinin 1. fıkrasına ilişkin iptal istemi hakkında:
Dava konusu Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin, işlemin tesis edildiği tarih itibariyle; yürürlükte bulunan ''Maden sevkiyatı'' başlıklı 47. maddesinin (2) fıkrasında; ''Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir. Sevk fişi koçanlarının numarası özel bir deftere kayıt edilerek takip edilir.''; Sevk fişi olmadan sevkiyat başlıklı 51. maddesinin, 1. fıkrasında ise, ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından bir tutanak ile tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulur. Bu tutanakta üretimin yapıldığı yer, taşımada kullanılan araç plakası, aracı kullanan kişi, sevk edilen madenin cinsi ve tartılması mümkün ise miktarı veya tartılması mümkün değilse yaklaşık miktarı gibi bilgiler yer alır. Söz konusu madeni üreten veya sevkiyatını sağlayan özel veya tüzel kişiye, el konulan madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verilir. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli il özel
idaresi hesabına aktarılır. Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir. ...'' kuralı yer almaktadır.
Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." hükmü ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "... Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." hükmünün eksik düzenleme iddiasına dayalı olarak iptali istenildiği görülmektedir.
Uyuşmazlığın temelini, Genel Müdürlük tarafından bastırılıp her yıl belirlenen bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilen ve maden sevkiyatında kullanılan beyan niteliğindeki sevk fişinin, ruhsat sahibi dışında, söz konusu maden ruhsat sahasının bir kısmını ya da tamamını rödövans sözleşmesine dayalı olarak işleten kişiye de verilip verilemeyeceği hususu oluşturmaktadır.
21/09/2017 günlü ve 30187 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, Maden Yönetmeliği'nin 4. maddesinin 1. fıkrasının "zz" bendinde rödövansçının, "Ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla ruhsat sahiplerinin rödövans sözleşmesi imzaladığı gerçek ve tüzel kişiler, kamu kurum ve kuruluşları ile bunların iştiraklerini," ifade ettiği belirtilmiştir. Yönetmeliğin, Maden Sevkiyatı ve Sevk Fişi başlıklı 48. maddesinin 2. fıkrasında ''Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibi veya hammadde üretim izin sahibine verilir. Ancak, ruhsat sahasında rödövansçı veya hammadde üretim izin sahasında faaliyeti gerçekleştiren bulunması halinde ise sevk fişinin müştereken veya münferiden talep edilmesi üzerine verilebilir. Sevk fişi koçanlarının numarası özel bir deftere kayıt edilerek takip edilir.'' kuralı yer almakta, Yönetmeliğin, ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişinin olmaması'' başlıklı 52. maddesinin 1. fıkrasında; ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından bir tutanak ile tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulur. Bu tutanakta, üretimin yapıldığı yer, taşımada kullanılan araç plakası, aracı kullanan kişi, sevk edilen madenin cinsi ve tartılması mümkün ise miktarı veya tartılması mümkün değilse yaklaşık miktarı gibi bilgiler yer alır. Söz konusu madeni üreten veya sevkiyatını sağlayan özel veya tüzel kişiye, el konulan madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verilir. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli il özel idaresi hesabına, büyükşehir olan illerde ise ilgili muhasebe birimi hesabına aktarılır. Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise idari para cezası uygulanır, madene el konulmaz, maden ruhsat sahibine verilir.'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Yeni Yönetmelikte, rödövansçı tanımına yer verilmekle birlikte, sevk fişinin, ruhsat sahasında rödövansçı veya hammadde üretim izin sahasında faaliyeti gerçekleştiren bulunması halinde, müştereken veya münferiden talep edilmesi üzerine kendilerine verilebileceği öngörülmüştür. Böylelikle, mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği uyarınca, sevk fişi ancak ruhsat sahibine verilebilmekte iken, yeni düzenleme uyarınca rödövansçıların da Genel Müdürlükten, ruhsat sahiplerinden bağımsız olarak sevk fişi alabilmelerine imkan tanınmıştır.
Bu bağlamda, dava konusu mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinin, ruhsat sahibi ile ihtilafı olan rödövansçıların sevk fişi alamamaları durumunu ve bu bağlamda madencilik faaliyetini yürütememeleri gibi olası sorunları karşılamadığı sonucuna varıldığından Yönetmeliğin dava konusu edilen maddelerinde hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Davacı şirkete, idari para cezası verilmesine ilişkin Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … günlü, … sayılı işlemi hakkında:
Maden Kanunu'nun 12. maddesinin 2. fıkrasında sevk fişi kullanımı ve ve denetimi ile ilgili hususların yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiştir. Böylece, maden nakliyesine esas sevk fişinin kimden ne şekilde hangi bedel üzerinden alınacağı, sevk fişlerinin kime teslim edileceği, sevk fişi koçanlarının takibi, sevk fişinde bulunması gereken hususlar, sevk fişine eklenmesi gereken belgeler ve nakliye esnasında sevk fişi olmaması durumunda uygulanacak müeyyideler ve diğer hususlar dava konusu Mülga Yönetmelikle düzenlenmiştir.
Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, maden sahasi ile ilgili devam eden davalar bulunmakla birlikte, davacının Tekirdağ İli, … İlçesi, … Mahallesi hudutları içerisinde bulunan … ruhsat numaralı IV. Grup maden sahasında rödövans sözleşmesine dayalı olarak faaliyette bulunduğu; maden sevk fişlerinin yaşanan ihtilafa dayalı olarak ruhsat sahibinden temin edilemediği hususunun Maden İşleri Genel Müdürlüğünün bilgisine sunulduğu anlaşılmaktadır.
Maden Kanunu hükümleri gereği; üretilen madenin sevk fişi ile sevkiyatının zorunlu olduğu, sevk fişi olmaksızın maden sevkinin yaptırıma tabi olduğu konusunda herhangi bir duraksama bulunmamaktadır. Ancak, Kanun Koyucu sevk fişlerinin kullanımı ve denetimi konusundaki hususların yönetmelikle düzenleneceğini öngörmektedir. Dava konusu Mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinde ise sevk fişlerinin sadece ruhsat sahibine verilebileceği kurala bağlanmıştır. Dolayısıyla inceleme konusu olayda ihtilaf, maden sevk fişlerinin kime teslim edilecek olmasından kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda idari para cezası, hukuka aykırılığı yukarıda saptanmış olan Yönetmelik hükmüne dayalı olarak maden sevk fişi temin edemeyen rödövansçı hakkında tesis edilmiştir. Nitekim, yeni Maden Yönetmeliğinde rödövansçıların da Genel Müdürlükten, ruhsat sahiplerinden bağımsız olarak sevk fişi alabilmelerine imkan tanınarak bu konuda yeni düzenleme yapılmıştır.
Bu bağlamda, hukuka aykırılığı yukarıda saptanmış olan Yönetmelik hükmüne dayalı olarak tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." hükmü ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "...Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." ibaresi ile Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … günlü, … sayılı işleminin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 22/12/2021 tarihinde, davacı vekilinin duruşmada hazır olmadığı, davalı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı vekili Av. …'nin geldiği, davalı Tekirdağ Valiliği vekilinin ise duruşmada hazır olmadığı, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, Tekirdağ ili … ilçesi sınırları dâhilinde bulunan … sicil numaralı IV. grup işletme ruhsatlı sahadan davacı şirket tarafından yapılan maden sevkiyatının; sevk irsaliyesi veya sevk fişi olmadan yapıldığından bahisle 11.462,63 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile dayanağı Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." düzenlemesi ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "...Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." düzenlemesinin iptali istemiyle açılmıştır.
06/11/2010 tarih ve 27751 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği, 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununa dayanılarak anılan kanunun uygulanması ile ilgili usul ve esasları düzenleme amacıyla hazırlanmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı Kantar Fişi, cevher nakillerinde cevherin ağırlığını gösterir tartı makbuzu; Sevk Fişi ise; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 2365 sayılı Kanunla değişik 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde yer alan taşıma irsaliyelerindeki bilgileri ihtiva eden beyan niteliğinde belge olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun'un "Üretim ve Sevkiyat" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasında; üretilen madenin sevk fişi ile sevkiyatının zorunlu olduğu, 2. fıkrasında; konveyör ve boru hattı ile sevkiyat, ocak ve tesis mesafesi, nakil güzergahının durumu, cevherin tüvanan, konsantre, yarı mamul ve mamul olarak taşınması göz önüne alınarak sevk fişi kullanımı ile altın, gümüş, platin gibi kıymetli metallerin entegre tesislerinde ve zenginleştirme tesisleri ile bu tesislerden elde edilen ürünlerin sevk fişi kullanımı ve denetimi ile ilgili hususların yönetmelikle belirleneceği, 3. fıkrasının dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise; sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin, mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından tespit edilmesi hâlinde, sevk edilen madene el konulacağı, söz konusu madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verileceği, ruhsat sahibi tarafından sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin, mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından tespit edilmesi halinde ise söz konusu madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kanun'un Ek 7. maddesinde; "(Ek fıkra: 4/2/2015 – 6592/22 md.) Ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasında rödövans sözleşmeleri Genel Müdürlüğün iznine tabidir. İzin alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmesi ile yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulur. (Ek cümle:14/2/2019-7164/21 md.) Genel Müdürlük rödövans sözleşmelerinin tarafı değildir.
...
Maden ruhsat sahiplerinin, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilerle yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinde, bu alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinden doğacak İş Kanunu, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumluluklar rödövansçıya aittir. Ancak bu durum ruhsat sahibinin Maden Kanunundan doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmaz." hükmü yer almıştır.

Dava konusu Yönetmelik maddeleri yönünden yapılan inceleme:
Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği, 21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden Yönetmeliğinin 134. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu bağlamda; davaya konu Yönetmeliğin yürürlükten kaldırılması nedeniyle, karar tarihinde yürürlükte bulunmayan Yönetmelik hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.
Ancak, dava konusu Yönetmelik maddesi, bireysel işleminin dayanağını oluşturduğundan işin esasının incelenmesi gerekmektedir.
Dava konusu Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin, işlemin tesis edildiği tarih itibariyle; yürürlükte bulunan ''Maden sevkiyatı'' başlıklı 47. maddesinin 2. fıkrasında; ''Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir. Sevk fişi koçanlarının numarası özel bir deftere kayıt edilerek takip edilir.'' düzenlemesi; "Sevk fişi olmadan sevkiyat" başlıklı 51. maddesinin 1. fıkrasında ise, ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından bir tutanak ile tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulur. Bu tutanakta üretimin yapıldığı yer, taşımada kullanılan araç plakası, aracı kullanan kişi, sevk edilen madenin cinsi ve tartılması mümkün ise miktarı veya tartılması mümkün değilse yaklaşık miktarı gibi bilgiler yer alır. Söz konusu madeni üreten veya sevkiyatını sağlayan özel veya tüzel kişiye, el konulan madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verilir. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli il özel idaresi hesabına aktarılır. Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir. ...'' düzenlemesi yer almaktadır.
Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." hükmü ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer
alan "... Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." hükmünün eksik düzenleme iddiasına dayalı olarak iptali istenildiği görülmektedir.
Uyuşmazlığın temelini, Genel Müdürlük tarafından bastırılıp her yıl belirlenen bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilen ve maden sevkiyatında kullanılan beyan niteliğindeki sevk fişinin, ruhsat sahibi dışında, söz konusu maden ruhsat sahasının bir kısmını ya da tamamını rödövans sözleşmesine dayalı olarak işleten kişiye de verilip verilemeyeceği hususu oluşturmaktadır.
21/09/2017 günlü ve 30187 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Maden Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının "zz" bendinde rödövansçı, ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla ruhsat sahiplerinin rödövans sözleşmesi imzaladığı gerçek ve tüzel kişiler, kamu kurum ve kuruluşları ile bunların iştirakleri olarak tanımlanmaktadır.
Maden Yönetmeliğin, "Maden Sevkiyatı ve Sevk Fişi" başlıklı 48. maddesinin 2. fıkrasında ''Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibi veya hammadde üretim izin sahibine verilir. Ancak, ruhsat sahasında rödövansçı veya hammadde üretim izin sahasında faaliyeti gerçekleştiren bulunması halinde ise sevk fişinin müştereken veya münferiden talep edilmesi üzerine verilebilir. Sevk fişi koçanlarının numarası özel bir deftere kayıt edilerek takip edilir.'' kuralı yer almakta, Yönetmeliğin, ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişinin olmaması'' başlıklı 52. maddesinin 1. fıkrasında; ''Madenin nakliyesi esnasında sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin mülki idare amirlikleri veya il özel idareleri tarafından bir tutanak ile tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulur. Bu tutanakta, üretimin yapıldığı yer, taşımada kullanılan araç plakası, aracı kullanan kişi, sevk edilen madenin cinsi ve tartılması mümkün ise miktarı veya tartılması mümkün değilse yaklaşık miktarı gibi bilgiler yer alır. Söz konusu madeni üreten veya sevkiyatını sağlayan özel veya tüzel kişiye, el konulan madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verilir. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli il özel idaresi hesabına, büyükşehir olan illerde ise ilgili muhasebe birimi hesabına aktarılır. Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise idari para cezası uygulanır, madene el konulmaz, maden ruhsat sahibine verilir.'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Yeni Yönetmelikte, rödövansçı tanımına yer verilmekle birlikte, sevk fişinin, ruhsat sahasında rödövansçı veya hammadde üretim izin sahasında faaliyeti gerçekleştiren bulunması halinde, müştereken veya münferiden talep edilmesi üzerine kendilerine verilebileceği öngörülmüştür. Böylelikle, mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği uyarınca, sevk fişi ancak ruhsat sahibine verilebilmekte iken, yeni düzenleme uyarınca rödövansçıların da Genel Müdürlükten, ruhsat sahiplerinden bağımsız olarak sevk fişi alabilmelerine imkan tanınmıştır.
Bu bağlamda, dava konusu mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinin, ruhsat sahibi ile ihtilafı olan rödövansçıların sevk fişi alamamaları durumunu ve bu bağlamda madencilik faaliyetini yürütememeleri gibi olası sorunları karşılamadığı sonucuna varıldığından Yönetmeliğin dava konusu edilen maddelerinde eksik düzenleme nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı'nın … günlü, … sayılı işlemi yönünden yapılan inceleme:
Maden Kanunu'nun 12. maddesinin 2. fıkrasında sevk fişi kullanımı ve ve denetimi ile ilgili hususların yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiştir. Böylece, maden nakliyesine esas sevk fişinin kimden ne şekilde hangi bedel üzerinden alınacağı, sevk fişlerinin kime teslim edileceği, sevk fişi koçanlarının takibi, sevk fişinde bulunması gereken hususlar, sevk fişine eklenmesi gereken belgeler ve nakliye esnasında sevk fişi olmaması durumunda uygulanacak müeyyideler ve diğer hususlar dava konusu Mülga Yönetmelikle düzenlenmiştir.
Maden Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerinde sevk fişi, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 2365 sayılı Kanunla değişik 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde yer alan taşıma irsaliyelerindeki bilgileri ihtiva eden beyan niteliğinde belge olarak tanımlanmış olup, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 2365 sayılı Kanunla değişik 240 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde ise; taşıma irsaliyeleri ise; ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzel kişiler naklettikleri eşya için, 209 ncu maddede yazılı bilgilerle, sürücünün ad ve soyadı ve aracın plaka numarasını ihtiva eden ve seri ve sıra numarası dahilinde teselsül eden irsaliye olarak tanımlanmıştır.
Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, maden sahasi ile ilgili devam eden davalar bulunmakla birlikte, davacının Tekirdağ İli, … İlçesi, … Mahallesi hudutları içerisinde bulunan … ruhsat numaralı IV. Grup maden sahasında rödövans sözleşmesine dayalı olarak faaliyette bulunduğu; maden sevk fişlerinin yaşanan ihtilafa dayalı olarak ruhsat sahibinden temin edilemediği hususunun Maden İşleri Genel Müdürlüğünün bilgisine sunulduğu anlaşılmaktadır.
Maden Kanunu hükümleri gereği; üretilen madenin sevk fişi ile sevkiyatının zorunlu olduğu, sevk fişi olmaksızın maden sevkinin yaptırıma tabi olduğu konusunda herhangi bir duraksama bulunmamaktadır. Ancak, Kanun Koyucu sevk fişlerinin kullanımı ve denetimi konusundaki hususların yönetmelikle düzenleneceğini öngörmektedir. Dava konusu Mülga Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinde ise sevk fişlerinin sadece ruhsat sahibine verilebileceği kurala bağlanmıştır. Dolayısıyla inceleme konusu olayda ihtilaf, maden sevk fişlerinin kime teslim edilecek olmasından kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda idari para cezası, hukuka aykırılığı yukarıda saptanmış olan Yönetmelik hükmüne dayalı olarak maden sevk fişi temin edemeyen rödövansçı hakkında tesis edilmiştir. Nitekim, yeni Maden Yönetmeliğinde rödövansçıların da Genel Müdürlükten, ruhsat sahiplerinden bağımsız olarak sevk fişi alabilmelerine imkan tanınarak bu konuda yeni düzenleme yapılmıştır.
Davacı şirket tarafından, dava dilekçesinde maden sevk fişlerinin yaşanan ihtilafa dayalı olarak ruhsat sahibinden temin edilemediği, ancak uyuşmazlığa konu madenin dava dilekçesi ekinde yer alan sevk irsaliyesi ve araç tartım fişi ile sevkiyatının yapıldığı ileri sürülmekte olup, dava konusu idari para cezasına esas alınan tutanak ile dava dilekçesi ekinde yer alan sevk irsaliyesi muhteviyatının karşılaştırıldığında, idari para cezasına esas alınan tutanak ile dava dilekçesi ekinde yer alan sevk irsaliyesi ile araç tartım fişinde yer alan araç plaka numarası, madenin miktarı ve tarihinin birbiri ile aynı olduğu görülmektedir.
Bu bağlamda, maden sevk fişlerinin yaşanan ihtilafa dayalı olarak ruhsat sahibinden temin edemeyen davacı rödövanşçı şirketin sevk irsaliyesi ile yapmış olduğu maden sevkiyatına ilişkin hukuka aykırılığı yukarıda saptanmış olan Yönetmelik hükmüne dayalı olarak tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Sevk fişi Genel Müdürlük tarafından bastırılır. Genel Müdürlüğün her yıl belirlediği bedel karşılığında zimmetli olarak ruhsat sahibine verilir..." düzenlemesi ve 51. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "...Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmaz, ruhsat sahibine verilir." düzenlemesi yönünden KONUSU KALMAYAN DAVA HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. … günlü, … sayılı Tekirdağ Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı işlemin İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
22/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.