Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4983 Esas 2022/5926 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 10. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 16. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı ... Kurumu (SGK) Başkanlığı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davalı ... Kurumu Başkanlığı yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine, davalı ... Bağlantı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. yönünden hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde iş geliştirme mühendisi olarak çalışırken iş sözleşmesinin işverence keşide edilen 02.08.2019 tarihli ihtarname ile 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 18 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca performans düşüklüğü gerekçesi ile feshedildiğini, fesih gerekçesi açık olmasına rağmen işveren tarafından verilen işten ayrılış bildirgesinde fesih kodunun "22- diğer nedenler” olarak belirtildiğini, davalı işverence bildirilen kod nedeniyle davacının işsizlik sigortasından yararlanamadığını, davalı SGK Başkanlığına yapılan müracaatının sonuçsuz kaldığını ileri sürerek, söz konusu çıkış kodunun "belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi" olarak düzeltilmesine karar verilmesini istemiştir.

II. CEVAP
1.Davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili; sigortalılık işlemlerine yönelik 2013/11 sayılı Genelgenin Sigortalılığın Sona Ermesi ve Kuruma Bildirilmesi başlıklı 6 ıncı bölümünün işten ayrılış bildirgesi düzeltme/silme işlemleri düzenlemelerinin 3 üncü maddesinde mevcut düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere sigortalının tek başına işveren olmaksızın Kuruma başvurarak işten ayrılış bildirgesinde ayrılış nedeninin hatalı olduğunu ve düzeltilmesini talep ederse müracaatının reddedileceğini, sigortalıların işten ayrılış nedenine yönelik taleplerinin işverenle birlikte müracaat edilmesi durumunda değiştirilebileceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.

2.Davalı ... Bağlantı Elemanları San. Tic. A.Ş. vekili; davacı tarafından müvekkili Şirket aleyhine açılan işe iade davasının devam ettiğini, bu davanın bekletici mesele olarak kabul edilmesini, davacının Şirket bünyesinde gerçekleştirilen iyileştirme ve otomasyon uygulamalarına uyum gösteremediğini, bu nedenle ... 20. Noterliğince keşide olunan "Mevcut performans kaybının giderilmesi için şirket içinde gerçekleştirilen iş değişikliklerinden beklenen verim sağlanamadığından, konuya ilişkin olarak yapılan yazılı ve sözlü uyarılardan da olumlu bir sonuç alınamadığından 4857 sayılı İş Kanununun 18/1 maddesi uyarınca, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli neden ile fesih edildiği" şeklindeki fesih ihbarnamesi ile iş sözleşmesinin feshedildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından davalı aleyhine açılan işe iade istemli davada yapılan yargılama neticesinde ilgili Mahkemece davanın kabulüne ve iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğine karar verildiği, bahse konu kararın 17.03.2020 tarihinde kesinleştiği, bu hâliyle davacının iş sözleşmesinin haklı ve geçerli bir neden bildirilmeksizin feshedildiğinin sabit olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili; Genelge uyarınca kod değişikliklerinin işveren tarafından istenmesi gerektiğini, Kurumun işveren ile işçin arasındaki sözleşmenin tarafı olmadığını ve sözleşmeyi denetleyemeyeceğini, Kurumun kesinleşmiş karara rağmen başvuruyu reddetmesi hâlinde ya da işçi tarafından işverene müracaat edilip yerine getirilmemesi hâlinde dava edilebileceğini ileri sürerek istinaf başvurusunda bulunmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işten ayrılış nedenini bildirme yükümlülüğünün SGK Başkanlığında olmadığı bu nedenle davalı SGK Başkanlığına husumet yöneltilemeyeceği gerekçesiyle ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.03.2021 tarihli ve 2021/2268 Esas, 2021/6524 Karar sayılı ilâmına atıfla davalı işveren aleyhine açılan işten ayrılış nedenine ilişkin kodun değiştirilmesi gerektiğinin tespitine ilişkin davada hukuki yarar bulunmadığı, davacının işe iade davası sonucunda işe davet edilip edilmeyeceği, yeniden işe başlayıp başlamayacağı durumlarına göre işten ayrılış nedeninde değişiklikler olabileceği belirtilerek davalı SGK Başkanlığı yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine, davalı ... Bağlantı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. yönünden ise hukuki yarar yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesince atıfta bulunulan Dairemiz ilâmına konu olay ile somut olayın içeriklerinin uyuşmadığını, huzurdaki davanın açılabilmesi için ortada somut bir zararın varlığının önemi olmadığını, davalı işverenin fesih gerekçesi karşısında davacının işsizlik sigortasından yararlanabilmesi mümkün iken fesih kodunun hatalı olması sebebiyle davacının bu haktan yararlanamadığını, davacının dava açmakta hukuki yararının bulunduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Sosyal Güvenlik Kurumu işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten çıkış koduna ilişkin tespit isteminde hukuki yarar bulunup bulunmadığına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 106 ncı, 114 üncü ve 115 inci maddeleri.

3. Değerlendirme
1.Tespit davası kendine özgü davalardan olup, dava sonucunda istihsal edilecek ilâmın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. 6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması gerekir.

2. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, hakim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde davanın 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesi göre dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir.

3. Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde eda davası açılabilecek hallerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur.

4. Somut uyuşmazlıkta, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden davacının davalıya ait işyerinde iş geliştirtme mühendisi olarak çalışırken iş sözleşmesinin işverence keşide edilen 02.08.2019 tarihli ihbarname ile 4857 sayılı Kanun'un 18 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca performans düşüklüğü gerekçesi ile feshedildiği, SGK Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesine göre çıkış kodunun ( iş sözleşmesinin fesih şeklini belirleyen kodun) "22" olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. İlgili mevzuata göre fesih kodunun "22" olarak bildirilmesi durumunda işçinin işsizlik ödeneği alamayacağı açıktır.

5. Davacı vekilince dava tarihinden önce 16.09.2019 tarihinde ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne başvuru yapılarak işten çıkış kodunun düzeltilmesi ve davacının işsizlik ödeneğinden faydalandırılması talep edilmesine rağmen bu talep ile ilgili işlem yapılmaması üzerine eldeki dava açılmıştır. Öncelikle belirtmek gerekir ki işten çıkış kodunun düzeltilmesi veya tespitine ilişkin talepler yönünden Sosyal Güvenlik Kurumuna husumet yöneltilmesi mümkün değildir. Bu bakımdan somut uyuşmazlıkta Mahkemece SGK Başkanlığına yöneltilen davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi isabetlidir.

6. Diğer taraftan açıklanan dava dosyası ile tespit davasına ilişkin kanuni düzenlemeler dikkate alındığında, davacının işten çıkış koduna yönelik tespit talebinde güncel hukuki yararı bulunmaktadır. Çünkü davacı, başka bir eda davasına gerek kalmadan tespit hükmü ile işsizlik ödeneği talebinde bulunabilecektir. Bu durumda, Bölge Adliye Mahkemesince davalı işveren yönünden uyuşmazlığın esasına yönelik inceleme yapılmak suretiyle hüküm kurulması gerekirken, davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi isabetsizdir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

12.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.